ZAKON O CENTRALNOJ BANCI CRNE GORE
("Sl. list CG", br. 40/2010, 46/2010 - ispr., 6/2013 - odluka US i 70/2017)
Predmet
Član 1
Ovim zakonom uređuju se status, ciljevi, funkcije, poslovanje i organizacija Centralne banke Crne Gore.
Značenje izraza
Član 2
(brisano)
Status Centralne banke
Član 3
Centralna banka Crne Gore (u daljem tekstu: Centralna banka) je pravno lice.
Sjedište Centralne banke je u Podgorici.
Centralna banka se ne upisuje u Centralni registar privrednih subjekata.
Ciljevi Centralne banke
Član 4**
Osnovni cilj Centralne banke je podsticanje i očuvanje stabilnosti finansijskog sistema, uključujući podsticanje i održavanje zdravog bankarskog sistema i sigurnog i efikasnog platnog prometa.
Centralna banka doprinosi postizanju i održavanju stabilnosti cijena.
Centralna banka, ne dovodeći u pitanje ostvarivanje svojih ciljeva, podržaće ostvarivanje ekonomske politike Vlade Crne Gore (u daljem tekstu: Vlada), djelujući pri tom u skladu sa načelima slobodnog i otvorenog tržišta i slobode preduzetništva i konkurencije.
Centralna banka ima sva ovlašćenja neophodna za postizanje ciljeva iz ovog člana.
Emisija novca i zabrana kreditiranja
Član 5**
Centralna banka ima isključivo pravo izdavanja novčanica i kovanog novca, ukoliko bi Crna Gora uvela sopstvenu valutu.
Centralna banka može izdavati jubilarne novčanice i kovani novac koje nijesu sredstvo plaćanja.
Centralna banka ne može davati kredite, osim pod uslovima propisanim ovim zakonom.
Imovina Centralne banke
Član 6
Centralna banka samostalno stiče, upravlja, koristi i raspolaže državnom imovinom za izvršavanje funkcija utvrđenih zakonom.
Nezavisnost Centralne banke
Član 7**
Centralna banka je nezavisna u ostvarivanju ciljeva i izvršavanju funkcija utvrđenih ovim zakonom.
Centralna banka, članovi njenih organa i zaposleni u Centralnoj banci nezavisni su u izvršavanju funkcija i obavljanju poslova utvrđenih ovim i drugim zakonom i ne smiju primati, niti tražiti uputstva od državnih i drugih organa i organizacija ili drugih lica.
Državni i drugi organi i organizacije i druga lica ne smiju vršiti uticaj na rad i odlučivanje članova organa Centralne banke i ne smiju odobravati, poništavati, ukidati ili na bilo koji drugi način uticati na bilo koju odluku Centralne banke iz njene nadležnosti.
Odredba stava 3 ovog člana ne odnosi se na nadležnost sudova propisanu zakonom.
Saradnja Centralne banke sa državnim organima i organizacijama
Član 8
U ostvarivanju utvrđenih ciljeva, Centralna banka može, ne dovodeći u pitanje svoju samostalnost i nezavisnost, sarađivati sa Vladom i drugim državnim organima i organizacijama i, u okviru svoje nadležnosti, preduzimati mjere za unapređenje te saradnje.
Vlada dostavlja Centralnoj banci, na njen zahtjev, podatke i informacije neophodne za ostvarivanje ciljeva i izvršavanje funkcija Centralne banke.
Centralna banka dostavlja Vladi, na njen zahtjev, podatke i informacije u vezi sa ostvarivanjem ciljeva i izvršavanjem funkcija Centralne banke kada to ne dovodi u pitanje njenu samostalnost i nezavisnost, osim podataka i informacija koji se odnose na subjekte koje kontroliše i/ili za koje postoji obaveza čuvanja tajnosti u skladu sa zakonom.
Međunarodna saradnja
Član 9
Centralna banka može sarađivati sa drugim centralnim bankama, međunarodnim finansijskim institucijama i organizacijama (u daljem tekstu: međunarodne finansijske institucije) čija su područja djelovanja vezana za ostvarivanje ciljeva i izvršavanje funkcija Centralne banke i može biti članica međunarodnih institucija i učestvovati u njihovom radu.
Pečat i Statut Centralne banke
Član 10
Centralna banka ima pečat u skladu sa zakonom kojim se uređuju državni pečat i pečati državnih organa.
Centralna banka ima Statut koji se objavljuje u "Službenom listu Crne Gore".
Kreditna institucija
Član 10a
Kreditna institucija je pravno lice koje se bavi poslovima primanja novčanih depozita i drugih povratnih sredstava od javnosti i odobravanja kredita za sopstveni račun.
Kreditnom institucijom, u smislu ovog zakona, smatra se:
1) banka i druga kreditna institucija sa sjedištem u Crnoj Gori koja je dobila dozvolu za rad od Centralne banke u skladu sa zakonom kojim se uređuje poslovanje banaka (u daljem tekstu: banka), i
2) filijala kreditne institucije sa sjedištem van Crne Gore, koja obavlja poslove na teritoriji Crne Gore u skladu sa zakonom kojim se uređuje poslovanje banaka.
Propisi Centralne banke koji se donose na osnovu ovlašćenja utvrđenih zakonom, mogu se odnositi na sve ili pojedine vrste kreditnih institucija iz stava 2 ovog člana.
Kapital Centralne banke
Član 11
Kapital Centralne banke se sastoji od osnovnog kapitala i rezervi.
Osnovni kapital Centralne banke
Član 12
Centralna banka ima osnovni kapital u visini od 50.000.000 EUR.
Osnovni kapital Centralne banke je u državnoj svojini.
Osnovni kapital Centralne banke se ne može prenositi, zalagati niti na bilo koji način opteretiti.
Osnovni kapital Centralne banke može se povećati u visini koju utvrdi Savjet Centralne banke.
Povećanje osnovnog kapitala Centralne banke vrši se iz sredstava opštih rezervi. Ukoliko sredstava opštih rezervi nijesu dovoljna za obezbjeđivanje utvrđenog iznosa povećanja osnovnog kapitala, nedostajuća sredstva mogu se obezbijediti iz budžeta Crne Gore.
Rezerve Centralne banke
Član 13
Rezerve Centralne banke se sastoje iz opštih, specijalnih i revalorizacionih rezervi.
Opšte rezerve se koriste za pokriće gubitka u poslovanju Centralne banke i povećanje osnovnog kapitala Centralne banke.
Centralna banka može formirati specijalne rezerve koje se koriste za pokriće određenih konkretnih troškova u poslovanju.
Centralna banka uspostavlja i vodi račun revalorizacionih rezervi za pokriće nerealizovanih rashoda po osnovu valuta koje nijesu EUR, zlata, hartija od vrijednosti i drugih sredstava.
III. FUNKCIJE CENTRALNE BANKE
Opšte odredbe
Član 14**
Centralna banka:
1) nadzire održavanje stabilnosti finansijskog sistema kao cjeline i donosi propise i mjere iz ove oblasti;
2) uređuje poslovanje kreditnih institucija, izdaje dozvole i odobrenja za rad kreditnih institucija i vrši kontrolu kreditnih institucija, u skladu sa zakonom;
3) uređuje i obavlja poslove u vezi sa sanacijom, stečajem i likvidacijom banaka, u skladu sa zakonom;
4) uređuje i obavlja platni promet, u skladu sa zakonom;
4a) izdaje odobrenja za pružanje platnih usluga platnim institucijama i vrši kontrolu platnih institucija, u skladu sa zakonom;
4b) izdaje odobrenja za izdavanje elektronskog novca i za pružanje platnih usluga institucijama za elektronski novac i vrši kontrolu institucija za elektronski novac, u skladu sa zakonom;
4c) uređuje poslove finansijskog lizinga, faktoringa, otkupa potraživanja, mikrokreditiranja i kreditno-garantne poslove, izdaje dozvole za rad i vrši kontrolu lica koja se bave tim poslovima, u skladu sa zakonom;
5) može biti vlasnik i operater platnog sistema i učesnik u drugom platnom sistemu;
6) izdaje dozvolu za rad platnog sistema čiji nije operater i vrši kontrolu i nadgledanje rada platnih sistema;
7) upravlja međunarodnim rezervama;
8) djeluje kao platni i/ili fiskalni agent prema određenim međunarodnim finansijskim institucijama i može biti predstavnik Crne Gore u međunarodnim finansijskim institucijama;
9) vrši makroekonomske analize, uključujući monetarne, fiskalne, finansijske i platnobilansne analize i može davati preporuke Vladi u oblasti ekonomske politike;
10) vrši identifikaciju, analizu i procjenu uticaja određenih faktora na stabilnost finansijskog sistema kao cjeline;
11) prikuplja i statistički obrađuje i objavljuje podatke i informacije koje su od značaja za ostvarivanje ciljeva i izvršavanje funkcija Centralne banke, koje su u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje statistika i statistički sistem;
11a) obavlja poslove zaštite prava i interesa korisnika potrošačkih kredita, korisnika platnih usluga i imalaca elektronskog novca, u skladu sa zakonom;
12) uspostavlja informacioni sistem za nesmetano izvršavanje svojih funkcija;
13) obavlja transfere na domaćem i međunarodnom finansijskom tržištu;
14) prima depozite kreditnih institucija, državnih organa i organizacija i drugih lica u skladu sa propisima;
15) otvara i vodi račune kreditnih institucija, državnih organa i organizacija, stranih banaka, centralnih banaka, međunarodnih finansijskih institucija, organizacijama koje doniraju sredstva državnim organima i organizacijama i drugih lica u skladu sa zakonom i drugim propisima i obavlja platni promet po tim računima;
16) donosi propise i mjere iz oblasti za koje je ovlašćena ovim i drugim zakonom;
17) obavlja i druge poslove utvrđene ovim i drugim zakonom.
Operacije na otvorenom tržištu
Član 15**
U sprovođenju monetarne politike, Centralna banka može poslovati na finansijskim tržištima kupovinom, prodajom i zamjenom hartija od vrijednosti i drugih lako utrživih finansijskih instrumenata i kupovinom i prodajom plemenitih metala.
Poslovi iz stava 1 ovog člana mogu se obavljati zaključivanjem ugovora o promptnoj ili terminskoj kupovini i prodaji, zamjeni, prebijanju, povratnoj kupovini (repo poslovi) i drugih ugovora.
Centralna banka utvrđuje bliže uslove za obavljanje poslova iz stava 1 ovog člana.
Kreditni poslovi
Član 16**
U slučaju potreba za likvidnošću kreditnih institucija, Centralna banka može davati kredite kreditnim institucijama, uz odgovarajuća sredstva obezbjeđenja.
Centralna banka utvrđuje bliže uslove za davanje kredita iz stava 1 ovog člana.
Kreditor u krajnjoj instanci
Član 17
(brisano)
Obavezna rezerva
Član 18**
Centralna banka propisuje obavezu kreditnih institucija da obračunavaju, izdvajaju i održavaju obaveznu rezervu, osnovicu za obračunavanje obavezne rezerve, visinu stope obavezne rezerve, način držanja i rokove obračunavanja i izdvajanja obavezne rezerve i uslove za korišćenje obavezne rezerve.
Na izdvojena sredstva obavezne rezerve Centralna banka može kreditnoj instituciji plaćati naknadu.
Kreditna institucija dužna je da pravilno obračunava, izdvaja i/ili održava obaveznu rezervu.
Kreditna institucija koja nepravilno obračunava obaveznu rezervu ili koja u propisanom roku ne izdvaja, odnosno ne održava obaveznu rezervu dužna je da za nedostajući iznos obavezne rezerve plati naknadu Centralnoj banci.
Visinu naknade iz st. 2 i 4 ovog člana propisuje Centralna banka.
Druge mjere i instrumenti monetarne politike
Član 19**
U ostvarivanju ciljeva i izvršavanju funkcija iz ovog zakona Centralna banka može odlučiti o upotrebi drugih mjera i instrumenata monetarne politike.
Centralna banka propisuje vrstu mjera i instrumenata iz stava 1 ovog člana i način njihove upotrebe.
Upravljanje međunarodnim rezervama
Član 20**
Centralna banka drži i upravlja međunarodnim rezervama Crne Gore (u daljem tekstu: međunarodne rezerve).
Prilikom odlučivanja o obliku ulaganja međunarodnih rezervi, Centralna banka se rukovodi načelima likvidnosti i sigurnosti ulaganja.
Centralna banka upravlja međunarodnim rezervama na način koji je usklađen sa monetarnom politikom i kojim se obezbjeđuje nesmetano ispunjenje obaveza Crne Gore prema inostranstvu.
Centralna banka bliže propisuje upravljanje međunarodnim rezervama.
Struktura međunarodnih rezervi
Član 21**
Međunarodne rezerve čine:
1) zlato, plemeniti metali i drago kamenje koje drži Centralna banka ili neko treći za račun Centralne banke;
2) novčanice i kovani novac u konvertibilnim stranim valutama koje drži Centralna banka ili neko treći za račun Centralne banke;
3) potražna salda plativa u konvertibilnoj stranoj valuti na računima Centralne banke kod stranih centralnih banaka, međunarodnih finansijskih institucija ili kreditnih institucija;
4) dužničke hartije od vrijednosti izražene u konvertibilnim stranim valutama koje drži Centralna banka ili neko treći za račun Centralne banke;
5) terminske kupovine ili repo ugovori koje je zaključila Centralna banka sa drugim centralnim bankama, kreditnim ili finansijskim institucijama sa sjedištem van Crne Gore ili međunarodnim finansijskim institucijama ili su ti ugovori pokriveni njihovim garancijama, kao i terminski i opcijski ugovori koje je Centralna banka zaključila sa ugovornim stranama, obezbjeđujući plaćanje u konvertibilnoj valuti;
6) specijalna prava vučenja i rezervna pozicija koji se drže na računima Crne Gore kod Međunarodnog monetarnog fonda;
7) druga imovina koja se, po sadržaju, može izjednačiti sa imovinom iz tač. 1 do 6 ovog stava.
Centralna banka smjernicama određuje investicionu strategiju za upravljanje međunarodnim rezervama.
Otvaranje računa u inostranstvu i obavljanje drugih poslova
Član 22**
Radi ostvarivanja ciljeva i izvršavanja funkcija utvrđenih ovim i drugim zakonom, Centralna banka može otvarati račune u inostranstvu.
Centralna banka može obavljati sve vrste bankarskih i finansijskih poslova sa drugim centralnim bankama, kreditnim institucijama, finansijskim institucijama sa sjedištem van Crne Gore i međunarodnim finansijskim institucijama.
Centralna banka može na primarnom i sekundarnom tržištu kupovati i prodavati strane hartije od vrijednosti u skladu sa ovim zakonom.
Centralna banka može zaključivati ugovore o plaćanjima i poravnanjima sa inostranim klirinškim institucijama.
Ugovore iz stava 4 ovog člana, Centralna banka može zaključivati u svoje ime i za svoj račun ili za račun Crne Gore.
Obezbjeđivanje i snabdijevanje novčanicama i kovanim novcem
Član 23**
Centralna banka obezbjeđuje novčanice i kovani novac koji su sredstvo plaćanja u Crnoj Gori.
Kreditne institucije i druga lica koja imaju otvoren račun kod Centralne banke snabdijevaju se novčanicama i kovanim novcem kod Centralne banke i snose troškove snabdijevanja.
Povlačenje, zamjena i uništavanje novčanica i kovanog novca
Član 24**
Povlačenje, zamjena i uništavanje oštećenih i pohabanih novčanica i kovanog novca vrši se u skladu sa propisom Centralne banke.
Troškove povlačenja pohabanih i zamjene oštećenih novčanica i kovanog novca snosi Centralna banka u skladu sa propisom iz stava 1 ovog člana.
Zaštita novčanica i kovanog novca od falsifikovanja
Član 25
Kreditne institucije i drugi rukovaoci novčanicama i kovanim novcem dužni su da Centralnoj banci dostave sumnjive primjerke novčanica i kovanog novca.
Centralna banka će privremeno zaplijeniti sumnjive primjerke novčanica i kovanog novca koje primi u obavljanju poslova platnog prometa.
Centralna banka vrši tehničku analizu sumnjivih primjeraka novčanica i kovanog novca i sarađuje sa nadležnim državnim organima i institucijama u Crnoj Gori i u inostranstvu u preduzimanju i sprovođenju mjera za otkrivanje i suzbijanje falsifikovanja novčanica i kovanog novca.
Centralna banka propisuje postupanje sa sumnjivim primjercima novčanica i kovanog novca.
Otkup novčanica i kovanog novca
Član 26
Centralna banka može vršiti otkup rijetkih i originalnih novčanica i kovanog novca.
Reprodukcija novčanica i kovanog novca
Član 27
Reprodukcija i dizajniranje predmeta koji svojim izgledom liče na novčanice, kovani novac, čekove, hartije od vrijednosti i platne kartice koji su u opticaju u Crnoj Gori može se obavljati na osnovu odobrenja Centralne banke.
Centralna banka može propisati bliže uslove reprodukcije, dizajniranja i distribucije predmeta iz stava 1 ovog člana.
Ovlašćenja prema kreditnim institucijama
Član 28**
Centralna banka, u skladu sa zakonom, izdaje dozvole i odobrenja za rad kreditnih institucija, vrši kontrolu kreditnih institucija, obavlja druge poslove koji su joj zakonom stavljeni u nadležnost i donosi propise i druge akte kojima se uređuje poslovanje kreditnih institucija i utvrđuju standardi stabilnog i sigurnog poslovanja kreditnih institucija.
Pri vršenju kontrole iz stava 1 ovog člana, Centralna banka ima pravo neposrednog uvida u poslovne knjige i drugu dokumentaciju kreditnih institucija, kao i svih učesnika u poslu koji je predmet kontrole.
Dostavljanje podataka, informacija i izvještaja
Član 29
Centralna banka propisuje podatke, informacije i izvještaje koje su kreditne institucije dužne da dostave Centralnoj banci i rokove za njihovo dostavljanje.
Kreditne institucije dužne su da Centralnoj banci dostave propisane podatke, informacije ili izvještaje u utvrđenom roku.
Centralna banka može objaviti dostavljene informacije i podatke za kreditne institucije: pojedinačno, zbirno ili klasifikovane prema kreditnim institucijama ili prema vrsti poslova koje one obavljaju, osim onih podataka koji predstavljaju tajnu u skladu sa zakonom.
Mjere prema kreditnim institucijama
Član 30
Ukoliko kreditne institucije ne upravljaju rizicima kojima su izložene u poslovanju u skladu sa zakonom ili postupaju suprotno propisima, Centralna banka može izreći mjere i utvrditi druge obaveze, uključujući i plaćanje novčanog iznosa u skladu sa zakonom.
Centralna banka može objaviti informacije o izrečenim mjerama iz stava 1 ovog člana.
Saradnja Centralne banke sa stranim institucijama ovlašćenim za kontrolu kreditnih institucija
Član 31
U cilju unaprjeđenja kontrolne funkcije, Centralna banka sarađuje sa stranim institucijama ovlašćenim za kontrolu kreditnih institucija.
Razmjena informacija u saradnji iz stava 1 ovog člana ne smatra se odavanjem tajne.
Ovlašćenja u platnom prometu
Član 32
Centralna banka, u skladu sa zakonom, izdaje odobrenja za pružanje usluga iz oblasti platnog prometa, vrši kontrolu pružalaca platnih usluga i izdavalaca elektronskog novca, donosi propise i druge akte kojima se uređuje poslovanje pružalaca platnih usluga i izdavalaca elektronskog novca i utvrđuju standardi njihovog stabilnog i sigurnog poslovanja i obavlja druge poslove utvrđene zakonom.
Otvaranje računa
Član 33
Kreditna institucija je dužna da otvori račun kod Centralne banke u skladu sa propisima.
Centralna banka ne može u svojim knjigama otvarati račune privrednim društvima i fizičkim licima, osim svojim zaposlenim.
Centralna banka može otvarati račune kod banaka.
Platni sistemi
Član 34
Centralna banka je vlasnik, operater, učesnik i agent za poravnanje platnog sistema u kome se izvršavanje pojedinačnih platnih transakcija vrši po bruto principu u realnom vremenu (RTGS sistem) i može biti vlasnik i/ili operater sistema za poravnanje hartija od vrijednosti i drugog platnog sistema i može biti učesnik u drugom platnom sistemu.
Centralna banka izdaje dozvole za rad platnih sistema čiji nije operater, vrši kontrolu i nadgledanje rada platnih sistema, donosi propise kojima se uređuju platni sistemi, utvrđuje pravila za rad platnih sistema čiji je operater i obavlja druge poslove, u skladu sa zakonom.
Prikupljanje, statistička obrada i objavljivanje podataka i informacija
Član 35**
Radi ostvarivanja ciljeva i izvršavanja funkcija utvrđenih ovim i drugim zakonom, Centralna banka prikuplja, statistički obrađuje i objavljuje podatke i informacije pribavljene od državnih organa i organizacija, kreditnih institucija i drugih institucija koje pružaju finansijske usluge, privrednih društava, pravnih lica, preduzetnika i drugih lica.
Lica iz stava 1 ovog člana, dužna su da Centralnoj banci dostave tražene podatke i informacije u utvrđenom roku.
U izvršavanju poslova iz stava 1 ovog člana, Centralna banka može sarađivati sa institucijama i organima Evropske unije, međunarodnim finansijskim institucijama i drugim nadležnim stranim tijelima.
Centralna banka propisom utvrđuje vrstu statističkih podataka i informacija potrebnih za ostvarivanje ciljeva i izvršavanje funkcija iz stava 1 ovog člana, način, oblik i rok dostavljanja tih podataka, bliže određuje lica koja statističke podatke i informacije dostavljaju Centralnoj banci, mjere i postupke za obezbjeđenje i zaštitu podataka koji predstavljaju tajnu u skladu sa zakonom i druga pitanja od značaja za prikupljanje, obradu, diseminaciju i objavljivanje statističkih podataka.
Centralna banka može, u okviru svoje nadležnosti, propisati jedinstvene obrasce i metode prikupljanja, obrade i diseminacije obrađenih podataka iz stava 1 ovog člana.
Informacioni sistem Centralne banke
Član 36
Centralna banka, radi efikasnog ostvarivanja ciljeva i izvršavanja funkcija, razvija automatizovani informacioni sistem i može propisati način uključivanja kreditnih institucija i drugih lica u taj sistem.
Kreditni i drugi registri
Član 37
Centralna banka uspostavlja i vodi registar zaduženja pojedinih lica prema kreditnim institucijama i drugim licima utvrđenim zakonom ili propisom Centralne banke (u daljem tekstu: Kreditni registar).
Kreditne institucije i druga lica iz stava 1 ovog člana, dužna su da dostave Centralnoj banci podatke i informacije za vođenje Kreditnog registra.
Propisom Centralne banke utvrđuju se vrsta zaduženja, način i rokovi za dostavljanje podataka i informacija iz stava 2 ovog člana.
Izuzetno od stava 1 ovog člana, Kreditni registar može obuhvatiti i druge podatke i informacije potrebne za sagledavanje ukupnog zaduženja pojedinih lica (dugovanja za potrošenu električnu energiju, dugovanja za pružene komunalne usluge, dugovanja po osnovu poreskih obaveza, obaveze na računima kod banaka u inostranstvu i sl.), koje Centralna banka pribavi u skladu sa posebnim ugovorima koje zaključi sa odgovarajućim subjektima.
Podatke i informacije iz Kreditnog registra mogu koristiti kreditne institucije i druga lica, pod uslovima i na način koji propiše Centralna banka.
Podatke i informacije iz stava 5 ovog člana kreditne institucije i druga lica dužni su da čuvaju kao tajnu.
Centralna banka može uspostaviti i voditi i druge registre i formirati baze podataka, radi ostvarivanja ciljeva i izvršavanja funkcija utvrđenih ovim i drugim zakonom.
Propisom Centralne banke uređuje se način vođenja drugih registara, odnosno formiranja baza podataka i korišćenje podataka i informacija iz tih registara, odnosno baza podataka.
Depo poslovi
Član 38
Centralna banka može obavljati depo poslove.
Obavljanje depo poslova uređuje se propisom Centralne banke.
Dostavljanje izvještaja Centralne banke
Član 39
Centralna banka, po potrebi, a najmanje jednom godišnje, do 30. juna tekuće za prethodnu godinu, podnosi Skupštini Crne Gore (u daljem tekstu: Skupština) izvještaj o svom radu, na razmatranje.
Izvještaj o radu Centralne banke sadrži informacije o stanju privrede tokom izvještajne godine, uključujući procjenu ekonomskih kretanja u narednoj godini, sa naglaskom na ciljeve politike Centralne banke i o stanju finansijskog sistema kao cjeline. Izvještaj sadrži i pregled i ocjenu ostvarivanja politike Centralne banke sprovedene u izvještajnoj godini.
Centralna banka objavljuje i izvještaje o stabilnosti finansijskog sistema i pitanjima stabilnosti cijena i dostavlja ih Skupštini i Vladi radi informisanja, po potrebi, a najmanje jednom godišnje, do 30. juna tekuće za prethodnu godinu.
Učestvovanje u postupku donošenja zakona
Član 40
Centralna banka ima pravo pripremanja nacrta zakona koji su vezani za ostvarivanje ciljeva i izvršavanje funkcija Centralne banke.
Pripremljeni nacrt zakona iz stava 1 ovog člana Centralna banka dostavlja ovlašćenom predlagaču zakona.
Vlada, prije podnošenja Skupštini, konsultuje Centralnu banku o predlozima zakona koji se odnose na finansijski sistem i od uticaja su na ostvarivanje ciljeva i izvršavanje funkcija Centralne banke, na koje Centralna banka daje mišljenje.
Mišljenje Centralne banke iz stava 3 ovog člana Vlada dostavlja Skupštini uz predlog zakona.
Depozitar i bankar državnih organa i organizacija
Član 41
Centralna banka može primati u depozit novčana sredstva državnih organa i organizacija, otvarati račune tim licima i obavljati platni promet po tim računima.
Centralna banka obavlja platni promet iz stava 1 ovog člana po nalogu državnih organa i organizacija do visine deponovanih sredstava.
Centralna banka plaća kamatu na deponovana sredstva iz stava 1 ovog člana najviše po stopama preovlađujućim na tržištu u Crnoj Gori.
Centralna banka obračunava i naplaćuje naknadu za obavljanje poslova iz stava 1 ovog člana.
Kamatna stopa iz stava 3 ovog člana i naknada iz stava 4 ovog člana utvrđuju se ugovorom između Centralne banke i ministarstva nadležnog za poslove finansija.
Fiskalni agent
Član 42
Centralna banka može obavljati poslove u vezi sa hartijama od vrijednosti koje emituje Crna Gora, uključujući i poslove registrovanja tih hartija, vršiti isplatu glavnice, kamata i ostalih troškova koji se odnose na te hartije i obavljati druge sa njima povezane poslove, pod uslovima koje ugovori sa ministarstvom nadležnim za poslove finansija.
Zabrana kreditiranja
Član 43**
Centralna banka ne smije, direktno ili indirektno, odobravati kredite Vladi, drugim državnim organima i organizacijama, jedinicama lokalne samouprave, ni licima čiji je osnivač ili većinski vlasnik država ili jedinica lokalne samouprave.
Izuzetno od stava 1 ovog člana, Centralna banka može odobravati kredite bankama čiji je osnivač ili većinski vlasnik država, pod uslovima utvrđenim ovim zakonom.
Centralna banka ne smije na primarnom tržištu kupovati dužničke hartije od vrijednosti koje izdaju lica iz stava 1 ovog člana, već ove hartije može kupovati samo na sekundarnom tržištu.
Savjet Centralne banke
Član 44**
Centralnom bankom upravlja Savjet Centralne banke (u daljem tekstu: Savjet).
Savjet:
1) utvrđuje politiku za ostvarivanje ciljeva i izvršavanje funkcija Centralne banke;
2) odlučuje o upotrebi instrumenata i drugih mjera monetarne politike;
3) donosi propise i druge akte za ostvarivanje ciljeva i izvršavanje funkcija Centralne banke na osnovu ovlašćenja utvrđenih ovim i drugim zakonom;
4) odlučuje o članstvu i učešću u radu Centralne banke u međunarodnim finansijskim institucijama;
5) donosi Statut Centralne banke;
6) odlučuje o izdavanju i oduzimanju dozvole i odobrenja za rad kreditne institucije, u skladu sa zakonom i propisima donesenim na osnovu zakona;
7) odlučuje o izdavanju i oduzimanju odobrenja za pružanje platnih usluga platnoj instituciji i instituciji za elektronski novac, u skladu sa zakonom;
8) odlučuje o izdavanju i oduzimanju odobrenja za izdavanje elektronskog novca instituciji za elektronski novac, u skladu sa zakonom;
8a) odlučuje o izdavanju i oduzimanju dozvole za rad i odobrenja za obavljanje poslova finansijskog lizinga, faktoringa, otkupa potraživanja, mikrokreditiranja i kreditno-garantnih poslova, u skladu sa zakonom;
9) odlučuje o izdavanju i oduzimanju dozvola za rad platnih sistema, u skladu sa zakonom i propisima donesenim na osnovu zakona;
10) odlučuje o uvođenju zaštitnih i drugih mjera radi održavanja stabilnosti finansijskog sistema kao cjeline;
10a) utvrđuje plan za upravljanje finansijskom krizom u oblastima iz nadležnosti Centralne banke;
11) usvaja izvještaje i preporuke koje se dostavljaju Skupštini i Vladi;
12) donosi finansijski plan i usvaja godišnje finansijske izvještaje i odobrava druge izvještaje;
13) imenuje nezavisnog spoljnjeg revizora i druga lica za čije imenovanje je ovlašćen ovim zakonom;
14) određuje investicionu strategiju za upravljanje međunarodnim rezervama;
15) odlučuje o pribavljanju i otuđenju nepokretne imovine;
16) utvrđuje plan za poslovanje Centralne banke u vanrednim okolnostima radi bezbijednosti i održavanja kontinuiteta poslovanja, na osnovu procjene rizika;
17) utvrđuje tarifu po kojoj se obračunavaju naknade za vršenje usluga koje obavlja Centralna banka;
18) donosi akte kojima se uređuju prava i obaveze iz radnog odnosa i po osnovu rada članova Savjeta;
19) donosi i druge akte na predlog guvernera, viceguvernera i članova Savjeta;
20) obavlja i druge poslove utvrđene zakonom i Statutom Centralne banke.
Savjet može pojedine poslove iz svoje nadležnosti prenijeti na guvernera Centralne banke, u skladu sa Statutom.
Savjet formira Odbor za reviziju u skladu sa ovim zakonom, a može formirati i druga tijela i donositi opšte akte kojima se uređuje njihov rad.
Propisi koje donosi Savjet objavljuju se u "Službenom listu Crne Gore".
Guverner Centralne banke
Član 45**
Centralnom bankom rukovodi guverner Centralne banke (u daljem tekstu: guverner).
Guverner:
1) predstavlja i zastupa Centralnu banku;
2) organizuje rad Centralne banke;
3) stara se o izvršavanju politike Centralne banke i odluka Savjeta;
4) podnosi Savjetu, najmanje deset puta godišnje, izvještaje o poslovanju i sprovođenju politike Centralne banke i o stabilnosti finansijskog sistema, uključujući događaje i okolnosti koje mogu biti od uticaja na ostvarivanje ciljeva i izvršavanje funkcija Centralne banke, kao i na finansijski sistem kao cjeline;
5) podnosi Savjetu izvještaje o makroekonomskim kretanjima i monetarnim, fiskalnim, finansijskim i platnobilansnim analizama i može predložiti preporuke u oblasti ekonomske politike;
6) donosi instrukcije za jedinstvenu primjenu propisa koje donosi Savjet;
7) donosi opšte akte u skladu sa Statutom i druge akte koji se odnose na unutrašnje poslovanje Centralne banke;
8) donosi rješenja o izdavanju i oduzimanju odobrenja iz nadležnosti Centralne banke koje ne donosi Savjet;
9) donosi rješenja i druge akte u postupku kontrole kreditnih institucija, platnih institucija, institucija za elektronski novac i platnih sistema, kao i u postupku kontrole obavljanja poslova finansijskog lizinga, faktoringa, otkupa potraživanja, mikrokreditiranja i kreditno-garantnih poslova;
10) donosi i druga rješenja i akte iz nadležnosti Centralne banke koje ne donosi Savjet;
11) imenuje lica sa posebnim ovlašćenjima i odgovornostima, ukoliko ovim zakonom nije drukčije određeno;
12) odlučuje o materijalno-finansijskom poslovanju;
13) odlučuje o funkcionisanju i razvoju informacionog sistema;
14) odlučuje o pravima i obavezama iz radnog odnosa i po osnovu rada zaposlenih;
15) odlučuje o drugim pitanjima za koje je ovlašćen zakonom i Statutom Centralne banke.
Guverner može inicirati i po pozivu izlagati pred Skupštinom i njenim tijelima o monetarnoj i finansijskoj stabilnosti i o funkcionisanju bankarskog sistema.
Ako se sjednica Savjeta ne može održati ili Savjet ne donese akt iz svoje nadležnosti, a guverner ocijeni da se bez donošenja tog akta ne može obezbijediti ostvarivanje ciljeva i izvršavanje funkcija Centralne banke ili njen nesmetani rad, guverner donosi akt iz nadležnosti Savjeta, koji Savjet potvrđuje na prvoj narednoj sjednici.
Ako guverner smatra da je akt Savjeta u suprotnosti sa zakonom, Statutom Centralne banke ili drugim opštim aktom ili ako Savjet ne potvrdi akt guvernera donijet u skladu sa odredbom stava 4 ovog člana, upozoriće Savjet i, ukoliko Savjet ne izmijeni svoj akt, o tome obavijestiti Skupštinu.
Guverner određuje viceguvernera koji ga zamjenjuje za vrijeme njegovog odsustva.
Guverner može pojedine poslove iz svoje nadležnosti prenijeti na viceguvernere.
Sastav Savjeta
Član 46**
Savjet ima osam članova.
Članovi Savjeta su guverner, tri viceguvernera i četiri člana koji nijesu zaposleni u Centralnoj banci.
Guverner predsjedava sjednicama Savjeta.
Čl. 47 i 48
(brisano)
Imenovanje guvernera
Član 49
Guvernera imenuje Skupština, na predlog Predsjednika Crne Gore.
Guverner se imenuje na period od šest godina i može biti imenovan najviše dva puta uzastopno.
Imenovanje viceguvernera i članova Savjeta koji nijesu zaposleni u Centralnoj banci
Član 50**
Viceguvernere imenuje Skupština, na predlog guvernera.
Četiri člana Savjeta, koji nijesu zaposleni u Centralnoj banci, imenuje Skupština, na predlog radnog tijela Skupštine nadležnog za finansije.
Viceguverneri i članovi Savjeta koji nijesu zaposleni u Centralnoj banci imenuju se na period od šest godina i mogu biti imenovani najviše dva puta uzastopno.
Istek mandata članova Savjeta
Član 50a
Savjet obavještava Predsjednika Crne Gore o isteku mandata guvernera, odnosno Skupštinu o isteku mandata viceguvernera i članova Savjeta koji nijesu zaposleni u Centralnoj banci, najkasnije 60 dana prije isteka njihovog mandata.
Član Savjeta kome je istekao mandat nastavlja da obavlja funkciju do imenovanja novog člana.
Uslovi za imenovanje članova Savjeta i nespojivost funkcije
Član 51
Član Savjeta mora biti lice koje je crnogorski državljanin, ima visoko obrazovanje, priznati lični ugled, profesionalno iskustvo u oblastima ekonomije, bankarstva, finansija ili prava, s tim da guverner i viceguverner moraju imati i najmanje 5 godina radnog iskustva na rukovodećim poslovima u ovim oblastima.
Član Savjeta ne može biti član političke organizacije, poslanik u Skupštini, član Vlade ili lice koje obavlja neku drugu funkciju ili dužnost na koju ga je imenovala Skupština ili Vlada, osim funkciju ili dužnost u međunarodnim finansijskim institucijama i ne može biti lice koje obavlja funkciju ili dužnost u organima lokalne samouprave i organima sindikalnih organizacija.
Član Savjeta ne može biti član organa, zaposleni ili spoljni saradnik kreditne institucije i drugog pravnog lica čije poslovanje kontroliše Centralna banka.
Član Savjeta može biti lice koje se bavi naučnim ili naučnoistraživačkim radom, osim lica čiji bi posao ili djelatnost mogao da utiče na njegovu nezavisnost ili da bude u konfliktu interesa sa Centralnom bankom.
Član Savjeta ne može biti vlasnik akcija ili udjela kreditne institucije i drugih pravnih lica čije poslovanje kontroliše Centralna banka, ni vlasnik akcija ili udjela društava za reviziju.
Sprječavanje konflikta interesa
Član 52
Član Savjeta je dužan da svoju funkciju u Centralnoj banci obavlja na način da lične interese ili interese sa njim povezanih lica ne stavlja ispred interesa Centralne banke.
Član Savjeta podnosi pisanu izjavu Savjetu o činjenicama iz člana 51 st. 2 do 5 ovog zakona, u roku od 15 dana od dana imenovanja za člana Savjeta i jednom godišnje do kraja februara u tekućoj godini za prethodnu godinu.
Ako je član Savjeta na bilo koji način povezan sa predmetom odlučivanja ili je indirektno ili direktno zainteresovan za taj predmet, obavezan je da na početku sjednice Savjeta saopšti svoj interes i neće učestvovati u raspravi ili glasanju o tom pitanju, ali će se njegovo prisustvo računati u kvorum na toj sjednici.
Na prava i obaveze članova Savjeta koja nijesu utvrđeni ovim zakonom ili Statutom primjenjuju se odredbe zakona kojim se uređuje sprječavanje korupcije, u vršenju javnih funkcija.
Razrješenje
Član 53**
Član Savjeta razrješava se prije isteka mandata ukoliko:
1) prestane da ispunjava uslove iz člana 51 ovog zakona, ili
2) učini ozbiljan propust u obavljanju funkcije.
Član Savjeta ne može biti razriješen iz razloga koji nijesu utvrđeni u stavu 1 ovog člana.
Prestanak funkcije na lični zahtjev
Član 54
Članu Savjeta može prestati funkcija na lični zahtjev, podnošenjem ostavke na funkciju člana Savjeta.
Član Savjeta koji namjerava da podnese ostavku dužan je da o tome obavijesti Savjet, u pisanoj formi, najkasnije 60 dana prije podnošenja ostavke Skupštini.
Utvrđivanje uslova za razrješenje
Član 55
Savjet, većinom glasova članova Savjeta, utvrđuje ispunjenost uslova iz člana 53 ovog zakona za razrješenje člana Savjeta i o tome, bez odlaganja, obavještava Skupštinu i predlaže razrješenje člana Savjeta.
Ukoliko, u roku od 30 dana od dana prijema predloga za razrješenje člana Savjeta, Skupština ne razriješi člana Savjeta, kao i kada član Savjeta obavijesti Savjet o namjeri da podnese ostavku na tu funkciju, Savjet može odlučiti da taj član Savjeta nema pravo učešća u radu Savjeta i/ili obavlja druge poslove iz nadležnosti Centralne banke, do donošenja odluke o njegovom razrješenju.
Ukoliko Skupština ocijeni da Savjet nije uspio da utvrdi postojanje uslova za razrješenje člana Savjeta, imenuje komisiju koja se sastoji od predsjednika, koji je obavljao ili obavlja sudsku funkciju i najmanje još dva člana, od kojih je jedan stručnjak iz oblasti bankarstva ili finansija, koja ispituje predmetno pitanje i dostavlja izvještaj Skupštini uz preporuke.
Sudska zaštita u slučaju razrješenja
Član 56**
Protiv odluke o razrješenju član Savjeta može pokrenuti upravni spor.
Trajanje mandata u slučaju prestanka funkcije članu Savjeta
Član 57
Mandat člana Savjeta koji se imenuje na mjesto člana Savjeta kome je prestala funkcija prije isteka mandata traje šest godina.
Radni status guvernera i viceguvernera
Član 58
Guverner i viceguverneri su zaposleni u Centralnoj banci i obavljaju funkciju člana Savjeta profesionalno i ne mogu vršiti drugu funkciju, posao ili dužnost, osim na osnovu odobrenja Savjeta.
Zabrana zaposlenja člana Savjeta po isteku mandata
Član 59
Član Savjeta ne može biti član organa ili se zaposliti u kreditnoj instituciji i drugom pravnom licu čije poslovanje kontroliše Centralna banka 12 mjeseci po prestanku funkcije, osim po odobrenju Savjeta.
Primanja članova Savjeta
Član 60**
Članovi Savjeta primaju naknadu za učešće u radu Savjeta.
Naknadu iz stava 1 ovog člana i zarade i druga primanja guvernera i viceguvernera utvrđuju se opštim aktom koji donosi Savjet, na predlog guvernera i objavljuju se u izvještajima Centralne banke u skladu sa ovim zakonom.
Pravo nakon prestanka vršenja funkcije
Član 61
Guverner i viceguverner imaju pravo da, nakon prestanka funkcije, godinu dana primaju naknadu u visini zarade koju su primali posljednjeg mjeseca vršenja funkcije.
Naknada iz stava 1 ovog člana ostvaruje se na lični zahtjev, koji mora biti podnijet najkasnije 30 dana od dana prestanka vršenja funkcije.
Naknada iz stava 1 ovoga člana usklađuje se sa zaradom guvernera i viceguvernera u periodu dok traje pravo na korišćenje.
Pravo iz stava 1 ovoga člana prestaje prije utvrđenog roka, ako njegov korisnik:
1) zasnuje radni odnos;
2) bude izabran, imenovan ili postavljen na drugu funkciju na osnovu koje ostvaruje zaradu;
3) ostvari pravo na penziju.
Pravo iz stava 1 ovoga člana može se produžiti za još godinu dana ako u tom periodu njegov korisnik stiče pravo na penziju.
Sjednice Savjeta
Član 62
Savjet o poslovima iz svog djelokruga odlučuje na sjednicama, koje se održavaju po pravilu jednom mjesečno, ali ne manje od deset puta u jednoj kalendarskoj godini.
Sjednicama Savjeta mogu, po pozivu, prisustvovati druga lica, bez prava odlučivanja, osim predstavnika državnih organa i organizacija čije bi prisustvo na sjednici Savjeta moglo narušiti nezavisnost Centralne banke utvrđenu ovim zakonom.
Sjednice Savjeta saziva guverner.
Guverner je dužan da sazove sjednicu Savjeta i na pisani zahtjev tri člana Savjeta.
Savjet može odlučivati ukoliko sjednici prisustvuje najmanje pet članova Savjeta.
O pitanjima iz svoje nadležnosti Savjet odlučuje većinom glasova članova Savjeta, s tim da je u slučaju neriješenog glasanja odlučujući glas guvernera.
Savjet donosi poslovnik o radu, kojim se bliže uređuje način rada Savjeta.
Javnost rada Savjeta
Član 63
Savjet obavještava javnost o odlukama Savjeta u vezi sa pitanjima od značaja za utvrđivanje politika za ostvarivanje ciljeva i izvršavanje funkcija Centralne banke, nakon završetka sjednice bez odlaganja.
Savjet može obavijestiti javnost i o drugim pitanjima razmatranim na sjednici Savjeta i o donijetim odlukama.
Zapisnik sa sjednice Savjeta
Član 64
O sjednicama Savjeta vodi se zapisnik.
Imovina Centralne banke
Član 65**
Imovinu Centralne banke čine svojinska prava koja se odnose na: nepokretne i pokretne stvari, kapital i druga novčana sredstva, plemenite metale i hartije od vrijednosti i druga imovinska prava.
Guverner donosi akte o sticanju, upravljanju, korišćenju i raspolaganju imovinom iz stava 1 ovog člana, osim o sticanju i otuđenju nepokretne imovine.
Prihodi Centralne banke
Član 66**
Centralna banka ostvaruje prihode po osnovu:
1) naknada za izdavanje dozvola i odobrenja u skladu sa zakonom;
2) naknada koje naplaćuje po osnovu kontrole koju sprovodi u skladu sa zakonom;
3) kamata i drugih prihoda na sredstva deponovana u inostranstvu;
4) pozitivnih kursnih razlika;
5) kamata na date kredite;
6) naknada za vršenje usluga;
7) kupovine i prodaje hartija od vrijednosti;
8) drugih naknada za obavljanje drugih poslova iz svoje nadležnosti;
9) korišćenja imovine iz člana 65 stav 1 ovog zakona.
Centralna banka utvrđuje tarifu po kojoj se obračunavaju naknade za vršenje usluga koje obavlja.
Rashodi Centralne banke
Član 67**
Iz prihoda koje Centralna banka ostvari podmiruju se:
1) naknade na izdvojena sredstva obavezne rezerve kreditnih institucija;
2) kamate na sredstva koja se drže kod Centralne banke;
3) troškovi obezbjeđivanja novčanica i kovanog novca;
4) troškovi po osnovu investiranja u hartije od vrijednosti;
5) negativne kursne razlike;
6) materijalni i nematerijalni troškovi i troškovi amortizacije;
7) troškovi zaposlenih u Centralnoj banci;
8) ostali troškovi koje Centralna banke ima u svom poslovanju.
Dobit i gubitak
Član 68**
Neto dobit ili gubitak Centralne banke utvrđuje se za svaku finansijsku godinu u skladu sa Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja.
Dobit za raspodjelu određuje se na sljedeći način:
- oduzimanjem od neto dobiti ukupnog iznosa nerealizovnih revalorizacionih dobitaka i raspoređivanjem ekvivalentnog iznosa na račune nerealizovanih revalorizacionih rezervi; i
- oduzimanjem sa računa nerealizovanih revalorizacionih rezervi i dodavanjem na dobit za raspodjelu iznosa svakog nerealizovanog dobitka koji je bio oduzet od neto dobiti iz jedne ili više prethodnih godina i koji je bio realizovan tokom tekuće godine.
Nerealizovani revalorizacioni gubici biće prenešeni na račun nerealizovanih revalorizacionih rezervi dok se njihov saldo ne izjednači sa nulom, nakon čega će ovi gubici biti pokriveni iz dobiti tekuće godine, a nakon toga na način utvrđen članom 70 ovog zakona.
Raspodjela dobiti
Član 69**
Dobit utvrđena u skladu sa članom 68 stav 2 ovog zakona raspoređuje se u opšte rezerve u visini od 50% ostvarene dobiti.
Dio dobiti se može rasporediti u specijalne rezerve u visini koju utvrdi Savjet, u skladu sa ovim zakonom.
Visina dobiti iz stava 2 ovog člana može iznositi najviše 10% dobiti utvrđene u skladu sa članom 68 stav 2 ovog zakona.
Preostali iznos dobiti čini prihod budžeta Crne Gore.
Raspodjela dobiti ne može se vršiti iz neraspoređene ili tekuće dobiti, osim ako se ta raspodjela vrši u skladu sa članom 68 ovog zakona.
Pokriće gubitka i deficita
Član 70
Centralna banka pokriva gubitak iz opštih rezervi.
Gubitak koji se ne može pokriti iz opštih rezervi predstavlja deficit osnovnog kapitala, koji se privremeno pokriva iz osnovnog kapitala Centralna banke.
Ukoliko se, nakon izvršene nezavisne spoljne revizije godišnjih finansijskih izvještaja Centralne banke, utvrdi postojanje deficita osnovnog kapitala, Centralna banka, uz konsultacije sa nezavisnim spoljnim revizorom, priprema izvještaj o uzrocima nastanka deficita osnovnog kapitala, u roku od 30 dana.
Nakon što Savjet odobri finansijske izvještaje sa mišljenjem nezavisnog spoljnjeg revizora iz stava 1 ovog člana, uputiće zahtjev Vladi za pokriće deficita iz budžeta Crne Gore.
U roku od 30 dana od prijema zahtjeva iz stava 4 ovog člana, Vlada prenosi Centralnoj banci nedostajući iznos u novcu ili lako utrživim dužničkim hartijama od vrijednosti čiji emitent nije Crna Gora, čije je dospijeće određeno i sa visinom kamatne stope preovlađujućom na tržištu u Crnoj Gori.
VII. FINANSIJSKI PLAN, FINANSIJSKI IZVJEŠTAJI I DRUGO IZVJEŠTAVANjE
Finansijski plan i finansijski izvještaji
Član 71**
Finansijska godina Centralne banke jednaka je kalendarskoj godini.
Centralna banka planira svoje prihode i rashode u finansijskom planu, koji donosi do 31. decembra tekuće za narednu godinu.
Finansijski plan, nakon donošenja, Centralna banka dostavlja Vladi i Skupštini, radi upoznavanja.
Centralna banka priprema finansijske izvještaje u skladu sa Međunarodnim računovodstvenim standardima i Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja.
Godišnji finansijski izvještaji, sa mišljenjem nezavisnog spoljnjeg revizora, Centralna banka usvaja do 30. juna tekuće za prethodnu godinu.
Centralna banka dostavlja Skupštini godišnje finansijske izvještaje, sa mišljenjem nezavisnog spoljnjeg revizora, radi upoznavanja.
Objavljivanje finansijskih izvještaja
Član 72
Godišnje finansijske izvještaje iz člana 71 ovog zakona Centralna banka objavljuje na svojoj internet stranici ili drugim elektronskim ili štampanim medijima.
Obavještavanje javnosti
Član 73
Centralna banka, redovno i blagovremeno, obavještava javnost o ostvarivanju ciljeva i izvršavanju funkcija Centralne banke, a naročito o makroekonomskim analizama, finansijskoj i monetarnoj stabilnosti, novčanim i kreditnim kretanjima i platnom bilansu i može objavljivati izvještaje i studije o drugim finansijskim i ekonomskim pitanjima.
VIII. REVIZIJA
Interna revizija
Član 74
Interna revizija vrši stalni i cjeloviti nadzor nad poslovanjem Centralne banke u skladu sa opštim aktom Centralne banke i međunarodno prihvaćenim standardima interne revizije.
Internom revizijom rukovodi glavni interni revizor, koga imenuje guverner, uz saglasnost Savjeta.
Glavni interni revizor može biti lice sa visokim obrazovanjem, priznatim ličnim ugledom i profesionalnim iskustvom od najmanje pet godina iz oblasti računovodstva ili revizije.
Na glavnog internog revizora shodno se primjenjuju odredbe čl. 51, 52 i 53 ovog zakona.
Aktom Centralne banke iz stava 1 ovog člana bliže se uređuju način vršenja interne revizije i izvještavanja, saglasno međunarodno prihvaćenim standardima interne revizije.
Odbor za reviziju
Član 75**
Savjet formira Odbor za reviziju, kao stalno tijelo Savjeta.
Odbor za reviziju ima tri člana, koji nijesu stalno zaposleni u Centralnoj banci, od kojih su dva članovi Savjeta i jedan iz reda lica sa profesionalnim iskustvom u oblasti računovodstva i revizije.
Odbor za reviziju nadgleda i ocjenjuje funkcionisanje sistema interne kontrole; nadgleda i ocjenjuje finansijsko izvještavanje; daje mišljenje za izbor nezavisnog spoljnjeg revizora i nadgleda i ocjenjuje postupak revizije finansijskih izvještaja Centralne banke i prati i analizira usklađenost poslovanja Centralne banke sa zakonom, drugim propisima i opštim aktima.
Odbor za reviziju nadgleda efektivnost i efikasnost rada interne revizije.
Odbor za reviziju podnosi izvještaje o svom radu Savjetu, po pravilu, tromjesečno.
Djelokrug i način rada Odbora za reviziju bliže se uređuje opštim aktom Savjeta.
Odbor za reviziju donosi poslovnik o svom radu.
Nezavisna spoljna revizija
Član 76**
Reviziju godišnjih finansijskih izvještaja Centralne banke može vršiti nezavisni spoljni revizor koji ima međunarodno iskustvo u reviziji centralnih banaka.
Revizora iz stava 1 ovog člana imenuje Savjet.
Nezavisni spoljni revizor reviziju iz stava 1 ovog člana vrši u skladu sa međunarodnim standardima revizije.
Nezavisni spoljni revizor ima neograničeno pravo pristupa poslovnim knjigama, računima i evidencijama i pribavljanja informacija od Centralne banke.
Nezavisni spoljni revizor može vršiti reviziju finansijskih izvještaja Centralne banke najduže tri godine uzastopno.
Revizija od strane Državne revizorske institucije
Član 76a
Ostvarivanje ciljeva i izvršavanje funkcija Centralne banke ne mogu biti predmet revizije Državne revizorske institucije.
Reviziju akata i radnji Centralne banke koji nisu u vezi sa ostvarivanjem ciljeva i izvršavanjem funkcija Centralne banke, Državna revizorska institucija vrši u skladu sa zakonom kojim se uređuje državna revizija.
Propisi i drugi akti Centralne banke
Član 77
Centralna banka ima ovlašćenje da donosi propise za izvršavanje funkcija na osnovu ovlašćenja utvrđenih ovim ili drugim zakonom.
Propise iz stava 1 ovog člana Centralna banka donosi u formi odluka.
Centralna banka može donositi i obavezujuće pojedinačne akte.
Centralna banka vodi evidenciju propisa i drugih akata koje donese.
Administrativne kazne
Član 78
Centralna banka može izreći administrativne kazne svim licima koja prekrše ovaj zakon ili drugi zakon ili propis koji se odnosi na ostvarivanje ciljeva ili izvršavanje funkcija Centralne banke.
Administrativne kazne, u smislu stava 1 ovog člana, obuhvataju novčane kazne i posebne mjere utvrđene zakonom ili drugim propisom, kao što su pisana upozorenja, oduzimanje dozvola za rad i druge mjere.
Oslobađanje od oporezivanja
Član 79
Centralna banka je u obavljanju poslova oslobođena plaćanja poreza, taksi i drugih dažbina od kojih su oslobođeni državni organi i organizacije, u skladu sa zakonom.
Naplata potraživanja
Član 80
Centralna banka, bez vođenja sudskog ili drugog postupka, ima pravo prioriteta u naplati dospjelih, a nenaplaćenih potraživanja od dužnika:
- iz novčanih sredstava dužnika koja se vode na računu kod Centralne banke;
- iz vrijednosti sredstava obezbjeđenja dužnika.
Centralna banka ima pravo na namirenje obezbijeđenih potraživanja iz vrijednosti sredstava obezbjeđenja putem javne prodaje ili neposrednom pogodbom, po odbitku troškova prodaje.
Zaštita imovine
Član 81
Imovina Centralne banke i imovina koju Centralna banka drži i kojom upravlja, uključujući zlato, specijalna prava vučenja, novac, kredite, depozite ili hartije od vrijednosti, kao i prihod ostvaren po tim osnovima, ne može biti predmet mjere zabrane raspolaganja niti predmet izvršenja, prije donošenja pravosnažne presude nadležnog suda.
Sudska zaštita
Član 82*
Protiv rješenja Centralne banke može se tužbom pokrenuti upravni spor.
Tužba iz stava 1 ovog člana ne odlaže izvršenje rješenja.
Pravna zaštita
Član 83
Centralna banka, član Savjeta, zaposleni ili bilo koje lice koje je ovlastila Centralna banka za obavljanje poslova u vezi sa izvršavanjem njenih funkcija ne odgovaraju za štetu koja bi mogla nastati prilikom obavljanja dužnosti u skladu sa zakonom i propisima donesenim na osnovu zakona, osim ako se dokaže da su određenu radnju učinili namjerno ili grubom nepažnjom.
Troškove zaštite lica iz stava 1 ovog člana, u sudskim postupcima koji se odnose na obavljanje dužnosti tih lica, snosi Centralna banka.
Obaveza čuvanja tajnosti informacija i podataka
Član 84
Član Savjeta i zaposleni u Centralnoj banci dužni su da čuvaju tajnost informacija i podataka koji, u skladu sa zakonom ili drugim aktom, predstavljaju tajnu.
Obaveza čuvanja tajne iz stava 1 ovog člana traje i nakon prestanka funkcije, odnosno radnog odnosa u Centralnoj banci.
Izuzetno od stava 1 ovog člana, članovi Savjeta i zaposleni mogu informacije i podatke učiniti dostupnim trećim licima van Centralne banke, prema postupku koji se uređuje posebnim aktom Centralne banke, pod uslovom:
1) da je lice na koje se informacije odnose dalo izričito odobrenje;
2) da predstavlja pružanje pomoći nadležnim organima u sprovođenju zakona i po nalogu suda;
3) da se dostavljaju nezavisnom spoljnjem revizoru Centralne banke;
4) da se ustupaju nadzornim organima stranih banaka i finansijskih institucija i predstavnicima međunarodnih finansijskih institucija u izvršavanju njihovih dužnosti;
5) da interes Centralne banke u sudskim postupcima i ugovornim odnosima zahtijeva otkrivanje tih informacija i podataka.
Zabrana primanja poklona
Član 85
Član Savjeta, u toku trajanja mandata, i zaposleni u Centralnoj banci ne mogu primati poklone ili druge vrste koristi od lica sa kojima imaju povezane poslovne ili finansijske interese, ako bi to prihvatanje moglo imati uticaja na nepristrasno izvršavanje poslova.
Organizacija rada Centralne banke
Član 86
Organizacija rada Centralne banke bliže se uređuje Statutom i drugim opštim aktima Centralne banke.
Prava i obaveze zaposlenih
Član 87
Na prava i obaveze zaposlenih u Centralnoj banci primjenjuju se opšti propisi o radu, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Zarade i druga prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih u Centralnoj banci u obavljanju poslova i zadataka bliže se uređuju Statutom, kolektivnim ugovorom i drugim opštim aktima Centralne banke.
O zasnivanju radnog odnosa u Centralnoj banci odlučuje guverner.
Zaposleni u Centralnoj banci ne može obavljati posao za drugog poslodavca, osim na osnovu posebnog odobrenja guvernera i ako to nije u suprotnosti sa interesima Centralne banke.
Zaposleni se ne mogu u obavljanju poslova rukovoditi svojim političkim opredjeljenjima.
Centralna banka može svojim zaposlenim otvarati račune.
Centralna banka može svojim zaposlenim odobravati kredite, u skladu sa posebnim aktom.
Xa. ČLANSTVO CRNE GORE U EVROPSKOJ UNIJI
Evropski sistem centralnih banaka
Član 87a
Centralna banka je sastavni dio Evropskog sistema centralnih banaka (u daljem tekstu: ESCB).
Poslovi Centralne banke koji se odnose na ESCB, ne mogu biti predmet revizije od strane Državne revizorske institucije.
Nezavisnost
Član 87b
Centralna banka i članovi njenih organa, u skladu sa članom 130 Ugovora o funkcionisanju Evropske unije i članom 7 Statuta ESCB-a i Evropske centralne banke (u daljem tekstu: ECB), prilikom izvršavanja zadataka, odnosno funkcija utvrđenih ovim zakonom, Ugovorom o Evropskoj uniji, Ugovorom o funkcionisanju Evropske unije i Statutom ESCB-a i ECB, ne smiju tražiti ni prihvatati uputstva od institucija, tijela, agencija i službi Evropske unije, vlada država članica Evropske unije (u daljem tekstu: države članice) i drugih tijela.
Institucije i tijela Evropske unije i vlade država članica dužni su da poštuju princip nezavisnosti Centralne banke i ne smiju vršiti uticaj na članove organa Centralne banke u izvršavanju njihovih zadataka, odnosno funkcija ni odobravati, poništavati, ukidati ili na bilo koji drugi način uticati na odluke Centralne banke iz njene nadležnosti.
Odredbe st. 1 i 2 ovog člana ne utiču na ovlašćenja ECB-a u odnosu na Centralnu banku utvrđena Statutom ESCB-a i ECB-a.
Ciljevi Centralne banke
Član 87v
Osnovni cilj Centralne banke je održavanje stabilnosti cijena.
Ne dovodeći u pitanje ostvarivanje cilja iz stava 1 ovog člana, Centralna banka podržava opšte ciljeve ekonomske politike Evropske unije, u cilju doprinošenja ostvarivanju ciljeva Evropske unije utvrđenih u članu 3 Ugovora o Evropskoj uniji.
Centralna banka djeluje u skladu sa načelom otvorene tržišne privrede sa slobodnom konkurencijom, dajući prednost efikasnoj raspodjeli sredstava, u skladu sa načelima utvrđenim članom 119 Ugovora o funkcionisanju Evropske unije.
Centralna banka je dužna da djeluje na ostvarivanju ciljeva i izvršavanju zadataka ESCB-a, u skladu sa Ugovorom o funkcionisanju Evropske unije, Statutom ESCB-a i ECB-a, propisima Evropske unije i ovim zakonom.
Operacije na otvorenom tržištu i kreditni poslovi
Član 87g
Radi ostvarivanja ciljeva i izvršavanja zadataka ESCB-a, u skladu sa osnovnim principima ECB-a, Centralna banka može da:
1) učestvuje na finansijskim tržištima kupovinom i prodajom (promptno i na rok), povratnom kupovinom i prodajom (repo poslovi), kao i davanjem i uzimanjem u zajam potraživanja, utrživih instrumenata (koji glase na valutu Evropske unije ili drugu valutu) i plemenitih metala,
2) obavlja kreditne poslove sa kreditnim institucijama i drugim učesnicima na tržištu, uključujući odobravanje kredita na osnovu odgovarajućeg sredstva obezbjeđenja.
U slučaju hitne, nepredviđene i privremene potrebe za likvidnošću kreditne institucije, Centralna banka može odobriti solventnoj kreditnoj instituciji kratkoročni kredit, uz odgovarajuća sredstva obezbjeđenja.
Centralna banka može propisati bliže uslove za davanje kredita iz stava 2 ovog člana.
Savjetodavna uloga ECB-a
Član 87d
Predlozi zakona i drugih propisa kojima se uređuju pitanja iz nadležnosti ECB-a, dostavljaju se na mišljenje ECB-u, u skladu sa članom 127 stav 4 i članom 282 stav 5 Ugovora o funkcionisanju Evropske unije.
Zaštita novčanica i kovanog novca od falsifikovanja
Član 87đ
Zaštitu novčanica i kovanog novca koji glase na euro od falsifikovanja i distribucije, Centralna banka vrši u skladu sa propisima Evropske unije.
U cilju efikasne zaštite novčanica i kovanog novca od falsifikovanja i distribucije u skladu sa propisima Evropske unije, Centralna banka može donijeti propise za njihovo sprovođenje.
Propisi Centralne banke iz stava 2 ovog člana moraju u potpunos
