ZAKON O IZBORU ODBORNIKA I POSLANIKA
("Sl. list RCG", br. 16/2000 - prečišćeni tekst, 9/2001, 41/2002, 46/2002, 45/2004 - odluka US, 48/2006, 56/2006 - odluka US i "Sl. list CG", br. 46/2011, 14/2014, 47/2014 - odluka US, 12/2016 - odluka US, 60/2017 - odluka US, 10/2018 - odluka US i 109/2020 - odluka US)
I - OSNOVNE ODREDBE
Član 1
Ovim zakonom uređuju se: način i postupak izbora odbornika u skupštinu opštine, gradske opštine, Glavnog grada i Prijestonice (u daljem tekstu: opština) i poslanika u Skupštinu Crne Gore; organizacija, sastav i nadležnost organa za sprovođenje izbora; utvrđivanje rezultata glasanja i raspodjela mandata; zaštita biračkog prava i druga pitanja od značaja za organizaciju i sprovođenje izbora.
Član 2
Odbornike i poslanike biraju i pravo da budu birani za odbornika i poslanika imaju građani koji imaju crnogorsko državljanstvo i koji su upisani u birački spisak u skladu sa zakonom kojim se uređuje birački spisak (u daljem tekstu: birač), na osnovu opšteg i jednakog biračkog prava, na slobodnim i neposrednim izborima, tajnim glasanjem, u skladu sa ovim zakonom.
Niko ne može, po bilo kom osnovu, pozvati birača na odgovornost zbog glasanja, niti od njega tražiti da kaže za koga je glasao ili zašto nije glasao.
Nakon završenog glasanja može se vršiti ispitivanje javnog mnjenja u vezi sa glasanjem kod birača koji su saglasni sa tim.
Ispitivanje javnog mnjenja se ne može vršiti na biračkom mjestu niti na udaljenosti do 100 metara od biračkog mjesta.
Član 3
U skupštinu opštine, Prestonice i glavnog rada (u daljem tekstu: skupština opštine) bira se 30 odbornika i još po jedan odbornik na svakih 5000 birača.
Broj odbornika utvrđuje skupština opštine posebnom odlukom najkasnije do dana raspisivanja izbora.
Član 4
Odbornik, odnosno poslanik bira se u izbornoj jedinici na osnovu liste političke partije (stranačka izborna lista), koalicije političkih partija (koaliciona izborna lista), odnosno grupe građana (izborna lista grupe građana) (u daljem tekstu: izborna lista).
Odbornički, odnosno poslanički mandati raspodjeljuju se srazmjerno broju dobijenih glasova.
Član 5******
Mandat odbornika, odnosno poslanika traje četiri godine.
Mandat odborniku može prestati i ranije u skladu sa ovim zakonom.
Odbornik, odnosno poslanik opredjeljuje se i glasa po sopstvenom uvjerenju.
Odbornik, odnosno poslanik ne može biti opozvan.
Član 6
Birači imaju pravo da, preko medija, budu obaviješteni o izbornim programima i aktivnostima podnosilaca izbornih lica, kao i o kandidatima sa izbornih lista.
Radi ostvarivanja prava birača iz stava 1 ovog člana mediji su dužni da dosljedno primjenjuju načela ravnopravnosti svih podnosilaca izbornih lista i kandidata sa tih lista.
Izborna propaganda preko medija i javnih skupova prestaje 24 časa prije dana održavanja izbora.
Član 7
Organi za sprovođenje izbora su birački odbori i izborne komisije.
Član 8
Zaštitu biračkog prava obezbjeđuju izborne komisije, Ustavni sud Crne Gore i nadležni sudovi.
Član 9
Sredstva za sprovođenje izbora obezbjeđuju se u budžetu opštine za izbor odbornika i budžetu Crne Gore za izbor poslanika.
Na radnje, akte, podneske i ostale spise u vezi sa sprovođenjem izbora i prestankom mandata odbornika, odnosno poslanika ne plaća se taksa.
II - BIRAČKO PRAVO
Član 10
Biračko pravo, u smislu ovog zakona, obuhvata prava birača: da biraju i da budu birani; da kandiduju i da budu kandidovani; da odlučuju o predloženim kandidatima i izbornim listama; da kandidatima javno postavljaju pitanja; da budu pravovremeno, istinito, potpuno i objektivno informisani o programima i aktivnostima podnosilaca izbornih lista i o kandidatima sa tih lista, kao i da raspolažu drugim pravima koja su predviđena ovim zakonom.
Član 11*******
Pravo da bira i da bude biran za poslanika ima birač koji je navršio 18 godina života, koji ima prebivalište u Crnoj Gori najmanje dvije godine prije dana održavanja izbora.
Pravo da bira i da bude biran za odbornika ima birač koji je navršio 18 godina života, koji ima prebivalište u Crnoj Gori najmanje dvije godine i koji ima prebivalište u opštini, odnosno gradskoj opštini, kao izbornoj jedinici.
III - IZBORNE JEDINICE
Član 12
Izbor odbornika obavlja se u opštini kao jedinstvenoj izbornoj jedinici.
Izbor poslanika obavlja se u Crnoj Gori kao jedinstvenoj izbornoj jedinici.
IV - RASPISIVANjE IZBORA
Član 13
Izbori za odbornike, odnosno poslanike raspisuju se odlukom organa nadležnog za raspisivanje izbora.
Državna izborna komisija i opštinske izborne komisije dužne su u roku od 72 sata od dana donošenja odluke o raspisivanju izbora, utvrditi i objaviti izborni kalendar svih rokova za sprovođenje izbornih radnji predviđenih izbornim zakonodavstvom.
Dan održavanja izbora je neradni dan (nedelja).
Odluka o raspisivanju izbora objavljuje se u "Službenom listu Crne Gore", a za odbornike i u "Službenom listu Crne Gore - opštinski propisi".
Član 14
Izbori za odbornike i poslanike održavaju se najkasnije 15 dana prije isteka izbornog perioda odbornika, odnosno poslanika kojima teče mandat.
Od dana raspisivanja izbora do održavanja izbora odbornika, odnosno poslanika ne može proteći manje od 60 ni više od 100 dana.
Danom potvrđivanja mandata odbornika, odnosno poslanika novog saziva prestaje mandat odbornika, odnosno poslanika prethodnog saziva.
Potvrđivanje mandata vrši se u roku od 30 dana od dana održavanja izbora, tako što predsjedavajući sjednice odgovarajuće skupštine konstatuje i objavljuje da je podnošenjem izvještaja nadležne izborne komisije o rezultatima izbora potvrđen mandat novoizabranim odbornicima, odnosno poslanicima.
Član 15
U slučaju raspuštanja Skupštine Crne Gore (u daljem tekstu: Skupština) ili donošenja odluke o skraćenju mandata Skupštini, Predsjednik Crne Gore raspisuje izbore narednog dana od dana njenog raspuštanja, odnosno narednog dana od dana stupanja na snagu odluke o skraćenju mandata.
U slučaju prestanka mandata skupštine opštine, Skupštine Prijestonice i Skupštine Glavnog grada, prije isteka vremena na koje je birana, Predsjednik Crne Gore raspisuje izbore narednog dana od dana njenog raspuštanja, odnosno narednog dana od dana stupanja na snagu odluke o skraćenju mandata.
U slučaju iz st. 1 i 2 ovog člana primjenjuju se odredbe člana 14 st. 2, 3 i 4 ovog zakona.
Član 16
(brisano)
V - ORGANI ZA SPROVOĐENjE IZBORA
Član 17
Organi za sprovođenje izbora rade na osnovu zakona.
Za svoj rad organi za sprovođenje izbora odgovaraju organu koji ih je imenovao.
Državni organi, organi lokalne samouprave, drugi organi i organizacije dužni su da pružaju stručnu i tehničku pomoć organima za sprovođenje izbora i da im dostavljaju podatke potrebne za rad.
Član 18
Organi za sprovođenje izbora rade u stalnom sastavu (imenovani članovi), odnosno u proširenom sastavu (opunomoćeni članovi).
Pravo da odredi opunomoćenog člana za rad u organima za sprovođenje izbora ima svaki podnosilac potvrđene i proglašene izborne liste.
Dva ili više podnosilaca izborne liste mogu odrediti zajedničkog opunomoćenog člana za rad u organu za sprovođenje izbora.
Član 19
Izborne komisije imenuju se nakon konstituisanja novoizabrane skupštine, na vrijeme od četiri godine, a birački odbori imenuju se za svaki izbor odbornika, odnosno poslanika.
Član 20
Predsjednik, sekretar, imenovani i opunomoćeni članovi organa za sprovođenje izbora i njihovi zamjenici mogu biti samo lica koja imaju biračko pravo.
Kandidat na izbornim listama ne može biti u sastavu izbornih komisija i prestaje mu funkcija u ovim organima prihvatanjem kandidature za odbornika ili poslanika.
Član 21
Organi za sprovođenje izbora odlučuju većinom glasova svojih članova.
Član 22
Rad organa za sprovođenje izbora je javan.
Članovi organa za sprovođenje izbora i druga lica koja prate rad organa za sprovođenje izbora dužni su da postupaju na osnovu zakona i pravila koja propisuje Državna izborna komisija.
Kad lica koja prate rad organa za sprovođenje izbora prekrše pravila o održavanju reda na biračkom mjestu ili na drugi način ometaju rad organa za sprovođenje izbora, organ za sprovođenje izbora može ih udaljiti, a podatke o tome unosi u zapisnik.
Član 23
Izborne komisije su: opštinske, izborna komisija Glavnog grada, izborna komisija Prijestonice (u daljem tekstu: opštinska izborna komisija) i Državna izborna komisija.
Član 24
Opštinsku izbornu komisiju u stalnom sastavu imenuje skupština opštine, na predlog radnog tijela skupštine opštine nadležnog za izbor i imenovanja, iz reda kandidata koje predlože političke partije, odnosno koalicione izborne liste, odnosno grupe birača koje imaju odbornike u skupštini opštine.
Odluka o imenovanju opštinske izborne komisije objavljuje se u "Službenom listu Crne Gore - opštinski propisi.
Član 25
Opštinsku izbornu komisiju čine: predsjednik i četiri člana u stalnom sastavu i po jedan opunomoćeni predstavnik podnosioca izborne liste.
Za predsjednika opštinske izborne komisije imenuje se kandidat političke partije, odnosno podnosioca izborne liste koja je na prethodnim izborima dobila najveći broj odborničkih mandata.
Ukoliko je na prethodnim izborima najveći broj mandata dobila koaliciona izborna lista, za predsjednika opštinske izborne komisije imenuje se, po pravilu, kandidat političke partije kojoj je, u okviru koalicije, pripao najveći broj odborničkih mandata.
Sekretar opštinske izborne komisije imenuje se na predlog parlamentarne opozicije.
Za sekretara opštinske izborne komisije, po pravilu, se imenuje kandidat na predlog opozicione izborne liste koja je na prethodnim izborima dobila najveći broj odborničkih mandata.
Sekretar komisije je zadužen za realizaciju administrativnih poslova predviđenih izbornim zakonodavstvom.
Dva člana stalnog sastava opštinske izborne komisije imenuju se na predlog parlamentarne opozicije.
Za članove stalnog sastava iz reda opozicije imenuju se predstavnici opozicionih izbornih lista u odgovarajućoj skupštini opštine proporcionalno broju osvojenih mandata na prethodnim izborima, a u slučaju istog broja mandata prednost ima izborna lista koja je dobila veći broj glasova.
Ukoliko u odgovarajućoj skupštini opštine postoji samo jedna opoziciona izborna lista, oba člana stalnog sastava opštinske izborne komisije imenuju se na predlog te opozicione izborne liste.
Predsjedniku i članovima opštinske izborne komisije u stalnom sastavu imenuju se zamjenici.
Opunomoćeni predstavnik podnosioca izborne liste može imati zamjenika.
Predsjednika i članove komisije, kao i opunomoćene predstavnike podnosioca izbornih lista, u slučaju njihove odsutnosti ili spriječenosti, u vršenju poslova i zadataka u komisiji zamjenjuju njihovi zamjenici.
Predsjednik komisije, njegov zamjenik i sekretar, kao i članovi komisije i njihovi zamjenici u stalnom sastavu imenuju se iz reda diplomiranih pravnika.
Član 26
Opštinska izborna komisija, danom donošenja rješenja o proglašenju izborne liste, zaključkom utvrđuje koji podnosilac izborne liste ispunjava uslove za određivanje svojih predstavnika u prošireni sastav ovog organa.
Zaključak o ispunjenju, odnosno neispunjenju uslova za određivanje predstavnika podnosilaca izborne liste u prošireni sastav opštinska izborna komisija dostavlja podnosiocu izborne liste, u roku od 24 časa od časa donošenja tog zaključka.
Podnosilac izborne liste odrediće svog opunomoćenog predstavnika u prošireni sastav opštinske izborne komisije i o tome obavijestiti opštinsku izbornu komisiju koja, najkasnije 24 časa od dostavljanja obavještenja, zaključkom poimenično utvrđuje lica koja postaju njihovi članovi.
Opunomoćeni predstavnici u prošireni sastav opštinske izborne komisije određuju se iz reda diplomiranih pravnika, a zamjenici opunomoćenih predstavnika, po pravilu, iz reda diplomiranih pravnika.
Opunomoćeni predstavnici učestvuju u radu i punovažno odlučuju 20 dana prije dana određenog za održavanje izbora.
Mandat opunomoćenih predstavnika u opštinskoj izbornoj komisiji prestaje danom utvrđivanja konačnih rezultata izbora.
Član 26a
U slučaju da se izbori za izbor odbornika i poslanika sprovode istovremeno, podnosilac potvrđene izborne liste za izbor poslanika ima pravo da odredi svog opunomoćenog predstavnika u prošireni sastav opštinskih organa za sprovođenje izbora, iako nije podnosilac liste za izbor odbornika.
Član 27
Opštinska izborna komisija:
1) stara se o zakonitom sprovođenju izbora;
2) organizuje tehničke pripreme za sprovođenje izbora;
3) određuje biračka mjesta za izbor odbornika i poslanika;
4) obrazuje biračke odbore i imenuje predsjednika i članove biračkih odbora za izbor odbornika i poslanika i organizuje njihovu edukaciju (obuku) o procedurama za rad biračkog odbora;
5) utvrđuje broj glasačkih listića za pojedina biračka mjesta, ovjerava ih i zajedno sa ovjerenim izvodom iz biračkog spiska zapisnički ih predaje biračkim odborima;
6) ocjenjuje da li su izborne liste za izbor odbornika sastavljene i podnešene u skladu sa ovim zakonom;
7) potvrđuje i proglašava izborne liste za izbor odbornika;
8) javno objavljuje broj birača u opštini i po biračkim mjestima;
9) utvrđuje rezultate izbora odbornika, kao i broj glasova za svaku izbornu listu i utvrđuje broj mandata koji pripada svakoj izbornoj listi za izbor odbornika;
10) izdaje uvjerenje izabranom odborniku;
11) utvrđuje ukupne rezultate glasanja za izbor poslanika na svojoj teritoriji i po svakom biračkom mjestu i o tome dostavlja izvještaj Republičkoj izbornoj komisiji;
12) javno objavljuje rezultate za izbor odbornika;
13) podnosi izvještaj skupštini opštine o rezultatima za izbor odbornika i o popuni upražnjenih odborničkih mjesta;
14) dostavlja podatke o izborima za odbornike organima nadležnim za prikupljanje i obradu statističkih podataka.
Opštinska izborna komisija ima svoju web stranicu na kojoj odmah objavljuje sve akte i podatke od značaja za sprovođenje izbora, kao i privremene i konačne rezultate glasanja na svakom biračkom mjestu.
Član 28
Opštinska izborna komisija donosi poslovnik o svom radu.
Uslove za rad opštinske izborne komisije obezbjeđuje skupština opštine.
Član 29
Državnu izbornu komisiju u stalnom sastavu imenuje Skupština, na predlog radnog tijela Skupštine nadležnog za izbor i imenovanja, u skladu sa ovim zakonom.
Odluka o imenovanju Državne izborne komisije objavljuje se u "Službenom listu Crne Gore.
Državna izborna komisija ima status pravnog lica.
Član 30
Državnu izbornu komisiju čine: predsjednik i deset članova u stalnom sastavu i po jedan opunomoćeni predstavnik podnosioca izborne liste.
Predsjednika Državne izborne komisije imenuje Skupština, na predlog radnog tijela Skupštine nadležnog za izbor i imenovanja nakon prethodno sprovedenog javnog konkursa.
Četiri člana stalnog sastava Državne izborne komisije imenuju se na predlog parlamentarne većine.
Četiri člana stalnog sastava Državne izborne komisije, od kojih jedan vrši funkciju sekretara, imenuju se na predlog parlamentarne opozicije.
Za člana stalnog sastava Državne izborne komisije imenuje se i jedan predstavnik političke partije, odnosno podnosioca izborne liste za autentičnu zastupljenost pripadnika manjinskog naroda ili manjinske nacionalne zajednice, koja je na prethodnim izborima dobile najveći broj glasova, a njegov zamjenik treba da bude pripadnik nekog drugog manjinskog naroda ili manjinske nacionalne zajednice.
Jednog člana stalnog sastava Državne izborne komisije imenuje Skupština, na predlog radnog tijela Skupštine nadležnog za izbor i imenovanja nakon prethodno sprovedenog javnog konkursa, iz reda predstavnika civilnog društva, nevladinog sektora i univerziteta, koji je stručan za pitanja izbornog zakonodavstva.
Za člana stalnog sastava Državne izborne komisije iz stava 6 ovog člana ne može biti imenovano lice koje je u poslednjih 10 godina obavljalo funkciju člana organa političke partije.
Za člana stalnog sastava Državne izborne komisije iz stava 6 ovog člana bira se lice koje je objavljivalo naučne radove i stručne članke na temu izbornog procesa, koje je ostvarilo javnu prepoznatljivost u ovoj oblasti i koje je učestvovalo u domaćem ili međunarodnom monitoringu izbornog procesa.
Radno tijelo Skupštine nadležno za izbor i imenovanja, u postupku utvrđivanja predloga, imaće u vidu i preporuke organizacija koje su se u poslednjih pet godina bavile kreiranjem izbornog zakonodavstva i monitoringom izbornih procesa.
Za članove stalnog sastava na predlog parlamentarne većine, odnosno opozicije imenuju se predstavnici izbornih lista proporcionalno broju osvojenih mandata na prethodnim izborima, a u slučaju istog broja mandata imenuje se sa izborne liste koja je dobila veći broj glasova na prethodnim izborima.
Ukoliko u Skupštini postoji samo jedna izborna lista koja čini parlamentarnu većinu, odnosno jedna opoziciona izborna lista, sva četiri člana u stalni sastav državne izborne komisije imenuju se na predlog te izborne liste.
Članovima Državne izborne komisije u stalnom sastavu koji se imenuju na predlog parlamentarne većine, odnosno parlamentarne opozicije imenuju se zamjenici.
Predsjednika Državne izborne komisije u slučaju spriječenosti zamjenjuje član Državne izborne komisije u stalnom sastavu kojeg on odredi.
Opunomoćeni predstavnik podnosioca izborne liste može imati zamjenika.
Članove Državne izborne komisije i opunomoćene predstavnike podnosioca izbornih lista, u slučaju njihove odsutnosti ili spriječenosti, u vršenju poslova i zadataka u Državnoj izbornoj komisiji zamjenjuju njihovi zamjenici.
Članovi Državne izborne komisije, njihovi zamjenici i opunomoćeni predstavnici podnosioca izbornih lista imenuju se iz reda diplomiranih pravnika.
Predsjednik Državne izborne komisije mora biti diplomirani pravnik i imati najmanje 10 godina radnog iskustva u struci i ne smije biti član organa upravljanja političke partije u zadnje tri godine.
Član 31
Državna izborna komisija, danom donošenja rješenja o proglašenju izborne liste, zaključkom utvrđuje koji podnosilac izborne liste ispunjava uslove za određivanje svojih predstavnika u prošireni sastav ovog organa.
Zaključak o ispunjenju, odnosno neispunjenju uslova za određivanje predstavnika podnosilaca izborne liste u prošireni sastav Državna izborna komisija dostavlja podnosiocu izborne liste, u roku od 24 časa od časa donošenja tog zaključka.
Podnosilac izborne liste odrediće svog opunomoćenog predstavnika u prošireni sastav Državne izborne komisije i o tome obavijestiti Državnu izbornu komisiju koja, najkasnije 24 časa od dostavljanja obavještenja, zaključkom poimenično utvrđuje lica koja postaju njeni članovi.
Opunomoćeni predstavnici učestvuju u radu i punovažno odlučuju 20 dana prije dana određenog za održavanje izbora.
Mandat opunomoćenih predstavnika u Državnoj izbornoj komisiji prestaje danom utvrđivanja konačnih rezultata izbora.
Član 32
Državna izborna komisija:
1) stara se o zakonitom sprovođenju izbora i jedinstvenoj primjeni odredaba ovog zakona;
2) prati primjenu i daje mišljenje u vezi sa primjenom ovog zakona;
3) usklađuje rad opštinskih izbornih komisija i daje uputstva u vezi primjene ovog zakona i vrši nadzor nad njihovim radom;
4) utvrđuje jedinstvene standarde za izborni materijal;
5) propisuje obrasce za sprovođenje izbornih radnji propisanih ovim zakonom;
6) propisuje način proglašenja izbornih lista;
7) određuje način rukovanja i čuvanja izbornog materijala;
8) ocjenjuje da li su izborne liste za poslanike sastavljene i podnešene u skladu sa ovim zakonom;
9) donosi rješenje o proglašenju izbornih lista za poslanike;
10) javno objavljuje broj birača u cjelini, po opštinama i po biračkim mjestima;
11) utvrđuje rezultate izbora za poslanike, kao i broj glasova za svaku izbornu listu i utvrđuje broj mandata koji pripada svakoj izbornoj listi za izbor poslanika;
12) javno objavljuje ukupne rezultate za izbor poslanika i po svakom biračkom mjestu u Crnoj Gori;
13) podnosi izvještaj Skupštini Crne Gore o rezultatima za izbor poslanika i o popuni upražnjenih poslaničkih mjesta;
14) izdaje uvjerenje o izabranom poslaniku;
15) dostavlja podatke o izborima za poslanike organima nadležnim za prikupljanje i obradu statističkih podataka;
15a) donosi poslovnik o radu, i
16) obavlja i druge poslove utvrđene zakonom.
Državna izborna komisija ima svoju web stranicu na kojoj objavljuje sve akte i podatke od značaja za sprovođenje izbora, kao i privremene i konačne rezultate glasanja na svakom biračkom mjestu.
Član 33
Državna izborna komisija će preuzeti nadležnost opštinske izborne komisije u slučaju da ova ne vrši svoje obaveze u odnosu na izbor poslanika u skladu sa ovim zakonom..
Član 33a
Predsjednik i sekretar Državne izborne komisije dužnost obavljaju profesionalno.
Rješenje o zaradi i drugim pravima predsjednika i sekretara Državne izborne komisije donosi odbor Skupštine nadležan za administrativna pitanja.
Član 34
Za vršenje stručnih i administrativnih poslova Državna izborna komisija obrazuje službu Državne izborne komisije (u daljem tekstu: Služba).
Službom rukovodi sekretar Državne izborne komisije.
Akt o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji službe Komisije donosi Komisija, na predlog sekretara Komisije, uz saglasnost nadležnog radnog tijela Skupštine.
Na status i druga prava zaposlenih u Službi primjenjuju se propisi koji se odnose na državne službenike i namještenike.
Uslove za rad Državne izborne komisije i Službe obezbjeđuje Skupština.
Sredstva za rad Državne izborne komisije obezbjeđuju se u budžetu Crne Gore.
Član 35
Birački odbor čine predsjednik i četiri člana u stalnom sastavu i po jedan opunomoćeni predstavnik podnosioca izborne liste.
Svakoj političkoj partiji zastupljenoj u odgovarajućoj skupštini pripada broj predsjednika biračkih odbora srazmjerno proporcionalnoj zastupljenosti odborničkih mjesta u skupštini, a biračka mjesta na kojima bi pojedina politička partija predlagala predstavnika za predsjednika biračkog odbora, opštinska izborna komisija određuje žrijebom.
U stalni sastav biračkog odbora dva člana imenuju se na predlog političke partije, odnosno koalicije koja ima većinu u odgovarajućoj skupštini opštine.
U stalni sastav biračkog odbora obavezno se imenuje po jedan predstavnik dvije opozicione političke partije u odgovarajućoj skupštini, koje su na prethodnim izborima dobile najveći broj mandata, a u slučaju istog broja mandata, najveći broj glasova.
Ukoliko u odgovarajućoj skupštini opštine postoji samo jedna opoziciona politička partija, u stalni sastav biračkog odbora imenuju se dva predstavnika te partije.
Birački odbor imenuje se za svako biračko mjesto, najkasnije 10 dana prije dana određenog za održavanje izbora.
Izuzetno, na obrazloženi zahtjev političke partije, odnosno grupe birača koja je stekla pravo da predloži predstavnike u stalnom sastavu biračkog odbora, sastav biračkog odbora može se mijenjati i nakon isteka roka iz stava 6 ovog člana, a najkasnije 12 sati prije otvaranja biračkih mjesta.
Predsjednika i članove biračkog odbora, kao i opunomoćene predstavnike podnosilaca izbornih lista, u slučaju njihove odsutnosti ili spriječenosti, u vršenju poslova i zadataka biračkog odbora zamjenjuju njihovi zamjenici.
Član 35a
Rješenje koje političke partije imaju pravo da predlože predstavnike u stalni sastav biračkog odbora opštinska izborna komisija dužna je donijeti najkasnije 15 dana prije dana održavanja izbora
Rješenje iz stava 1 ovog člana opštinska izborna komisija dostavlja svim podnosiocima potvrđenih izbornih lista, u roku od 24 časa od časa donošenja.
Protiv rješenja iz stava 1 ovog člana ima se pravo prigovora, odnosno žalbe, po postupku za zaštitu izbornog prava utvrđenog ovim zakonom.
Član 36
Opštinska izborna komisija, danom donošenja rješenja o proglašenju izborne liste, zaključkom utvrđuje koji podnosilac izborne liste ispunjava uslove za određivanje svojih predstavnika u prošireni sastav biračkog odbora.
Zaključak o ispunjenju, odnosno neispunjenju uslova za određivanje predstavnika podnosioca izborne liste u prošireni sastav biračkog odbora opštinska izborna komisija dostavlja podnosiocu izborne liste, u roku od 24 časa od časa određivanja biračkog mjesta.
Podnosilac izborne liste odrediće svog opunomoćenog predstavnika u prošireni sastav biračkog odbora i o tome obavijestiti opštinsku izbornu komisiju koja, najkasnije 24 časa od dostavljanja obavještenja, zaključkom poimenično utvrđuje lica koja ulaze u prošireni sastav biračkog odbora.
Opunomoćeni predstavnik učestvuje u radu i punovažno odlučuje pet dana prije dana određenog za održavanje izbora.
Član 36a
U slučaju istovremenog održavanja izbora za odbornike i poslanike, birački odbori obrazovani za sprovođenje izbora za odbornike obavljaju poslove biračkih odbora za izbor poslanika.
Član 37
Birački odbor neposredno sprovodi glasanje na biračkom mjestu, obezbjeđuje pravilnost i tajnost glasanja, utvrđuje rezultate glasanja na biračkom mjestu.
Birački odbor se stara o održavanju reda na biračkom mjestu za vrijeme glasanja.
Birački odbor određuje, iz reda svojih članova, četiri povjerenika za glasanje van biračkog mjesta.
Bliža pravila o radu biračkog odbora uređuje Državna izborna komisija.
VI - PREDLAGANjE I UTVRĐIVANjE IZBORNIH LISTA
Član 38
Političke partije registrovane u Crnoj Gori, posebno ili kao koalicija, kao i grupe birača predlažu kandidate za svoju izbornu listu, na osnovu određenog broja potpisa birača.
Podnosioci izbornih lista iz stava 1 ovog člana predlažu izborne liste pod uslovima utvrđenim ovim zakonom.
Član 39
Jedno lice može biti kandidat za odbornika samo na jednoj izbornoj listi i samo u jednoj izbornoj jedinici.
Jedno lice može biti kandidat za poslanika samo na jednoj izbornoj listi.
Na jednoj izbornoj listi može biti najmanje 2/3, a najviše onoliko kandidata koliko se bira.
Izuzetno od stava 3 ovog člana, na izbornoj listi za izbor poslanika koju podnose grupe birača ili političke partije koje predstavljaju manjinski narod ili manjinsku nacionalnu zajednicu može biti najmanje 1/3, a najviše onoliko kandidata koliko se bira.
Podnosilac izborne liste određuje redosljed kandidata na listi.
Član 39a
U cilju ostvarivanja principa rodne ravnopravnosti, na izbornoj listi biće najmanje 30% kandidata manje zastupljenog pola.
Na izbornoj listi među svaka četiri kandidata prema redosljedu na listi (prva četiri mjesta, druga četiri mjesta i tako do kraja liste) mora biti najmanje po jedan kandidat pripadnik manje zastupljenog pola.
Izborna lista koja ne ispunjava uslove iz st. 1 i 2 ovog člana smatraće se da sadrži nedostatke za proglašenje izborne liste, a podnosilac liste biće pozvan da otkloni nedostatke liste, u skladu sa ovim zakonom.
Podnosiocu izborne liste koji ne otkloni nedostatke iz stava 3 ovog člana, izborna komisija odbiće proglašenje izborne liste, u skladu sa ovim zakonom.
Član 40
Podnosilac izborne liste može povući listu najkasnije do dana utvrđivanja zbirne izborne liste.
Povlačenjem izborne liste prestaje funkcija opunomoćenog predstavnika podnosioca liste u svim organima za sprovođenje izbora, kao i sva prava koja mu, u tom svojstvu, po odredbama ovog zakona pripadaju.
Kandidat može odustati od kandidature do dana donošenja rješenja o proglašenu izborne liste.
Član 41
Ako po donošenju rješenja o proglašenju izborne liste kandidat izgubi crnogorsko državljanstvo, bude izbrisan iz registra prebivališta, odnosno ako nastupi njegova smrt, podnosilac izborne liste gubi pravo da predloži novog kandidata.
Položaj na izbornoj listi kandidata iz stava 1 ovog člana zauzima kandidat koji je po redosljedu sljedeći na izbornoj listi.
Promjene iz st. 1 i 2 ovog člana ne mogu uticati na ispunjenost uslova iz čl. 39 i 39a ovog zakona.
Član 42
Naziv izborne liste određuje se prema nazivu političke partije koja podnosi listu.
Ako dvije ili više političkih partija ili grupa birača podnesu koalicionu izbornu listu, naziv i druga prava i obaveze podnosilaca koalicione izborne liste određuju se sporazumom koji se istovremeno sa koalicionom izbornom listom dostavlja nadležnoj izbornoj komisiji.
Uz naziv izborne liste grupe građana podnosilac određuje i bližu oznaku te liste.
U naziv liste iz st. 1 do 3 ovog člana podnosilac liste može uključiti i ime i prezime nosilaca te liste, uz njihovu pisanu saglasnost.
Lice određeno kao nosilac izborne liste ne mora biti kandidat na listi.
Član 43****
Izborna lista za izbor odbornika, odnosno poslanika može biti utvrđena ako je svojim potpisima podrži najmanje 0,8% birača od broja birača u izbornoj jedinici, računajući prema podacima o broju birača sa izbora koji su prethodili odluci za raspisivanje izbora, bez obzira da li se radi o izborima za predsjednika Crne Gore ili o izborima za skupštinu.
Izuzetno od stava 1 ovog člana, za političke partije ili grupe birača koje predstavljaju manjinski narod ili manjinsku nacionalnu zajednicu, izborna lista za izbor odbornika može biti utvrđena ako je svojim potpisom podrži najmanje 150 birača, odnosno za izbor poslanika može biti utvrđena ako je svojim potpisom podrži najmanje 1.000 birača, a koriste pravo iz člana 94 stav 2 ovog zakona. U opštinama u kojima je na prethodnim izborima odbornički mandat vrijedio jednako ili manje od 150 glasova, izborna lista za izbor odbornika može biti utvrđena ako je svojim potpisom podrži onaj broj birača koji je za jedan manji u odnosu na broj glasova koliko je na prethodnim izborima za odnosnu skupštinu opštine vrijedio jedan odbornički mandat.
Izborna lista za izbor poslanika koja predstavlja manjinski narod ili manjinsku nacionalnu zajednicu sa učešćem u ukupnom stanovništvu Crne Gore do 2% prema rezultatima posljednjeg popisa može biti utvrđena ako je svojim potpisom podrži najmanje 300 birača.
Birači koji potpisuju liste za izbor odbornika moraju imati prebivalište na području odnosne opštine.
Birači koji potpisuju liste za izbor poslanika moraju imati prebivalište na teritoriji Crne Gore.
Potpis birača za podršku izbornoj listi daje se pred članovima opštinske izborne komisije.
Državna izborna komisija propisuje postupak i organizaciju za davanje potpisa birača za podršku izbornoj listi.
Član 44
Birač može, svojim potpisom, podržati samo jednu izbornu listu za izbor odbornika i samo jednu izbornu listu za izbor poslanika.
Član 46
Izborna lista za izbor odbornika dostavlja se opštinskoj izbornoj komisiji, a za izbor poslanika Državnoj izbornoj komisiji najranije 20 dana od dana raspisivanja izbora, a najkasnije 25 dana prije dana određenog za održavanje izbora.
Uz izbornu listu, izbornoj komisiji se dostavlja i sljedeća dokumentacija:
1) pisana izjava kandidata da prihvata kandidaturu;
2) potvrda o biračkom pravu za svakog kandidata sa izborne liste;
3) potvrda o prebivalištu svakog kandidata;
4) spisak sa potpisima birača koji podržavaju izbornu listu;
5) pisana saglasnost o prihvatanju nosioca liste, ako je to uključeno u naziv liste;
6) odluka nadležnog organa političke stranke kojom je verifikovao izbornu listu;
7) izborna prijava;
8) osnivački i programski akt.
Izuzetno od dokumentacije propisane stavom 2 ovog člana, grupe birača uz izbornu listu dostavljaju i izjavu ovjerenu pred nadležnim organom o odluci da učestvuju na izborima sa programskim ciljevima izborne liste, ovlašćenom licu za zastupanje pred nadležnim organima, kao i druga međusobna prava i obaveze.
Izborna lista sa dokumentacijom dostavlja se neposredno nadležnoj komisiji.
Obrazac izborne prijave iz stava 2 tačka 7 ovog člana utvrdiće Državna izborna komisija.
Član 47
Nadležna izborna komisija, odmah po prijemu izborne liste, utvrđuje da li je lista podnešena u određenom roku i da li je sastavljena u skladu sa ovim zakonom.
Ako nadležna izborna komisija utvrdi da izborna lista nije podnešena blagovremeno, donijeće rješenje o odbacivanju izborne liste.
Ako nadležna izborna komisija utvrdi da izborna lista sadrži određene nedostatke donijeće u roku od 48 časova od prijema izborne liste, zaključak kojim se podnosiocu liste nalaže da, najkasnije u roku od 48 časova od dostavljanja zaključka, otkloni te nedostatke. Tim zaključkom se podnosiocu ukazuje na radnje koje treba da obavi radi otklanjanja nedostataka.
Ako nadležna izborna komisija utvrdi da nedostaci izborne liste nijesu otklonjeni ili nijesu otklonjeni u predviđenom roku donijeće, u narednih 24 časa, rješenje kojim se odbija proglašenje te izborne liste.
Član 47a
Državna izborna komisija na osnovu izborne prijave, naziva izborne liste ili osnivačkog akta podnosioca izborne liste utvrđuje ispunjenost uslova za korišćenje prava iz člana 94 stav 2 ovog zakona.
Član 48
Ako nadležna izborna komisija utvrdi da podnešene izborne liste nemaju nedostataka ili da su utvrđeni nedostaci otklonjeni, rješenjem utvrđuje i proglašava izbornu listu.
Rješenje iz stava 1 ovog člana koje donosi Državna izborna komisija sadrži i konstataciju o ispunjenosti uslova za korišćenje prava iz člana 94 stav 2 ovog zakona.
Rješenje iz stava 1 ovog člana se, bez odlaganja, dostavlja podnosiocu izborne liste.
Član 48a
Potvrđene i proglašene izborne liste za izbor poslanika ravnopravno učestvuju na svim biračkim mjestima u Crnoj Gori kao jedinstvenoj izbornoj jedinici, u skladu sa ovim zakonom.
Član 49
Nakon potvrđivanja i proglašenja podnešenih izbornih lista, nadležna izborna komisija utvrđuje zbirnu izbornu listu, koja sadrži sve izborne liste sa imenima svih kandidata.
Redosljed na zbirnoj izbornoj listi utvrđuje predsjednik izborne komisije žrijebom, u prisustvu ovlašćenih predstavnika podnosilaca povređenih izbornih lista.
Zbirnu izbornu listu nadležna izborna komisija javno objavljuje, najkasnije 15 dana prije dana određenog za održavanje izbora.
Član 49a
(brisano)
VII PREDSTAVLjANjE PODNOSILACA IZBORNIH LISTA I KANDIDATA SA IZBORNIH LISTA
Član 50
Podnosioci izbornih lista imaju pravo da, od dana potvrđivanja izborne liste do završetka izborne propagande (u daljem tekstu: izborna kampanja), posredstvom nacionalnog javnog emitera Radio-televizija Crne Gore, kao i posredstvom regionalnih i lokalnih javnih emitera, u okviru istih dnevnih termina, odnosno rubrika, svakodnevno, u jednakom trajanju i besplatno obavještavaju građane o svojim kandidatima, programima i aktivnostima.
Podnosioci izbornih lista imaju pravo da u vrijeme izborne kampanje, u programima, odnosno rubrikama i oglasnim prostorima komercijalnih emitera, vrše marketinšku promociju svojih kandidata i programa i objavljuju najave svojih promotivnih skupova, uz naknadu u skladu sa pravilima koje donosi emiter.
Komercijalni emiteri dužni su da podnosiocima potvrđenih izbornih lista, pod jednakim uslovima, omoguće plaćeno oglašavanje.
Za predstavljanje izbornih lista ne može se koristiti imovina (novac, tehnička sredstva, prostor, oprema i sl.) državnih organa, javnih preduzeća, javnih ustanova i fondova, jedinica lokalne samouprave, niti kompanija u kojima država ima vlasnički udio.
Član 50a
Javni funkcioneri koje imenuje ili postavlja Vlada Crne Gore i koje bira ili imenuje lokalna samouprava, državni službenici i namještenici ne mogu učestvovati u izbornoj kampanji, niti mogu javno izražavati svoje stavove povodom izbora, u radnom vremenu, odnosno dok su na dužnosti.
Policijski službenici i pripadnici Agencije za nacionalnu bezbjednost ne smiju učestvovati u izbornoj kampanji na bilo koji način.
Član 51
Radio-televizija Crne Gore, regionalni i lokalni javni emiteri obavezni su da, u vrijeme izborne kampanje, u okviru političko-informativnog programa, kao i u precizno određenim blokovima političkog marketinga, čija je čujnost i vidljivost obezbijeđena na cijeloj teritoriji Crne Gore, odnosno lokalne samouprave, svakodnevno, u jednakom trajanju i u istom terminu, obezbijede besplatno i ravnopravno predstavljanje podnosilaca potvrđenih izbornih lista, kao i iznošenje i obrazlaganje njihovih izbornih programa.
Radio-televiziji Crne Gore, regionalnim i lokalnim javnim emiterima nije dozvoljeno da, pod bilo kojim uslovima, omoguće iznošenje i obrazlaganje izbornog programa podnosilaca izbornih lista ili njihovo reklamiranje van termina iz stava 1 ovog člana.
Član 51a
Državni funkcioneri i funkcioneri lokalne samouprave mogu, u vrijeme izborne kampanje, nastupati kao predstavnici izbornih lista i mogu, u svojim medijskim nastupima na elektronskim javnim, komercijalnim i neprofitnim medijima, promovisati izborne programe i izborne liste na način i u obimu u kojemu se ovim zakonom propisuje medijsko predstavljanje predstavnika izbornih lista u izbornoj kampanji.
Funkcionerima iz stava 1 ovog člana je zabranjeno da, u vrijeme izborne kampanje, svoje medijske nastupe u ulozi državnog ili drugog javnog funkcionera zloupotrijebe i iskoriste za reklamiranje ili reklamiranje izborne liste i/ili njenog izbornog programa.
Član 52
Učesnici u predizbornoj kampanji dužni su da poštuju Ustav Crne Gore, zakone i kodekse profesionalne etike i obavezuju se na fer ponašanje, koje isključuje uvrede i klevete, kršenje pravila pristojnosti ili vrijeđanje osjećanja javnosti.
Član 53
Radio-televizija Crne Gore, regionalni i lokalni javni emiteri obavezni su da, u vrijeme izborne kampanje, u blokovima komercijalnog marketinga, čija je čujnost i vidljivost obezbijeđena na cijeloj teritoriji Crne Gore, odnosno jedinice lokalne samouprave, svakodnevno, u jednakom trajanju i u istom terminu, obezbijede besplatno i ravnopravno objavljivanje najava svih promotivnih skupova podnosilaca izbornih lista.
Član 53a
Televizija Crne Gore i Radio Crne Gore obavezni su da, u vrijeme izborne kampanje, u odgovarajućim blokovima komercijalnog marketinga, na kanalu TV, odnosno programu Radija, čija je vidljivost i čujnost obezbijeđena na cijeloj teritoriji Crne Gore, podnosiocima potvrđenih izbornih lista obezbijede ravnopravno i svakodnevno besplatan prostor za emitovanje:
- političko-propagandnih TV-klipova, odnosno audio-klipova, u svim blokovima političkog marketinga, u obimu ne manjem od 200 sekundi dnevno, zavisno od planiranog broja reklamnih blokova političkog marketinga;
- 3-minutnih izvještaja sa promotivnog skupa, dva puta dnevno, u terminima odmah nakon centralnih večernjih informativnih emisija TV i Radija.
Proizvodnja sadržaja iz stava 1 alineja 1 ovog člana spada u obavezu podnosioca izborne liste koja se promoviše.
Lokalni i regionalni javni emiteri obavezni su da, u vrijeme izborne kampanje, u blokovima komercijalnog marketinga, čija je čujnost i vidljivost obezbijeđena na cijeloj teritoriji jedinice lokalne samouprave, podnosiocima potvrđenih izbornih lista obezbijede ravnopravno i svakodnevno besplatan prostor za emitovanje u obimu i na način iz st. 1 i 2 ovog člana.
Član 54
Mediji koji, uz naknadu, objavljuju oglase podnosilaca izbornih lista kojima se propagiraju izbori, izborni programi i kandidati, dužna su da, na tom oglasu, istaknu oznaku "plaćeni izborni oglas".
Član 55
Predstavljanje podnosilaca izbornih lista podsredstvom javnih emitera, u skladu sa ovim zakonom, vrši se na osnovu pravila koja donosi nadležni organ javnog emitera.
Pravila iz stava 1 ovog člana javni emiter dužan je donijeti i učiniti dostupnim javnosti u roku najkasnije 10 dana od dana raspisivanja izbora.
Član 56
Televizija Crne Gore i Radio Crne Gore obavezni su da, u vrijeme izborne kampanje, u okviru informativno-političkog programa, organizuju i emituju nedjeljno najmanje dvije jednoiposatne emisije sučeljavanja podnosilaca potvrđenih izbornih lista i kandidata sa tih lista, u terminu od 20 do 23 sata, u dogovoru uredništva i podnosilaca izbornih lista.
Televizija Crne Gore je prilikom organizovanja i emitovanja emisija iz stava 1 ovog člana dužna da obezbijedi prevod na znakovni jezik.
Urednici i voditelji emisija iz stava 1 ovog člana obavezni su da prema svim učesnicima u emisiji sučeljavanja imaju nepristrasan i ravnopravan odnos.
Član 57
(brisano)
Član 58
Podnosioci izbornih lista i kandidati sa tih lista imaju pravo da, za vrijeme izborne propagande, pod ravnopravnim uslovima, organizuju konferencije i druge javne skupove na kojima se predstavljaju i propagiraju izborni programi, izborne liste i kandidati sa tih lista, u skladu sa propisima o javnom redu i miru.
Član 59
(brisano)
Član 60
Podnosioci izbornih lista i kandidati sa izbornih lista imaju pravo da, za vrijeme izborne propagande, pripremaju izborne plakate, oglase, fotografije, letke, spotove i sl. i da ih javno, bez posebnog odobrenja, izlažu i postavljaju na javnim mjestima koja odredi nadležni organ opštine.
Član 61
Izborna propaganda koja se organizuje preko uređaja zvučnog oglašavanja sprovodi se u vrijeme i na način kojim se obezbjeđuju da se ne ugrožava pravo građana na lični mir, u skladu sa propisima o javnom redu i miru.
Član 62
Svi javni i komercijalni mediji u Crnoj Gori, u vrijeme izborne kampanje, dužni su objavljivati ocjene, zaključke i odluke nadležnih organa u kojima se konstatuje da je određeno glasilo povrijedilo odredbe ovog zakona koje nalažu nepristrasno, ravnopravno i objektivno obavještavanje građana o programima i kandidatima političkih stranaka i drugih podnosilaca izbornih lista.
Član 63**
U roku od 15 dana prije dana održavanja izbora, u programima radio-difuznih servisa i drugih medija nije dozvoljeno objavljivanje rezultata ispitivanja javnog mnjenja, drugih istraživanja i analiza u vezi sa opredjeljenjem građana u pogledu procjene rezultata izbora.
Na dan izbora, tokom trajanja glasanja, nikome nije dozvoljeno da u programima radio-difuznih servisa i drugih medija objavljuje procjenu rezultata glasanja.
Član 64
Predstavljanje podnosilaca izbornih lista podsredstvom komercijalnog i neprofitnog emitera vrši se na osnovu pravila koja, u cilju ostvarivanja korektne uređivačke politike i ravnopravnog predstavljanja podnosilaca potvrđenih izbornih lista, donosi emiter.
Pravila iz stava 1 ovog člana komercijalni i neprofitni emiter dužan je donijeti i učiniti dostupnim javnosti u roku najkasnije 10 dana od dana raspisivanja izbora.
Član 64a
Pravo na medijsko praćenje u predizbornoj kampanji počinje od dana potvrđivanja izborne liste učesnika predizborne kampanje i prestaje 24 časa prije dana održavanja izbora.
Član 64b
Skupština posebnom odlukom obrazuje Odbor za praćenje primjene Zakona o izboru odbornika i poslanika u dijelu koji se odnosi na medije (u daljem tekstu: Odbor).
Odbor ima 10 članova i sastavljen je po paritetnoj osnovi od poslanika parlamentarne većine i parlamentarne opozicije. Iz reda članova Odbora imenuje se predsjednik i zamjenik predsjednika Odbora.
Odbor se obrazuje najkasnije 10 dana od dana raspisivanja izbora za poslanike.
Predlog za imenovanje predsjednika, zamjenika predsjednika i članova Odbora Skupštini podnosi radno tijelo Skupštine nadležno za izbor i imenovanja.
Odbor je nadležan da prati i nadgleda primjenu odredaba ovog zakona koje se odnose na obaveze medija u predizbornoj kampanji, a naročito:
1) razmatra prigovore na postupanje medija i o njima zauzima stavove i donosi zaključke;
2) upozorava medije za postupanje u skladu sa ovim zakonom i otklanjanje eventualnih nepravilnosti;
3) javno objavljuje svoje stavove i zaključke;
4) obavještava Agenciju za elektronske medije i nadležne organe medija o kršenju odredaba ovog zakona od strane medija, radi preduzimanja mjera iz njihove nadležnosti prema mediju koji postupa suprotno zakonu.
Odbor odlučuje većinom glasova svih članova.
Odbor nadgleda postupanje medija od dana obrazovanja do objavljivanja konačnih rezultata izbora.
Mediji su dužni da odmah objave nalaz i zaključak Odbora kojim se konstatuje da je određeni medij povrijedio odredbe ovog zakona.
Na pitanja rada Odbora koja nijesu uređena ovim članom shodno se primjenjuje Poslovnik Skupštine Crne Gore.
VII - SPROVOĐENjE IZBORA
Član 65*****
Glasanje za izbor odbornika, odnosno poslanika obavlja se na biračkom mjestu.
Biračka mjesta određuje opštinska izborna komisija, na predlog organa nadležnog za vođenje biračkog spiska, najkasnije 20 dana prije dana održavanja izbora.
Biračko mjesto mora da ima dovoljno prostora da svi članovi biračkog odbora mogu nesmetano i u svakom trenutku imati uvid i pristup biračkim kutijama i biračkom materijalu.
Opštinska izborna komisija, najkasnije 10 dana prije dana održavanja izbora, oglašava koja su biračka mjesta određena i koji će birači glasati na pojedinom biračkom mjestu.
Član 66
Biračko mjesto određuje se za glasanje najviše do 1000 birača.
Bliža pravila u vezi sa biračkim mjestom utvrđuje Državna izborna komisija.
Član 67
Birač glasa na biračkom mjestu na kome je upisan u izvod iz biračkog spiska.
Izuzetno od stava 1 ovog člana birač može, putem pisma, glasati i van biračkog mjesta na kome je upisan u izvod iz biračkog spiska, pod uslovima utvrđenim ovim zakonom.
Način glasanja van biračkog mjesta, kao i broj birača koji su na taj način ostvarili svoje biračko pravo unosi se u zapisnik o radu biračkog odbora.
Bliža pravila o glasanju putem pisma utvrđuje Državna izborna komisija.
Član 68
Ministarstvo nadležno za biračke spiskove dostavlja obavještenje o izborima biračima, najkasnije sedam dana prije dana održavanja izbora.
Ministarstvo iz stava 1 ovog člana dostavljanje obavještenja o izborima biračima vrši putem pošte kao običnu pošiljku na adresu stanovanja.
Obavještenje iz stava 1 ovog člana mora biti i u formatu dostupnom biraču s invaliditetom i sadržati: dan i vrijeme održavanja izbora, broj i adresu biračkog mjesta na kome se glasa i broj pod kojim je birač upisan u izvod iz biračkog spiska.
Birač s invaliditetom mora zahtjev za obavještenje dostaviti ministarstvu nadležnom za biračke spiskove najkasnije 15 dana prije dana održavanja izbora. U zahtjevu se navodi u kojem obliku je potrebno dostaviti obavještenje.
Obavještenje iz stava 1 ovog člana nije uslov za ostvarivanje biračkog prava.
Član 68a
Na biračkim mjestima koriste se elektronski uređaji za identifikaciju birača.
Birač da bi glasao mora se elektronski identifikovati.
Biraču koji odbije elektronsku identifikaciju birački odbor neće dozvoliti da glasa.
Elektronski uređaji predstavljaju kompaktnu hardversku i softversku cjelinu sačinjenu od:
- elektronskog čitača mašinski čitljivog zapisa (MRZ) sa lične karte i pasoša;
- računara u čijoj memoriji će biti smješten izvod iz zaključenog biračkog spiska za tačno određeno biračko mjesto uključujući i zadnju fotografiju birača iz registra ličnih karata ili pasoša;
- štampača koji će štampati potvrdu o uspješno izvršenoj identifikaciji birača.
Podaci koji će se smještati u uređaj iz stava 4 ovog člana brišu se u roku od 30 dana od dana objavljivanja konačnih rezultata izbora.
Uputstvo o načinu korišćenja elektronskih uređaja za identifikaciju birača iz stava 1 ovog člana propisuje ministarstvo nadležno za biračke spiskove.
Ministarstvo nadležno za biračke spiskove, za potrebe elektronske identifikacije birača na biračkom mjestu, izrađuje elektronsku verziju izvoda iz biračkog spiska za svako biračko mjesto na odgovarajućem elektronskom mediju u roku od 72 časa od dana kada je doneseno rješenje o zaključenju biračkog spiska.
Nabavku i održavanje elektronskih uređaja za identifikaciju birača sprovodi organ nadležan za vođenje biračkog spiska.
Državna izborna komisija kontroliše proces i upotrebu elektronskih uređaja za identifikaciju birača.
Član 68b
Prilikom dolaska na biračko mjesto birač je dužan da preda ličnu kartu ili pasoš predsjedniku biračkog odbora.
Predsjednik biračkog odbora elektronskom identifikacijom pronalazi birača u elektronskom i odštampanom izvodu iz biračkog spiska, birač se potpisuje na za to predviđenom mjestu na izvodu iz biračkog spiska, nakon čega birački odbor omogućava biraču da glasa.
Uređaj za elektronsku identifikaciju prikazaće fotografiju birača na monitoru i odštampati papirni odrezak-potvrdu, koja sadrži ime i prezime, jmbg i redni broj birača koji je istovjetan onome u odštampanom biračkom spisku. Predsjednik i član biračkog odbora iz suprotne političke opcije (poštovanje pariteta vlast-opozicija) čitko i svojeručno će potpisati odštampani odrezak-potvrdu, koja će se potom čuvati zajedno sa glasačkim kuponom.
Ukoliko zbog opravdanih objektivnih okolnosti, kao što su višesatni nestanak električne energije ili kvar na sistemu, tokom glasanja bude onemogućena elektronska identifikacija birača, birački odbor će donijeti odluku da nastavi glasanje po sistemu vizuelne identifikacije koja podrazumijeva da predsjednik odbora uvidom u ličnu kartu ili pasoš potvrdi identitet birača, pronađe ga u odštampanom biračkom spisku, omogući mu da se potpiše i uputi ga u prostor za glasanje.
Kada birač glasa, predsjednik i član biračkog odbora iz stava 4 ovog člana će čitko i svojeručno potpisati glasački kupon sa druge strane.
Član 69
Svaki birač glasa lično.
Birač u toku održavanja izbora može glasati samo jedanput. Glasa se na ovjerenom glasačkom listiću.
Niko ne smije doći na biračko mjesto naoružan ili sa opasnim oruđem.
Birač svojim ručnim potpisom na izvodu iz biračkog spiska potvrđuje prijem glasačkog listića.
Na biračkom mjestu i na 100 metara od biračkog mjesta zabranjeno je isticanje simbola političkih stranaka i drugog propagandnog materijala, kojima se može uticati na opredjeljenje birača.
Ako se u toku glasanja naruše pravila iz stava 1 do 4 ovog člana birački odbor se raspušta, a ako se naruše pravila iz stava 5 ovog člana birački odbor se može raspustiti. U slučaju raspuštanja biračkog odbora glasanje se na tom biračkom mjestu ponavlja.
Ako se u toku glasanja naruše pravila iz stava 1 do 6 ovog člana, birački odbor se može raspustiti. U slučaju raspuštanja biračkog odbora, glasanje se na tom biračkom mjestu ponavlja.
Član 69a
Glasanje je tajno.
Ukoliko birački odbor ne uredi biračko mjesto na način kojim se obezbjeđuje tajnost glasanja (paravan kabina), birački odbor se raspušta, a glasanje se na tom biračkom mjestu ponavlja.
Birač popunjava glasački listić isključivo u prostoru koji je za to namijenjen (paravan, kabina), tako da niko ne može vidjeti kako je glasao.
Ukoliko birač povrijedi tajnost glasanja na način što glasa javno izvan prostora određenog za glasanje ili, ako nakon glasanja u prostoru koji je za to namijenjen, javno pokaže glasački listić biračkom odboru tako da se vidi za koga je glasao, predsjednik biračkog odbora na osnovu prethodne odluke biračkog odbora, dužan je da u prisustvu biračkog odbora, nakon odvajanja kontrolnog kupona, takav glasački listić učini nevažećim na način što će ga precrtati, spakovati ga u poseban koverat i ubaciti ga u glasačku kutiju umjesto birača.
Način glasanja iz stava 4 ovog člana predsjednik biračkog odbora unosi u zapisnik.
Bliža uputstva o mjerama kojima se obezbjeđuje tajnost glasanja utvrđuje Državna izborna komisija.
Član 70
Biračka mjesta u izbornoj jedinici otvaraju se u 7,00 časova, a zatvaraju u 20,00 časova. U toku ovog vremena biračko mjesto mora biti neprekidno otvoreno.
Biračima koji su se zatekli na biračkom mjestu u toku zatvaranja biračkog mjesta omogući će se da glasaju, s tim što birački odbor prethodno utvrđuje broj i identitet tih birača.
Ako se u toku glasanja naruše pravila iz st. 1 i 2 ovog člana, birački odbor se raspušta i imenuje novi, a glasanje na tom biračkom mjestu ponavlja.
Član 71
Ako se na biračkom mjestu naruši red, birački odbor može prekinuti glasanje dok se red ne uspostavi. Razlozi i trajanje prekida glasanja unose se u zapisnik o radu biračkog odbora.
Pripadniku policije i drugom uniformisanom licu nije dozvoljen pristup biračkom mjestu dok traje glasanje.
Izuzetno od stava 2 ovog člana, predsjednik biračkog odbora, na osnovu prethodne saglasnosti biračkog odbora može pozvati pripadnika policije na dužnosti na biračko mjesto, ako je na tom biračkom mjestu narušen red i mir.
Ako je glasanje prekinuto duže od jednog časa, produžava se onoliko koliko je prekid trajao.
Član 71a
U prostoriji za glasanje zabranjena je upotreba elektronskih uređaja za komunikaciju (telefon, mobilni telefon, laptop, tablet računar itd.).
Članovima biračkog odbora i licima koja prate rad organa za sprovođenje izbora za vrijeme glasanja zabranjeno je na biračkom mjestu vođenje bilo kakve evidencije o biračima koji su glasali, kao i korišćenje kopije biračkog spiska ili bilo koje druge pomoćne evidencije o biračima.
Ako član biračkog odbora ili lice koje prati rad organa za sprovođenje izbora postupi suprotno stavu 1 i 2 ovog člana, predsjednik biračkog odbora će ga upozoriti, a ako lice i dalje nastavi da ometa rad, predsjednik biračkog odbora na osnovu prethodne odluke biračkog odbora će ga udaljiti, što će konstatovati u zapisnik o radu biračkog odbora. Ukoliko je iz prostorije udaljen član biračkog odbora, predsjednik biračkog odbora je dužan da, za dalji rad, omogući prisustvo njegovog zamjenika.
Član 72
Dok je biračko mjesto otvoreno i traje glasanje na biračkom mjestu moraju biti prisutni svi članovi biračkog odbora ili njihovi zamjenici.
Za svako biračko mjesto obezbijediće se posebna prostorija u kojoj je moguće obezbijediti tajnost glasanja.
Na biračkom mjestu može biti prisutan istovremeno samo onoliki broj birača koliko biračkih kabina postoji na biračkom mjestu.
Zabranjeno je zadržavanje na biračkom mjestu svih lica koja nemaju prava i dužnosti u vezi sa sprovođenjem izbora, utvrđene ovim zakonom.
Policijski službenici ne smiju glasati, niti ulaziti na biračka mjesta u uniformi, osim u slučaju zahtjeva od predsjednika biračkog odbora, u cilju sprječavanja neposredne prijetnje javnom redu i bezbjednosti na biračkom mjestu.
Zbog povrede pravila sadržanih u st. 1 do 4 ovog člana može se podnijeti prigovor opštinskoj izbornoj komisiji, koja odlučuje da li će se glasanje na tom biračkom mjestu ponoviti.
Član 73
Glasački listić sadrži:
1) oznaku izborne jedinice;
2) redni broj koji se stavlja ispred izborne liste;
3) naziv izbornih lista prema redosljedu utvrđenom na zbirnoj izbornoj listi;
4) napomenu da se glasa samo za jednu izbornu listu, zaokruživanjem rednog broja ispred naziva te liste, odnosno zaokruživanjem naziva liste ili imena i prezimena nosioca liste.
Pored podataka iz stava 1 ovog člana, glasački listić na poleđini u gornjem desnom uglu sadrži naziv opštine, naziv biračkog mjesta, oznaku za broj biračkog mjesta i pečat biračkog odbora koji sadrži naziv i broj biračkog mjesta.
Član 73a
Glasački listić štampa se tako da ima dva dijela, i to kontrolni kupon, odnosno odrezak glasačkog listića na kojem se nalazi jedinstveni serijski broj i glasački listić.
Jedinstveni serijski broj ne smije biti odštampan na glasačkom listiću.
Kontrolni kupon, odnosno odrezak glasačkog listića i glasački listić odvojeni su perforacijom.
Raspon serijskih brojeva na kontrolnom kuponu odgovara broju birača upisanih u birački spisak, s tim što se broj glasačkih listića po redosljedu serijskih brojeva na kontrolnom kuponu određuje za svako biračko mjesto u određenoj izbornoj jedinici.
Kontrolni kupon glasačkog listića štampa se, po širini, najviše do jedne polovine širine glasačkog listića.
Glasački listić štampa se na posebno zaštićenom 120-gramskom papiru sa vodenim žigom.
Član 74
Nadležna izborna komisija bliže propisuje oblik i izgled, način, mjesto i kontrolu štampanja i distribuciju glasačkih listića i šablona za glasački listić, kao i uništavanje matrice.
Šablon za glasački listić mora da prati oblik i izgled glasačkog listića.
Nadležna izborna komisija utvrđuje broj glasačkih listića koji mora biti istovjetan broju birača upisanih u birački spisak, kao i broj rezervnih glasačkih listića.
Broj rezervnih glasačkih listića utvrđuje se najviše do 3% od ukupnog broja birača u odgovarajućoj izbornoj jedinici.
Serijski brojevi na kontrolnim kuponima rezervnih glasačkih listića određuju se u rasponu od prvog narednog serijskog broja iza ukupnog broja birača u odgovarajućoj izbornoj jedinici, do serijskog broja koji je identičan zbiru ukupnog broja birača i broja rezervnih glasačkih listića u odgovarajućoj izbornoj jedinici.
Državna izborna komisija za izbor poslanika, a opštinska izborna komisija za izbor odbornika utvrđuje boju glasačkih listića.
Glasačke listiće za izbor odbornika ovjerava svojim pečatom opštinska izborna komisija, a glasačke listiće za izbor poslanika Državna izborna komisija.
Član 75
Opštinska izborna komisija je dužna da za svaki birački odbor blagovremeno pripremi opremu i materijal za glasanje, a naročito: opremu iz člana 68a, potreban broj glasačkih listića, potreban broj šablona za glasački listić, zbirne izborne liste, dva izvoda iz biračkog spiska (jedan za glasanje putem pisma), kutije za glasanje na biračkom mjestu, mobilne kutije za glasanje putem pisma, posebne i službene koverte za glasanje, kao i obrazac zapisnika o radu biračkog odbora.
Za glasanja koja se istovremeno obavljaju izdaje se onoliko ovjerenih izvoda iz biračkog spiska koliko ima glasanja.
Izborni materijal od opštinske izborne komisije preuzima predsjednik biračkog odbora, najkasnije 48 časova prije dana održavanja izbora.
Nadležni opštinski organ stara se o uređivanju biračkih mjesta i priprema za svaki birački odbor potreban broj glasačkih kutija sa priborom za pečaćenje i priborom za glasanje.
Na dan izbor, prije početka glasanja, birački odbor utvrđuje da li je pripremljeni izborni materijal za to biračko mjesto potpun i u ispravnom stanju, da li je biračko mjesto uređeno na način kojim se obezbjeđuje tajnost glasanja i da li glasanje može početi što unosi u zapisnik o radu biračkog odbora.
Član 76
Zbirna izborna lista, s nazivima izbornih lista i imenima svih kandidata, za vrijeme glasanja mora biti vidno istaknuta na biračkom mjestu.
Sadržaj i oblik, kao i način isticanja zbirne izborne liste propisuje Državna izborna komisija.
Član 77
Predstavnici podnosilaca izbornih lista i kandidati za odbornike i poslanike imaju pravo uvida u izborni materijal, a naročito u izvode iz biračkih spiskova, zapisnike biračkog odbora, zapisnike izbornih komisija i glasačke listiće. Uvid se vrši u službenim prostorijama izborne komisije, kao i kod organa kod kojih se izborni materijal nalazi.
Otvaranje omota sa izbornim materijalom i otvaranje koverti sa glasačkim listićima vrši opštinska izborna komisija u stalnom sastavu, u prisustvu ovlašćenog predstavnika podnosioca zahtjeva za uvid u izborni materijal.
Nakon izvršenog uvida u izborni materijal, izborni materijal se pakuje i pečatira na način ut
