ZAKON O SOCIJALNOJ ZAŠTITI
("Sl. glasnik RS", br. 24/2011 i 117/2022 - odluka US)
I OSNOVNE ODREDBE
Predmet zakona
Član 1
Ovim zakonom uređuje se delatnost socijalne zaštite, ciljevi i načela socijalne zaštite, prava i usluge socijalne zaštite, postupci za ostvarivanje prava u socijalnoj zaštiti i korišćenje usluga socijalne zaštite, prava i obaveze korisnika socijalne zaštite, osnivanje i rad ustanova socijalne zaštite, uslovi pod kojima usluge socijalne zaštite mogu pružati drugi oblici organizovanja, nadzor nad radom ustanova socijalne zaštite, inspekcijski nadzor u vršenju delatnosti socijalne zaštite, položaj stručnih radnika i stručnih saradnika u socijalnoj zaštiti, osnivanje Komore socijalne zaštite, podrška i unapređenje kvaliteta stručnog rada u sistemu socijalne zaštite, finansiranje socijalne zaštite, kao i druga pitanja od značaja za socijalnu zaštitu.
Svi pojmovi u ovom zakonu upotrebljeni u gramatičkom muškom rodu podrazumevaju muški i ženski prirodni rod.
Socijalna zaštita
Član 2
Socijalna zaštita, u smislu ovog zakona, jeste organizovana društvena delatnost od javnog interesa čiji je cilj pružanje pomoći i osnaživanje za samostalan i produktivan život u društvu pojedinaca i porodica, kao i sprečavanje nastajanja i otklanjanje posledica socijalne isključenosti.
Ciljevi socijalne zaštite
Član 3
Ciljevi socijalne zaštite su:
1) dostići, odnosno održavati minimalnu materijalnu sigurnost i nezavisnost pojedinca i porodice u zadovoljavanju životnih potreba;
2) obezbediti dostupnost usluga i ostvarivanje prava u socijalnoj zaštiti;
3) stvoriti jednake mogućnosti za samostalni život i podsticati na socijalnu uključenost;
4) očuvati i unaprediti porodične odnose, kao i unaprediti porodičnu, rodnu i međugeneracijsku solidarnost;
5) preduprediti zlostavljanje, zanemarivanje ili eksploataciju, odnosno otkloniti njihove posledice.
Ciljevi socijalne zaštite ostvaruju se pružanjem usluga socijalne zaštite i drugim aktivnostima koje predupređuju, umanjuju ili otklanjaju zavisnost pojedinaca i porodica od socijalnih službi.
Pravo na socijalnu zaštitu
Član 4
Svaki pojedinac i porodica kojima je neophodna društvena pomoć i podrška radi savladavanja socijalnih i životnih teškoća i stvaranja uslova za zadovoljenje osnovnih životnih potreba imaju pravo na socijalnu zaštitu, u skladu sa zakonom.
Prava na socijalnu zaštitu obezbeđuju se pružanjem usluga socijalne zaštite i materijalnom podrškom.
Usluge socijalne zaštite i materijalna podrška
Član 5
Usluge socijalne zaštite su aktivnosti pružanja podrške i pomoći pojedincu i porodici (u daljem tekstu: korisnik) radi poboljšanja, odnosno očuvanja kvaliteta života, otklanjanja ili ublažavanja rizika nepovoljnih životnih okolnosti, kao i stvaranje mogućnosti da samostalno žive u društvu.
Pravo na različite vrste materijalne podrške ostvaruje se radi obezbeđenja egzistencijalnog minimuma i podrške socijalnoj uključenosti korisnika.
Korisnici
Član 6
Korisnici socijalne zaštite su državljani Republike Srbije.
Korisnici socijalne zaštite mogu biti i strani državljani i lica bez državljanstva, u skladu sa zakonom i međunarodnim ugovorima.
Saradnja u pružanju usluga socijalne zaštite
Član 7
Ustanove i drugi oblici organizovanja utvrđeni zakonom koji obavljaju delatnost, odnosno pružaju usluge socijalne zaštite sarađuju sa ustanovama predškolskog, osnovnog, srednjeg i visokog obrazovanja, zdravstvenim ustanovama, policijom, pravosudnim i drugim državnim organima, organima teritorijalne autonomije, odnosno organima jedinica lokalne samouprave, udruženjima i drugim pravnim i fizičkim licima.
Saradnja u pružanju usluga socijalne zaštite ostvaruje se prvenstveno u okvirima i na način utvrđen sporazumima o saradnji.
Odgovornost u zadovoljenju osnovnih životnih potreba
Član 8
Svako je dužan da se stara o zadovoljavanju svojih osnovnih životnih potreba i osnovnih životnih potreba lica koje je dužan da izdržava, kao i da aktivno učestvuje u proceni, planiranju i realizaciji usluge socijalne zaštite u skladu sa ovim zakonom.
Svako je, u okviru svojih mogućnosti, svojim radom, prihodima i imovinom dužan da spreči, otklanja ili ublažava vlastitu socijalnu izolovanost kao i socijalnu izolovanost članova svoje porodice.
Obezbeđivanje obavljanja delatnosti socijalne zaštite
Član 9
Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave obezbeđuju obavljanje delatnosti u oblasti socijalne zaštite iz okvira svojih prava i dužnosti utvrđenih Ustavom i zakonom osnivanjem ustanova ili poveravanjem vršenja tih delatnosti drugim pravnim i fizičkim licima.
Kad Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave poveravaju vršenje delatnosti iz stava 1. ovog člana drugim pravnim i fizičkim licima, njihova međusobna prava i obaveze uređuju se ugovorom.
Osnivanje ustanova socijalne zaštite
Član 10
Ustanove socijalne zaštite osnivaju se radi ostvarivanja prava u oblasti socijalne zaštite i pružanja usluga socijalne zaštite utvrđenih ovim zakonom, kao i radi obavljanja razvojnih, savetodavnih, istraživačkih i drugih stručnih poslova u socijalnoj zaštiti i ostvarivanja drugog zakonom utvrđenog interesa.
Ustanovu socijalne zaštite može osnovati Republika Srbija, autonomna pokrajina, jedinica lokalne samouprave i drugo pravno i fizičko lice.
Centar za socijalni rad može osnovati samo jedinica lokalne samouprave, a zavod za socijalnu zaštitu i ustanovu za vaspitanje dece i omladine može osnovati samo Republika Srbija odnosno autonomna pokrajina.
Vršenje osnivačkih prava u ustanovama socijalne zaštite
Član 11
Osnivačka prava u pogledu imenovanja direktora, članova upravnog odbora i članova nadzornog odbora ustanova socijalne zaštite vrše se u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuju javne službe.
Osnivačka prava u pogledu imenovanja direktora, članova upravnog odbora i članova nadzornog odbora ustanova socijalne zaštite čiji je osnivač Republika Srbija vrši ministarstvo nadležno za socijalnu zaštitu.
Statut i akt o organizaciji i sistematizaciji poslova ustanove socijalne zaštite
Član 12
Na statut i akt o organizaciji i sistematizaciji poslova ustanove socijalne zaštite saglasnost daje osnivač.
Na statut i akt o organizaciji i sistematizaciji poslova centra za socijalni rad, u delu koji se odnosi na vršenje poverenih poslova, saglasnost daje ministarstvo nadležno za socijalnu zaštitu.
Prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih
Član 13
Na prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih u ustanovama socijalne zaštite primenjuju se opšti propisi o radu, ako ovim zakonom nije drugačije određeno.
Centar za socijalni rad
Član 14
U centru za socijalni rad ostvaruju se ovim zakonom utvrđena prava i obezbeđuje pružanje usluga socijalne zaštite iz ovog zakona.
Centar za socijalni rad osniva jedinica lokalne samouprave.
Centar za socijalni rad može se osnovati za teritoriju jedne ili više jedinica lokalne samouprave, o čemu odluku donose nadležni organi tih jedinica lokalne samouprave, a međusobna prava i obaveze osnivača uređuju se ugovorom.
Ustanova za vaspitanje dece i omladine
Član 15
U ustanovi za vaspitanje dece i omladine sprovode se vaspitne mere, u skladu sa posebnim propisima.
Ustanovu za vaspitanje dece i omladine osniva Republika Srbija odnosno autonomna pokrajina.
Zavod za socijalnu zaštitu
Član 16
Zavod za socijalnu zaštitu osniva se za obavljanje razvojnih, savetodavnih, istraživačkih i drugih stručnih poslova u socijalnoj zaštiti, u skladu sa ovim zakonom.
Zavod za socijalnu zaštitu osniva Republika Srbija, odnosno autonomna pokrajina.
Drugi subjekti u socijalnoj zaštiti
Član 17
Delatnost u oblasti socijalne zaštite, odnosno pojedine usluge socijalne zaštite može, u skladu sa ovim zakonom, pružati i udruženje, preduzetnik, privredno društvo i drugi oblik organizovanja utvrđen zakonom (u daljem tekstu: pružalac usluga socijalne zaštite).
Pravo upravljanja u pružaocu usluga socijalne zaštite koji se osniva i koji posluje sredstvima u različitim oblicima svojine, ostvaruje se po osnovu udela sredstava, odnosno na drugi način utvrđen osnivačkim aktom, u skladu sa zakonom.
Osnivačka prava u pogledu imenovanja direktora, članova upravnog i nadzornog odbora pružaoca usluga socijalne zaštite vrše se u skladu s propisom koji uređuje osnivanje tog subjekta.
Na prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih kod pružaoca usluga socijalne zaštite primenjuju se opšti propisi o radu, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Komora socijalne zaštite
Član 18
Komora socijalne zaštite je nezavisna, neprofitna i profesionalna organizacija zaposlenih stručnih radnika i stručnih saradnika u socijalnoj zaštiti u Republici Srbiji koje povezuje zajednički profesionalni interes.
Javne agencije i fondacije
Član 19
Radi unapređenja usluga socijalne zaštite, Republika Srbija, autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samouprave može osnovati javnu agenciju i fondaciju.
Programi unapređenja socijalne zaštite
Član 20
Program unapređenja socijalne zaštite u Republici Srbiji, odnosno u autonomnoj pokrajini, odnosno u jedinici lokalne samouprave utvrđuje ministar nadležan za socijalnu zaštitu, nadležni organ autonomne pokrajine, odnosno nadležni organ jedinice lokalne samouprave.
Program iz stava 1. ovog člana mora biti usaglašen sa strategijom razvoja, koju donosi Vlada.
Program iz stava 1. ovog člana obuhvata mere i aktivnosti za podsticaj i razvoj postojećih i novih usluga socijalne zaštite.
Svaka jedinica lokalne samouprave mora utvrditi mere i aktivnosti za podsticaj i razvoj postojećih i novih usluga socijalne zaštite.
Sredstva za finansiranje programa unapređenja socijalne zaštite obezbeđuju se u budžetu Republike Srbije, autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave, u skladu sa zakonom.
Nadzor nad radom ustanova socijalne zaštite i drugih pružalaca usluga socijalne zaštite
Član 21
U oblasti socijalne zaštite vrši se inspekcijski nadzor, nadzor nad radom, kao i nadzor nad stručnim radom ustanova socijalne zaštite, u skladu sa zakonom.
Sredstva za obavljanje delatnosti socijalne zaštite
Član 22
Sredstva za obavljanje delatnosti socijalne zaštite obezbeđuju se u budžetu Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, kao i vršenjem delatnosti ustanova socijalne zaštite.
Ustanove socijalne zaštite i pružaoci usluga socijalne zaštite mogu se osnovati sredstvima u javnoj i privatnoj svojini.
Ustanove socijalne zaštite i pružaoci usluga socijalne zaštite, uz prethodno pribavljenu saglasnost osnivača, mogu obavljati i drugu vrstu delatnosti saglasnu osnovnoj delatnosti i raspolagati prihodima, u skladu sa zakonom.
Sredstva za obezbeđivanje usluga socijalne zaštite mogu se pribavljati i putem donacija, kao i ustupanjem imovine, osnivanjem zadužbina i fondacija, u skladu sa zakonom.
Imovina namenjena socijalnoj zaštiti može se koristiti isključivo za obezbeđenje usluga socijalne zaštite.
U obezbeđivanju sredstava za pružanje usluga socijalne zaštite učestvuje i korisnik, u obimu i na način utvrđen ovim zakonom.
Vođenje evidencije
Član 23
O korisnicima, pravima koja su ostvarili i uslugama koje su im pružene vodi se evidencija, u skladu sa ovim zakonom i drugim propisima.
Evidencija iz stava 1. ovog člana vodi se u elektronskom a može i u papirnom obliku.
Ustanove socijalne zaštite i drugi pružaoci usluga socijalne zaštite dužni su da čuvaju dokumentaciju korisnika, u izvornom a ako je mogućno i u elektronskom obliku, kao i da je obezbede od neovlašćenog pristupa, umnožavanja i zloupotrebe, nezavisno od oblika u kome su podaci iz dokumentacije sačuvani.
Vrste i sadržinu evidencija i dokumentacije, način vođenja i čuvanja, lica ovlašćena za vođenje evidencije i unos podataka, rokove za dostavljanje i obradu podataka, koji se podaci smatraju poverljivim, način oslobađanja od čuvanja službene tajne, kao i druga pitanja od značaja za vođenje evidencija i dokumentacije propisuje ministar nadležan za socijalnu zaštitu.
II NAČELA SOCIJALNE ZAŠTITE
Načela poštovanja integriteta i dostojanstva korisnika
Član 24
Korisnik, u skladu sa zakonom, ima pravo na socijalnu zaštitu koja se zasniva na socijalnoj pravdi, odgovornosti i solidarnosti, koja mu se pruža uz poštovanje njegovog fizičkog i psihičkog integriteta, bezbednosti, kao i uz uvažavanje njegovih moralnih, kulturnih i religijskih ubeđenja, u skladu sa zajemčenim ljudskim pravima i slobodama.
Načelo zabrane diskriminacije
Član 25
Zabranjena je diskriminacija korisnika socijalne zaštite po osnovu rase, pola, starosti, nacionalne pripadnosti, socijalnog porekla, seksualne orijentacije, veroispovesti, političkog, sindikalnog ili drugog opredeljenja, imovnog stanja, kulture, jezika, invaliditeta, prirode socijalne isključenosti ili drugog ličnog svojstva.
Načelo najboljeg interesa korisnika
Član 26
Usluge socijalne zaštite pružaju se u skladu sa najboljim interesom korisnika, uvažavajući njegov životni ciklus, pol, etničko i kulturno poreklo, jezik, veroispovest, životne navike, razvojne potrebe i potrebe za dodatnom podrškom u svakodnevnom funkcionisanju.
Načelo najmanje restiktivnog okruženja
Član 27
Usluge socijalne zaštite pružaju se prvenstveno u neposrednom i najmanje restriktivnom okruženju, pri čemu se biraju usluge koje korisniku omogućavaju ostanak u zajednici.
Načelo efikasnosti socijalne zaštite
Član 28
Socijalna zaštita ostvaruje se na način koji obezbeđuje postizanje najboljih mogućih rezultata u odnosu na raspoloživa finansijska sredstva.
Načelo blagovremenosti socijalne zaštite
Član 29
Socijalna zaštita ostvaruje se na način koji obezbeđuje pravovremeno uočavanje potreba korisnika i pružanje usluga radi sprečavanja nastanka i razvoja stanja koja ugrožavaju bezbednost i zadovoljavanje životnih potreba i ometaju uključivanje u društvo.
Načelo celovitosti socijalne zaštite
Član 30
Usluge socijalne zaštite pružaju se u skladu s funkcijom koju imaju, povezano i usklađeno, tako da obezbeđuje celovitu socijalnu zaštitu korisniku u svakom životnom dobu.
Načelo unapređenja kvaliteta socijalne zaštite
Član 31
Usluge socijalne zaštite pružaju se u skladu s principima i standardima savremene profesionalne prakse socijalnog rada.
Kvalitet usluga socijalne zaštite unapređuje se primenom savremenih dostignuća nauke i struke, i stručnom podrškom radi unapređenja profesionalnih kompetencija stručnih radnika i kvaliteta zaštite korisnika.
Načelo javnosti rada
Član 32
Ministarstvo nadležno za socijalnu zaštitu, nadležni organi autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave na svojoj internet adresi, u sredstvima javnog informisanja, kao i na druge načine u skladu sa zakonom informišu javnost o socijalnoj zaštiti i pružaju druge informacije propisane zakonom.
Ustanove socijalne zaštite i pružaoci usluga socijalne zaštite obezbeđuju slobodan pristup informacijama o svom radu.
Načelo dostupnosti i individualizacije socijalne zaštite
Član 33
Pružanje usluga socijalne zaštite organizuje se na način koji obezbeđuje njihovu fizičku, geografsku i ekonomsku dostupnost, uz uvažavanje kulturoloških i drugih različitosti.
Usluge socijalne zaštite pružaju se tako da se korisniku obezbeđuje individualizovan pristup i stručni radnik zadužen za rad na konkretnom slučaju (u daljem tekstu: voditelj slučaja).
III PRAVA KORISNIKA
Pravo na informacije
Član 34
Korisnik ima pravo da u skladu sa svojim potrebama i sposobnostima bude informisan o svim podacima koji su značajni za utvrđivanje njegovih socijalnih potreba, kao i o tome kako te potrebe mogu biti zadovoljene.
Korisnik koji je navršio 15 godina života ima pravo uvida u spise predmeta koji se odnose na njegovo korišćenje usluga i ostvarivanje prava iz socijalne zaštite.
Ako korisnik nije navršio 15 godina života ili ako je lišen poslovne sposobnosti, pravo uvida u spise predmeta koji se odnose na njegovo korišćenje usluga i ostvarivanje prava iz socijalne zaštite ima njegov zakonski zastupnik.
Ne mogu se razgledati ni prepisivati, odnosno umnožavati spisi koji se vode kao poverljivi, ako bi se time mogla osujetiti svrha postupka ili ako se to protivi javnom interesu ili opravdanom interesu korisnika ili trećeg lica.
Pravo na učešće u donošenju odluka
Član 35
Korisnik ima pravo da učestvuje u proceni svog stanja i potreba i u odlučivanju o tome da li će prihvatiti uslugu, kao i da blagovremeno dobije sva obaveštenja koja su mu za to potrebna, uključujući i opis, cilj i korist od predložene usluge kao i obaveštenja o raspoloživim alternativnim uslugama i druga obaveštenja od značaja za pružanje usluge.
Bez pristanka korisnika odnosno njegovog zakonskog zastupnika, ne sme se pružiti bilo kakva usluga, izuzev u slučajevima utvrđenim zakonom.
Dete ima pravo da, u skladu sa uzrastom i zrelošću, učestvuje i da slobodno izrazi svoje mišljenje u svim postupcima u kojima se odlučuje o njegovim pravima.
Pravo na slobodan izbor usluga
Član 36
Korisnik ima pravo na slobodan izbor usluga i pružaoca usluge socijalne zaštite, u skladu sa ovim zakonom.
Pravo na poverljivost podataka
Član 37
Korisnik ima pravo na poverljivost svih privatnih podataka iz dokumentacije koja se obrađuje za potrebe izveštaja, odnosno za evidencije, uključujući i one koji se tiču njegove ličnosti, ponašanja i porodičnih okolnosti i načina korišćenja usluga socijalne zaštite.
Od prava korisnika na poverljivost podataka može se odstupiti samo u slučajevima predviđenim zakonom.
Pravo na privatnost
Član 38
Korisnik ima pravo na poštovanje privatnosti prilikom pružanja usluga socijalne zaštite.
Ne smatra se narušavanjem prava na privatnost traženje informacija ili preduzimanje radnji neophodnih za pružanje usluga ili obezbeđenje prava korisnika.
Pravo na pritužbu
Član 39
Korisnik koji nije zadovoljan pruženom uslugom, postupkom ili ponašanjem pružaoca usluga, može podneti pritužbu nadležnom organu.
IV USLUGE I KORISNICI SOCIJALNE ZAŠTITE
Grupe usluga socijalne zaštite
Član 40
Usluge socijalne zaštite podeljene su u sledeće grupe:
1) usluge procene i planiranja - procena stanja, potreba, snaga i rizika korisnika i drugih značajnih osoba u njegovom okruženju; procena staratelja, hranitelja i usvojitelja; izrada individualnog ili porodičnog plana pružanja usluga i mera pravne zaštite i drugih procena i planova;
2) dnevne usluge u zajednici - dnevni boravak; pomoć u kući; svratište i druge usluge koje podržavaju boravak korisnika u porodici i neposrednom okruženju;
3) usluge podrške za samostalan život - stanovanje uz podršku; personalna asistencija; obuka za samostalni život i druge vrste podrške neophodne za aktivno učešće korisnika u društvu;
4) savetodavno-terapijske i socijalno-edukativne usluge - intenzivne usluge podrške porodici koja je u krizi; savetovanje i podrška roditelja, hranitelja i usvojitelja; podrška porodici koja se stara o svom detetu ili odraslom članu porodice sa smetnjama u razvoju; održavanje porodičnih odnosa i ponovno spajanje porodice; savetovanje i podrška u slučajevima nasilja; porodična terapija; medijacija; SOS telefoni; aktivacija i druge savetodavne i edukativne usluge i aktivnosti;
5) usluge smeštaja - smeštaj u srodničku, hraniteljsku ili drugu porodicu za odrasle i starije; domski smeštaj; smeštaj u prihvatilište i druge vrste smeštaja.
Korisnici
Član 41
Korisnik prava ili usluga socijalne zaštite jeste pojedinac, odnosno porodica koja se suočava s preprekama u zadovoljavanju potreba, usled čega ne može da dostigne ili da održi kvalitet života ili koja nema dovoljno sredstava za podmirenje osnovnih životnih potreba, a ne može da ih ostvari svojim radom, prihodom od imovine ili iz drugih izvora.
Maloletno lice (u daljem tekstu: dete) i punoletno lice do navršenih 26 godina života (u daljem tekstu: mlada osoba, mladi, odnosno omladina) jeste korisnik u smislu stava 1. ovog člana, kada mu je usled porodičnih i drugih životnih okolnosti, ugroženo zdravlje, bezbednost i razvoj, odnosno ako je izvesno da bez podrške sistema socijalne zaštite ne može da dostigne optimalni nivo razvoja, a naročito:
1) ako je bez roditeljskog staranja ili u riziku od gubitka roditeljskog staranja;
2) ako njegov roditelj, staratelj ili drugo lice koje se o njemu neposredno stara nije u stanju da se o njemu stara bez podrške sistema socijalne zaštite, usled zdravstvenih razloga, mentalnog oboljenja, intelektualnih teškoća ili nepovoljnih socio-ekonomskih okolnosti;
3) ako ima smetnje u razvoju (telesne, intelektualne, mentalne, senzorne, govorno-jezičke, socio-emocionalne, višestruke), a njegove potrebe za negom i materijalnom sigurnošću prevazilaze mogućnosti porodice;
4) ako je u sukobu sa roditeljima, starateljem i zajednicom i ako svojim ponašanjem ugrožava sebe i okolinu;
5) ako se suočava s teškoćama zbog zloupotrebe alkohola, droga ili drugih opojnih sredstava;
6) ako postoji opasnost da će postati žrtva ili ako jeste žrtva zlostavljanja, zanemarivanja, nasilja i eksploatacije, odnosno ako su mu fizičko, psihičko ili emocionalno blagostanje i razvoj ugroženi delovanjem ili propustima roditelja, staratelja ili druge osobe koja se o njemu neposredno stara;
7) ako je žrtva trgovine ljudima;
8) ako je strani državljanin odnosno lice bez državljanstva, bez pratnje;
9) ako se njegovi roditelji spore oko načina vršenja roditeljskog prava;
10) ako ima druge potrebe za korišćenjem socijalne zaštite.
Punoletno lice od navršenih 26 do navršenih 65 godina (u daljem tekstu: odrasli) i punoletno lice starije od 65 godina (u daljem tekstu: stariji korisnik) jeste korisnik u smislu stava 1. ovog člana, kada je njegovo blagostanje, bezbednost i produktivan život u društvu ugrožen rizicima usled starosti, invaliditeta, bolesti, porodičnih i drugih životnih okolnosti, a naročito:
1) ako ima telesne, intelektualne, senzorne ili mentalne teškoće ili teškoće u komunikaciji, i kada se, usled društvenih ili drugih prepreka, susreće s funkcionalnim ograničenjima u jednoj ili više oblasti života;
2) ako postoji opasnost da će postati žrtva ili ako jeste žrtva samozanemarivanja, zanemarivanja, zlostavljanja, eksploatacije i nasilja u porodici;
3) ako se suočava s teškoćama zbog poremećenih odnosa u porodici, zavisnosti od alkohola, droga ili drugih opojnih sredstava ili zbog drugih oblika društveno neprihvatljivog ponašanja i drugih uzroka;
4) ako je žrtva trgovine ljudima;
5) ako je strani državljanin i lice bez državljanstva u potrebi za socijalnom zaštitom;
6) ako ima potrebe za domskim smeštajem i druge potrebe za korišćenjem socijalne zaštite.
Organizovanje i trajanje usluga
Član 42
Usluge socijalne zaštite organizuju se kao usluge za decu, mlade i porodicu i usluge za odrasle i starije korisnike, uz uvažavanje integriteta, stabilnosti veza i okruženja korisnika i porodice.
Usluge socijalne zaštite pružaju se privremeno, povremeno i kontinuirano, u skladu s potrebama i najboljim interesom korisnika.
Usluge procene i planiranja
Član 43
Usluge procene obuhvataju procenu stanja, potreba, snaga i rizika korisnika i drugih lica značajnih za korisnika, procenu staratelja, hranitelja i usvojitelja.
Usluge planiranja obuhvataju individualno planiranje usluga radi njihovog korišćenja ili određivanja mera zaštite, donošenjem:
1) plana usluga i mera za porodicu sa planom stalnosti za dete;
2) plana za samostalni život mlade osobe koja je pre nego što je navršila 14 godina bila lišena roditeljskog staranja, odnosno nije živela s roditeljima ili usvojiteljima;
3) individualnog plana usluga i mera za odraslog ili starijeg korisnika.
Republika Srbija, odnosno autonomna pokrajina obezbeđuju usluge iz stava 1. ovog člana kada ih u vršenju javnih ovlašćenja pruža centar za socijalni rad, centar za porodični smeštaj i usvojenje i ustanova za vaspitanje dece i omladine.
Procenu i planiranje, prilikom pružanja usluga, obavljaju i pružaoci usluga socijalne zaštite, u skladu sa zakonom i drugim propisima.
Dnevne usluge u zajednici
Član 44
Dnevne usluge u zajednici obuhvataju aktivnosti koje podržavaju boravak korisnika u porodici i neposrednom okruženju.
Dnevne usluge u zajednici obezbeđuje jedinica lokalne samouprave.
Usluge podrške za samostalan život
Član 45
Usluge podrške za samostalan život pružaju se pojedincu da bi se njegove mogućnosti za zadovoljenje osnovnih potreba izjednačile s mogućnostima ostalih članova društva, da bi mu se poboljšao kvalitet života i da bi mogao da vodi aktivan i samostalan život u društvu.
Usluge podrške za samostalan život obezbeđuje jedinica lokalne samouprave, osim ako ovim zakonom nije predviđeno da ih obezbeđuje Republika Srbija.
Savetodavno-terapijske i socijalno-edukativne usluge
Član 46
Savetodavno-terapijske i socijalno-edukativne usluge pružaju se kao vid pomoći pojedincima i porodicama koje su u krizi, radi unapređivanja porodičnih odnosa, prevazilaženja kriznih situacija i sticanja veština za samostalan i produktivan život u društvu.
Savetodavno-terapijske i socijalno-edukativne usluge obezbeđuju jedinica lokalne samouprava, autonomna pokrajina odnosno Republika Srbija, u skladu sa ovim zakonom.
Usluge smeštaja
Član 47
Usluga smeštaja obezbeđuje se smeštajem korisnika u:
1) srodničku, hraniteljsku i drugu porodicu za odrasle i starije (u daljem tekstu: porodični smeštaj);
2) dom za smeštaj korisnika, uključujući male domske zajednice (u daljem tekstu: domski smeštaj);
3) prihvatilište;
4) druge vrste smeštaja, u skladu sa zakonom.
Usluge smeštaja obezbeđuje Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave, u skladu sa ovim zakonom.
Porodični smeštaj
Član 48
Pružanjem usluga porodičnog smeštaja deci i mladima se privremeno, do završetka redovnog školovanja odnosno do navršene 26. godine života, obezbeđuju nega, zaštita i uslovi za optimalan razvoj u porodičnom okruženju.
Porodični smeštaj za decu i mlade obuhvata i pripremu za povratak roditeljima, drugi stalni životni aranžman i pripremu za samostalan život.
Porodičnim smeštajem odraslim i starijim osobama omogućava se održavanje ili poboljšanje kvaliteta života.
Vrste porodičnog smeštaja
Član 49
Porodični smeštaj obezbeđuje se kao:
1) standardni smeštaj;
2) smeštaj uz intenzivnu ili dodatnu podršku;
3) urgentni smeštaj;
4) povremeni smeštaj;
5) druga vrsta smeštaja u drugu porodicu.
Bliže uslove za korišćenje usluge porodičnog smeštaja, kao i druge vrste porodičnog smeštaja propisuje ministar nadležan za socijalnu zaštitu.
Pružaoci usluge porodičnog smeštaja
Član 50
Uslugu porodičnog smeštaja prvenstveno pružaju srodnici kada je to u skladu sa najboljim interesom korisnika.
Uslugu porodičnog smeštaja može pružati i drugo lice koje je procenjeno kao podobno, koje je uspešno završilo obuku i steklo licencu za pružanje te usluge.
Lice iz st. 1. i 2. ovog člana koje pruža uslugu porodičnog smeštaja deci i mladima ima položaj hranitelja u smislu zakona kojim se uređuju porodični odnosi.
Lice iz st. 1. i 2. ovog člana dobija odgovarajuću obuku, a tokom pružanja usluge podršku, u skladu sa zakonom i drugim propisom.
Licu iz stava 1. i 2. ovog člana centar za porodični smeštaj i usvojenje izdaje licencu s rokom važenja od dve godine, u skladu sa zakonom.
Bliže uslove za procenu podobnosti lica za pružanje usluge porodičnog smeštaja, program i način sprovođenja obuke, standarde za pružanje podrške i sadržinu i izgled licence propisuje ministar nadležan za socijalnu zaštitu.
Ministar nadležan za socijalnu zaštitu određuje centar za porodični smeštaj i usvojenje koji vodi jedinstvenu bazu podataka o licima koja pružaju uslugu porodičnog smeštaja u Republici Srbiji i propisuje sadržinu i način vođenja te baze.
Domski smeštaj
Član 51
Domskim smeštajem korisniku se obezbeđuje stanovanje i zadovoljenje osnovnih životnih potreba, kao i zdravstvena zaštita.
Domskim smeštajem deteta, pored potreba iz stava 1. ovog člana, obezbeđuje se pristup obrazovanju.
Korisnici domskog smeštaja
Član 52
Domski smeštaj obezbeđuje se korisniku kome se ne mogu obezbediti, ili nije u njegovom najboljem interesu, ostanak u porodici, usluge u zajednici ili porodični smeštaj.
Detetu mlađem od tri godine ne obezbeđuje se domski smeštaj.
Detetu iz stava 2. ovog člana izuzetno se može obezbediti domski smeštaj, ako za to postoje naročito opravdani razlozi, s tim što na smeštaju ne može provesti duže od dva meseca, osim na osnovu saglasnosti ministarstva nadležnog za socijalnu zaštitu.
Usluge domskog smeštaja pružaju se korisniku tako da obezbeđuju pripremu za njegov povratak u biološku porodicu, odlazak u drugu porodicu, odnosno njegovu pripremu za samostalan život, u skladu s porodičnim resursima, njegovim potrebama i najboljim interesom.
Vrste domskog smeštaja
Član 53
Domski smeštaj obezbeđuje se kao:
1) standardni smeštaj;
2) smeštaj uz intenzivnu ili dodatnu podršku;
3) urgentni smeštaj;
4) povremeni smeštaj;
5) druga vrsta domskog smeštaja.
Bliže uslove za korišćenje usluge domskog smeštaja i druge vrste domskog smeštaja propisuje ministar nadležan za poslove socijalne zaštite.
Pružaoci domskog smeštaja
Član 54
Usluge domskog smeštaja može pružati ustanova socijalne zaštite, odnosno pružalac usluga socijalne zaštite koji je dobio licencu za pružanje tih usluga.
Dom za smeštaj odraslih i starijih ne može imati kapacitet veći od 100 korisnika, odnosno dom za smeštaj dece i mladih ne može imati kapacitet veći od 50 korisnika.
Smeštaj u prihvatilište
Član 55
Smeštajem u prihvatilište korisniku se obezbeđuje kratkotrajan smeštaj i osigurava bezbednost, iznalaženje održivih rešenja za krizne situacije, zadovoljenje njegovih osnovnih potreba i pristup drugim uslugama.
Uslugu smeštaja u prihvatilište obezbeđuje jedinica lokalne samouprave, osim u slučajevima predviđenim ovim zakonom.
Usluge neodložne intervencije
Član 56
Usluge socijalne zaštite mogu se pružati u vidu neodložnih intervencija radi osiguranja bezbednosti u situacijama koje ugrožavaju život, zdravlje i razvoj korisnika i obezbeđuju se 24 sata dnevno.
Usluge neodložne intervencije pruža centar za socijalni rad uz obaveznu saradnju sa drugim nadležnim organima i službama.
Usluge neodložnih intervencija obezbeđuje Republika Srbija, odnosno autonomna pokrajina.
Bliži uslovi i standardi usluga socijalne zaštite
Član 57
Bliže uslove i standarde za pružanje i ostvarivanje usluga socijalne zaštite propisuje ministar nadležan za socijalnu zaštitu.
Organ autonomne pokrajine odnosno jedinice lokalne samouprave nadležan za socijalnu zaštitu može propisati primenu viših standarda i povoljnije uslove za ostvarivanje usluga koje obezbeđuje autonomna pokrajina odnosno jedinica lokalne samouprave.
Međusektorske usluge
Član 58
Zavisno od potreba korisnika, usluge socijalne zaštite mogu se pružati istovremeno i kombinovano s uslugama koje pružaju obrazovne, zdravstvene i druge ustanove (u daljem tekstu: međusektorske usluge).
Usklađeno pružanje međusektorskih usluga obezbeđuje se zaključivanjem protokola o saradnji.
Zdravstvena zaštita
Član 59
Kada se zdravstvene usluge pružaju u domovima za smeštaj realizuju se pod uslovima i uz primenu standarda utvrđenih u skladu sa zakonom kojim se uređuje zdravstvena zaštita.
Ispunjenost uslova za obavljanje određenih poslova iz zdravstvene delatnosti u domovima za smeštaj utvrđuje ministarstvo nadležno za zdravlje u skladu sa zakonom kojim se uređuje zdravstvena zaštita.
Sredstva za finansiranje zdravstvenih radnika i drugih troškova zdravstvene zaštite u domovima za smeštaj čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina odnosno jedinica lokalne samouprave obezbeđuju se u budžetu Republike Srbije, autonomne pokrajine odnosno jedinice lokalne samouprave, kao i kod Republičkog zavoda za zdravstveno osiguranje, u skladu sa zakonom i drugim propisom.
Inspekcijski nadzor nad obavljanjem zdravstvene delatnosti u domovima za smeštaj vrši zdravstvena inspekcija.
Socijalno-zdravstvene ustanove
Član 60
Za korisnike koji zbog svog specifičnog socijalnog i zdravstvenog statusa imaju potrebu i za socijalnim zbrinjavanjem i za stalnom zdravstvenom zaštitom ili nadzorom mogu se osnovati socijalno-zdravstvene ustanove.
Za korisnike iz stava 1. ovog člana mogu se osnovati i posebne socijalno-zdravstvene organizacione jedinice u okviru ustanova socijalne zaštite odnosno u okviru zdravstvenih ustanova.
Ministri nadležni za socijalnu zaštitu i zdravlje propisuju standarde za pružanje usluga u ustanovama iz st. 1. i 2. ovog člana.
Radni centri
Član 61
Usluge usmerene na unapređivanje radnih sposobnosti, odnosno na radno angažovanje osoba sa invaliditetom koje su korisnici usluga socijalne zaštite pružaju se u ustanovama socijalne zaštite i u radnim centrima, u skladu sa zakonom kojim se uređuje profesionalna rehabilitacija i zapošljavanje osoba sa invaliditetom.
Drugi propisi koji uređuju osnivanje i rad ustanove socijalne zaštite i pružaoca usluga socijalne zaštite
Član 62
Na osnivanje i rad ustanove socijalne zaštite primenjuju se odredbe zakona kojim se uređuju javne službe, ako ovim zakonom nije drugačije određeno.
Na osnivanje i rad pružaoca usluga socijalne zaštite primenjuju se odredbe zakona koji uređuje osnivanje i rad organizacionog oblika u kojem posluje, ako ovim zakonom nije drugačije određeno.
Mreža
Član 63
Vlada utvrđuje mrežu ustanova socijalne zaštite koje pružaju usluge domskog smeštaja, socijalno-zdravstvenih ustanova i centara za porodični smeštaj i usvojenje koje osniva Republika Srbija odnosno autonomna pokrajina.
Ustanove socijalne zaštite koje pružaju usluge domskog smeštaja osnivaju se kao ustanove za decu i mlade ili kao ustanove za odrasle i starije korisnike.
Mrežom iz stava 1. ovog člana bliže se uređuju prostorni raspored, delatnost ustanova koje pružaju usluge domskog smeštaja, njihovi kapaciteti i grupe korisnika.
V OBEZBEĐENJE USLUGA
Obezbeđenje usluga socijalne zaštite
Član 64
Usluge socijalne zaštite iz člana 40. tač. 2-5. ovog zakona koje obezbeđuje Republika Srbija, autonomna pokrajina, odnosno jedinica lokalne samouprave, za kojima postoji potreba, a ne mogu ih obezbediti u potrebnom obimu ustanove socijalne zaštite koje je osnovala Republika Srbija, autonomna pokrajina, odnosno jedinica lokalne samouprave, nabavljaju se od pružaoca usluga socijalne zaštite koji je za to licenciran kroz postupak javne nabavke usluga socijalne zaštite, u skladu sa zakonom koji uređuje javne nabavke, ovim zakonom i propisima donetim za njihovo sprovođenje.
Ne mogu se nabavljati putem javne nabavke:
1) usluge procene i planiranja koje pruža centar za socijalni rad u vršenju javnih ovlašćenja;
2) usluge neodložne intervencije;
3) usluge koje pružaju ustanova za vaspitanje dece i omladine i zavod za socijalnu zaštitu, u vršenju javnih ovlašćenja;
4) usluge porodičnog smeštaja.
Usluge iz stava 2. ovog člana isključivo pružaju ustanove socijalne zaštite koje je osnovala Republika Srbija, autonomna pokrajina, odnosno jedinica lokalne samouprave.
Poziv za podnošenje ponuda i zaključenje ugovora o javnoj nabavci
Član 65
Naručilac usluge iz člana 64. stav 1. ovog zakona je ministarstvo nadležno za socijalnu zaštitu, odnosno organ autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave nadležan za socijalnu zaštitu.
Poziv za podnošenje ponuda za pružanje usluga socijalne zaštite objavljuje se u skladu sa zakonom koji uređuje javne nabavke.
Nadležni organi dveju ili više jedinica lokalne samouprave mogu objaviti zajednički poziv za podnošenje ponuda za pružanje usluga iz stava 1. ovog člana da bi se ekonomičnije i efikasnije obezbedile usluge socijalne zaštite.
Ugovor o javnoj nabavci usluge zaključuje se između naručioca usluge i odabranog pružaoca usluge socijalne zaštite i njime se obavezno uređuje način plaćanja, praćenje, i trajanje pružanja usluge socijalne zaštite, kao i način izveštavanja i uslovi raskida ugovora.
Pružalac usluga socijalne zaštite koji je dobio licencu za pružanje usluge socijalne zaštite i sa kojim je zaključen ugovor o javnoj nabavci usluge iz stava 1. ovog člana ima status ovlašćenog pružaoca usluge socijalne zaštite.
Obezbeđenje najkvalitetnijeg i najekonomičnijeg pružanja usluga socijalne zaštite
Član 66
Naručilac je dužan da obezbedi najkvalitetnije i najekonomičnije pružanje usluga socijalne zaštite koje se nabavljaju putem javne nabavke.
Naručilac je dužan da, u smislu stava 1. ovog člana, odabere pružaoca usluge koji je sposoban da uslugu pruži pod najpovoljnijim uslovima, u skladu sa najboljim interesom korisnika i propisanim standardima.
Izveštaj o zaključenom ugovoru o javnoj nabavci pružanja usluga socijalne zaštite
Član 67
Naručilac je dužan da ministarstvu nadležnom za socijalnu zaštitu dostavi izveštaj o zaključenom ugovoru o javnoj nabavci usluga socijalne zaštite, koji mora da sadrži najmanje sledeće podatke:
1) nazive ponuđača čije su ponude pribavljene u postupku javne nabavke;
2) procenu kvaliteta usluge ponuđača čije su ponude pribavljene u postupku javne nabavke i uporedni pregled cena usluga iz ponuda;
3) nazive ponuđača čije su ponude izabrane kao najpovoljnije;
4) ugovorenu vrednost pružanja usluge.
VI POSTUPAK ZA KORIŠĆENJE USLUGA SOCIJALNE ZAŠTITE
Nadležnost za sprovođenje postupka
Član 68
Postupak za korišćenje usluge iz ovog zakona koju obezbeđuje Republika Srbija, autonomna pokrajina, odnosno jedinica lokalne samouprave sprovodi centar za socijalni rad, po službenoj dužnosti ili na zahtev korisnika.
Inicijativu za pokretanje postupka iz stava 1. ovog člana može podneti svako fizičko ili pravno lice.
Mesna nadležnost centra za socijalni rad utvrđuje se prema prebivalištu korisnika.
Izuzetno, postupak za korišćenje usluge iz stava 1. ovog člana može sprovesti centar za socijalni rad na čijoj teritoriji korisnik ima boravište.
Ako postoji potreba za neodložnom intervencijom postupak za korišćenje usluge neodložne intervencije sprovodi centar za socijalni rad na čijoj teritoriji se zatekao korisnik koji ima potrebu za neodložnom intervencijom.
Sukob mesne nadležnosti između centara za socijalni rad rešava ministar nadležan za socijalnu zaštitu.
Ako nastane sukob mesne nadležnosti, centar za socijalni rad koji je započeo postupak iz stava 1. ovog člana dužan je da do okončanja tog sukoba obezbedi neophodnu zaštitu korisnika.
Odluka o korišćenju usluge
Član 69
Centar za socijalni rad odlučuje o korišćenju usluge iz člana 68. stav 1. ovog zakona, primenom odredaba zakona kojim se uređuje opšti upravni postupak, ako ovim zakonom nije drugačije određeno.
Ako voditelj slučaja, odnosno, kada je to zakonom i drugim propisom određeno - stručni tim centra za socijalni rad, proceni da korisnik ima potrebu za uslugom iz stava 1. ovog člana, centar za socijalni rad izdaje korisniku Uput za korišćenje usluge koju obezbeđuje Republika Srbija, autonomna pokrajina, odnosno jedinica lokalne samouprave (u daljem tekstu: uput za korišćenje usluge).
Ako voditelj slučaja, odnosno stručni tim centra za socijalni rad proceni da korisnik nema potrebu za uslugom iz stava 1. ovog člana, zahtev za korišćenje tražene usluge socijalne zaštite odbiće se rešenjem.
Ministar nadležan za socijalnu zaštitu propisuje koji se standardi primenjuju u vođenju slučaja.
Izdavanje uputa za korišćenje usluge
Član 70
Uput za korišćenje usluge je javna isprava kojom se korisnik upućuje na korišćenje usluge iz člana 68. stav 1. ovog zakona u ustanovu socijalne zaštite odnosno kod ovlašćenog pružaoca usluge socijalne zaštite.
Ako je procenjeno da korisnik ima potrebu za više usluga, za svaku uslugu izdaje se poseban uput.
Sadržina uputa za korišćenje usluge
Član 71
Uput za korišćenje usluge sadrži: ime i prezime korisnika, vrstu usluge, pružaoca usluge, cenu usluge, podatke o licu koje učestvuje u plaćanju usluge i iznos učešća u plaćanju usluge, a može da sadrži i druge podatke od značaja za korišćenje usluge.
Sastavni deo uputa za korišćenje usluge može biti i individualni plan usluga korisnika sačinjen u centru za socijalni rad, ako je to neophodno za pružanje usluge.
Ustanova socijalne zaštite, odnosno ovlašćeni pružalac usluge socijalne zaštite dužan je da pruža uslugu korisniku u skladu sa standardima propisanim za tu uslugu.
Izgled i sadržinu uputa za korišćenje usluge propisuje ministar nadležan za socijalnu zaštitu.
Plaćanje usluge
Član 72
U zavisnosti od socijalno-ekonomskog statusa korisnika, plaćanje usluge iz člana 68. stav 1. ovog zakona može biti:
1) u celosti iz sredstava korisnika, njegovog srodnika ili trećeg lica;
2) uz delimično učešće korisnika, njegovog srodnika, trećeg lica ili budžeta Republike Srbije, autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave;
3) u celosti iz budžeta Republike Srbije, autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave.
Korisnik učestvuje u plaćanju usluge iz člana 68. stav 1. ovog zakona u skladu s kriterijumima koje propisuje ministar nadležan za poslove socijalne zaštite, nadležni organ autonomne pokrajine odnosno jedinice lokalne samouprave.
Srodnik koji ima zakonsku obavezu izdržavanja korisnika učestvuje u plaćanju usluge iz člana 68. stav 1. ovog zakona do iznosa utvrđenog sudskom odlukom o izdržavanju korisnika, odnosno do iznosa utvrđenog sudskim poravnanjem zaključenim u skladu sa zakonom koji uređuje porodične odnose, a najviše do punog iznosa cene usluge.
Ako obaveza srodnika koji ima zakonsku obavezu izdržavanja korisnika i koji je u mogućnosti da učestvuje u njegovom izdržavanju nije utvrđena sudskom odlukom niti sudskim poravnanjem, korisnik usluge iz člana 68. stav 1. ovog zakona dužan je da dostavi dokaz da je kod nadležnog suda pokrenuo postupak radi utvrđivanja obaveze izdržavanja od srodnika, i da po okončanju tog postupka sredstva ostvarena na ime izdržavanja od srodnika, a najviše do punog iznosa cene usluge, uplati u budžet Republike Srbije, autonomne pokrajine odnosno jedinice lokalne samouprave.
Srodnik koji ima zakonsku obavezu izdržavanja korisnika može se saglasiti sa plaćanjem punog iznosa cene usluge iz člana 68. stav 1. ovog zakona, odnosno plaćanjem razlike između punog iznosa cene usluge i prihoda kojim korisnik učestvuje u plaćanju usluge, o čemu daje izjavu pred nadležnim centrom za socijalni rad.
Treće lice može, ako to želi, delimično ili u celosti učestvovati u plaćanju troškova usluge iz člana 68. stav 1. ovog zakona koja se pruža korisniku, o čemu daje izjavu pred nadležnim centrom za socijalni rad.
Sa obveznicima iz st. 2, 3, 5. i 6. ovog člana ugovor o plaćanju usluge iz člana 68. stav 1. ovog zakona zaključuje ustanova socijalne zaštite, odnosno ovlašćeni pružalac usluge socijalne zaštite, u skladu s podacima sadržanim u uputu za korišćenje usluge i izjavom datom u smislu st. 5. i 6. ovog člana.
Žalba na rešenje kojim se odbija zahtev za korišćenje usluge
Član 73
Protiv rešenja kojim se odbija zahtev za korišćenje usluge iz člana 68. stav 1. ovog zakona može se izjaviti žalba u roku od 15 dana.
Odluka o žalbi iz stava 1. ovog člana donosi se u roku od 30 dana.
Žalba iz stava 1. ovog člana izjavljuje se:
1) ministarstvu nadležnom za socijalnu zaštitu - protiv rešenja kojim se odbija zahtev za korišćenje usluge koju obezbeđuje Republika Srbija;
2) nadležnom organu autonomne pokrajine - protiv rešenja kojim se odbija zahtev za korišćenje usluge koju obezbeđuje autonomna pokrajina;
3) nadležnom organu jedinice lokalne samouprave - protiv rešenja kojim se odbija zahtev za korišćenje usluge koju obezbeđuje jedinica lokalne samouprave.
Žalba se izjavljuje nadležnom organu autonomne pokrajine i kada je rešenje o korišćenju usluge koju obezbeđuje Republika Srbija doneo centar za socijalni rad sa sedištem na teritoriji autonomne pokrajine.
Posao iz stava 4. ovog člana nadležni organ autonomne pokrajine obavlja kao povereni posao.
Upućivanje korisnika radi korišćenja usluga obezbeđenih putem javne nabavke
Član 74
Centar za socijalni rad upućuje korisnika radi korišćenja usluge koju je Republika Srbija, autonomna pokrajina, odnosno jedinica lokalne samouprave obezbedila putem javne nabavke, ovlašćenom pružaocu usluge sa kojim je zaključen ugovor o pružanju usluge.
Izveštavanje o pružanju usluge i upućivanje korisnika drugom pružaocu
Član 75
Ako ovlašćeni pružalac usluge odbije da korisniku pruži uslugu predviđenu uputom, dužan je da o tome odmah, pismenim putem, obavesti centar za socijalni rad i korisnika i da za to navede razloge.
Povodom obaveštenja iz stava 1. ovog člana korisnik, u roku od osam dana od prijema tog obaveštenja, može uputiti pritužbu centru za socijalni rad.
Centar za socijalni rad će, pošto razmotri pritužbu iz stava 2. ovog člana, uputiti korisnika drugom ovlašćenom pružaocu sa spiska ovlašćenih pružalaca usluge, ako ovlašćeni pružalac usluge iz stava 1. ovog člana upućenom korisniku ne može pružiti uslugu.
O odbijanju pružanja usluge centar za socijalni rad odmah obaveštava nadležni organ iz člana 65. stav 1. ovog zakona, organ nadležan za izdavanje licence pružaocima usluga socijalne zaštite i inspekciju socijalne zaštite.
Spisak ovlašćenih pružalaca usluge utvrđuje za svaku uslugu socijalne zaštite obezbeđenu putem javne nabavke organ iz člana 65. stav 1. ovog zakona koji je sproveo javnu nabavku.
Izveštavanje
Član 76
O realizovanim uputima, odnosno zaključenim ugovorima iz člana 72. stav 7. ovog zakona centar za socijalni rad izveštava nadležni organ iz člana 65. stav 1. ovog zakona odmah po otpočinjanju pružanja usluge.
Centar za socijalni rad podnosi godišnji izveštaj o odbijanju pružanja usluga socijalne zaštite ministarstvu nadležnom za socijalna pitanja, organu iz člana 65. stav 1. ovog zakona i zavodu za socijalnu zaštitu.
Neposredno ugovaranje korišćenja usluge
Član 77
Korisnik, odnosno zakonski zastupnik korisnika može neposredno odabrati uslugu socijalne zaštite i ustanovu, odnosno pružaoca usluge socijalne zaštite i zaključiti ugovor o korišćenju usluge sa izabranom ustanovom socijalne zaštite, odnosno sa izabranim pružaocem usluge socijalne zaštite.
U slučaju iz stava 1. ovog člana korisniku se ne izdaje uput za korišćenje usluge, a procenu potrebe korisnika za uslugom vrši ustanova socijalne zaštite koja pruža uslugu, odnosno pružalac usluge socijalne zaštite, u skladu sa ovim zakonom.
Ustanova socijalne zaštite koja se finansira iz budžeta Republike Srbije može neposredno ugovarati pružanje usluga, osim za kapacitete kojima ta ustanova ne može slobodno raspolagati a koje rešenjem utvrđuje ministar nadležan za socijalnu zaštitu.
Ustanova iz stava 3. ovog člana dužna je da ministarstvu nadležnom za socijalnu zaštitu dostavlja podatke o neposredno ugovorenim uslugama koje propisuje ministar nadležan za socijalnu zaštitu, u rokovima i na način utvrđen tim propisom.
Kapacitete kojima ne mogu slobodno raspolagati ustanove socijalne zaštite koje se finansiraju iz budžeta autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave utvrđuje nadležni organ autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave.
Izuzeci od neposrednog ugovaranja korišćenja usluge
Član 78
Korisnik, odnosno njegov zakonski zastupnik ne može neposredno odabrati pružaoca usluge i ugovoriti korišćenje:
1) usluge domskog smeštaja deteta;
2) usluge domskog smeštaja odrasle osobe lišene poslovne sposobnosti;
3) usluge domskog smeštaja u ustanovi za vaspitanje dece i omladine;
4) usluge porodičnog smeštaja, osim u slučajevima predviđenim zakonom.
Usluge iz stava 1. ovog člana koriste se isključivo na osnovu uputa nadležnog centra za socijalni rad, odnosno na osnovu odluke suda, u skladu s posebnim zakonom.
Ovlašćeni pružalac usluge obavezan je da na osnovu uputa nadležnog centra za socijalni rad uslugu pruži detetu i odraslom licu lišenom poslovne sposobnosti.
VII MATERIJALNA PODRŠKA
Vrste materijalne podrške
Član 79
Materijalnu podršku korisnik ostvaruje putem novčane socijalne pomoći, dodatka za pomoć i negu drugog lica, uvećanog dodatka za pomoć i negu drugog lica, pomoći za osposobljavanje za rad, jednokratne novčane pomoći, pomoći u naturi i drugih vrsta materijalne podrške, u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim za njegovo sprovođenje.
Odgovornost za zadovoljenje sopstvenih životnih potreba
Član 80*
Svako je odgovoran za zadovoljenje sopstvenih životnih potreba i potreba svoje porodice.
Pojedinac koji je sposoban za rad, u smislu propisa o radu i o penzijskom i invalidskom osiguranju, odnosno u smislu propisa o profesionalnoj rehabilitaciji i zapošljavanju osoba sa invaliditetom, ima pravo i dužnost da učestvuje u aktivnostima koje omogućavaju prevazilaženje njegove nepovoljne socijalne situacije, odnosno u sprovođenju mera kojima se obezbeđuje njegova socijalna uključenost (u daljem tekstu: mere socijalne uključenosti).
Izgled i sadržinu individualnog plana aktivacije propisuje ministar nadležan za socijalnu zaštitu.
Korisnici prava na novčanu socijalnu pomoć
Član 81
Pravo na novčanu socijalnu pomoć pripada pojedincu, odnosno porodici, koji svojim radom, prihodima od imovine ili iz drugih izvora ostvaruju prihod manji od iznosa novčane socijalne pomoći utvrđenog ovim zakonom.
Porodicom, u smislu ostvarivanja prava na novčanu socijalnu pomoć, smatraju se supružnici i vanbračni partneri, deca i srodnici u pravoj liniji bez obzira na stepen srodstva, kao i srodnici u pobočnoj liniji do drugog stepena srodstva pod uslovom da žive u zajedničkom domaćinstvu.
Članom porodice, u smislu stava 2. ovog člana, smatra se i dete koje ne živi u porodici, a nalazi se na školovanju - do kraja roka propisanog za to školovanje, a najkasnije do navršene 26. godine života.
Članom porodice, u smislu stava 2. ovog člana, smatra se i supružnik bez obzira gde faktički živi.
Izuzetno od st. 2. i 4. ovog člana, članom porodice ne smatra se izvršilac nasilja u porodici, odnosno njegovi prihodi i imovina ne utiču na pravo žrtava nasilja u porodici da ostvare novčanu socijalnu pomoć, ako ispunjavaju druge uslove propisane ovim zakonom.
Članom porodice staratelja smatraće se lice sa smetnjama u razvoju, koje se u porodici staratelja nalazi na osnovu rešenja organa starateljstva.
Opšti uslovi za ostvarivanje prava na novčanu socijalnu pomoć
Član 82
Pravo na novčanu socijalnu pomoć može ostvariti pojedinac, odnosno porodica:
1) ako nema drugih nepokretnosti, osim stambenog prostora koji odgovara potrebama pojedinca, odnosno porodice i zemljišta u površini do 0,5 hektara;
2) ako pojedinac, odnosno član porodice nije prodao ili poklonio nepokretnu imovinu ili se odrekao prava na nasleđivanje nepokretne imovine ili ako je protekao period u kojem bi, od tržišne vrednosti nepokretne imovine koju je prodao, poklonio ili se odrekao prava na nasleđivanje, mogao obezbeđivati pomoć u smislu ovog zakona;
3) ako pojedinac, odnosno član porodice ne poseduje pokretnu imovinu čijim korišćenjem ili otuđenjem, bez ugrožavanja osnovnih životnih potreba, može da obezbedi sredstva u visini šestostrukog iznosa novčane socijalne pomoći koja bi mu bila utvrđena po ovom zakonu u momentu podnošenja zahteva za novčanu socijalnu pomoć;
4) ako pojedinac, odnosno član porodice nije zaključio ugovor o doživotnom izdržavanju.
Pravo na novčanu socijalnu pomoć mogu ostvariti i pojedinac koji je nesposoban za rad, odnosno porodica čiji su svi članovi nesposobni za rad, ako pored stambenog prostora koji odgovara potrebama porodice imaju zemljište u površini do jednog hektara.
Izuzetno, pravo na novčanu socijalnu pomoć može ostvariti pojedinac, odnosno porodica koji ne ispunjava uslove iz stava 1. tačka 1) i stava 2. ovog člana ako centru za socijalni rad da saglasnost za upis hipoteke na svoje nepokretnosti radi obezbeđenja namirenja potraživanja u visini valorizovanog iznosa isplaćene novčane socijalne pomoći.
Odgovarajućim stambenim prostorom, u smislu stava 1. tačka 1) ovog člana, smatra se soba po članu porodice, odnosno dve sobe za lice koje ostvaruje pravo na novčanu naknadu za pomoć i negu, odnosno uvećanu novčanu naknadu za pomoć i negu.
Način namirenja potraživanja, način valorizacije i druga pitanja od značaja za namirenje potraživanja propisuje ministar nadležan za socijalnu zaštitu.
Posebni uslovi za ostvarivanje prava na novčanu socijalnu pomoć radno sposobnog pojedinca, odnosno člana porodice
Član 83
Pravo na novčanu socijalnu pomoć može ostvariti radno sposoban pojedinac, odnosno član porodice:
1) ako se nalazi na školovanju ili osposobljavanju za rad u smislu ovog zakona ili se vodi na evidenciji nezaposlenih lica;
2) ako nije odbio ponuđeno zaposlenje, radno angažovanje na privremenim, povremenim ili sezonskim poslovima, stručno osposobljavanje, prekvalifikaciju, dokvalifikaciju ili osnovno obrazovanje;
3) ako mu radni odnos nije prestao njegovom voljom, njegovom saglasnošću ili njegovom krivicom, zbog disciplinske ili krivične odgovornosti, osim ako je od prestanka radnog odnosa proteklo godinu dana ili ako je po prestanku radnog odnosa nastupila nesposobnost za rad;
4) ako se sam stara o svom detetu sa smetnjama u razvoju tako da ne može da bude radno angažovan.
Ako porodica ne ispunjava uslove za ostvarivanje prava na novčanu socijalnu pomoć zbog toga što njen član ne ispunjava uslove iz stava 1. ovog člana, pravo na novčanu socijalnu pomoć priznaje se samo njenom članu koji je nesposoban za rad, pod uslovima utvrđenim ovim zakonom.
Ostvarivanje prava na novčanu socijalnu pomoć korisnika koji ima pravo na izdržavanje
Član 84
Pojedinac, odnosno član porodice koji je nesposoban za rad, a ima srodnika sa kojim ne živi u porodici a koji je prema zakonu kojim se uređuju porodični odnosi u obavezi da učestvuje u njegovom izdržavanju i u mogućnosti je da učestvuje u njegovom izdržavanju, uz zahtev za utvrđivanje prava na novčanu socijalnu pomoć dužan je da dostavi i pravnosnažnu sudsku odluku o izdržavanju od srodnika, odnosno sudsko poravnanje zaključeno sa srodnikom u skladu sa zakonom kojim se uređuju porodični odnosi ili dokaz da je kod nadležnog suda pokrenuo postupak radi utvrđivanja obaveze izdržavanja od srodnika.
Postupak iz stava 1. ovog člana može pokrenuti i privremeni staratelj.
Lice iz stava 1. ovog člana koje je ostvarilo pravo na novčanu socijalnu pomoć dužno je da u budžet Republike Srbije uplati sredstva ostvarena na ime izdržavanja od srodnika, a najviše do iznosa primljene novčane socijalne pomoći.
Pravo na uvećanu i vremenski ograničenu novčanu socijalnu pomoć
Član 85
Pojedinac koji je nesposoban za rad, odnosno porodica čiji su svi članovi nesposobni za rad i jednoroditeljska porodica imaju pravo na uvećanu novčanu socijalnu pomoć.
Nesposobni za rad u smislu ovog zakona su:
1) žena i muškarac koji su navršili godine života određene propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju kao uslov za starosnu penziju;
2) dete do navršene 15. godine života;
3) dete na školovanju, do kraja roka propisanog za to školovanje, a najkasnije do navršene 26. godine života;
4) lice koje je potpuno nesposobno za rad prema propisima o radu i o penzijskom i invalidskom osiguranju;
5) trudnice i roditelj deteta koji koristi porodiljsko odsustvo i odsustvo sa rada radi nege deteta prema propisima o radu;
6) nezaposleno lice koje se stara o članu porodice iz člana 81. stav 2. ovog zakona, koji je korisnik prava na pomoć i negu po bilo kom osnovu;
7) lice kome je utvrđen treći stepen radne sposobnosti u skladu sa propisima kojima se uređuje zapošljavanje osoba sa invaliditetom;
8) lice prema kome je pokrenut postupak utvrđivanja radne sposobnosti ili postupak lišavanja poslovne sposobnosti - dok taj postupak traje.
Pojedincu koji je sposoban za rad, odnosno porodici u kojoj je većina članova sposobna za rad pripada novčana socijalna pomoć u trajanju do devet meseci u toku kalendarske godine, ako ispunjava uslove propisane ovim zakonom.
Pojedinac ili član porodice koji je na školovanju, obuci ili nekoj drugoj vrsti socijalnog angažovanja u skladu sa individualnim planom aktivacije, izjednačava se s licem nesposobnim za rad u pogledu trajanja prava na novčanu socijalnu pomoć.
Prava i dužnosti u vezi sa zapošljavanjem radno sposobnih korisnika novčane socijalne pomoći
Član 86
Centar za socijalni rad i organizacija nadležna za poslove zapošljavanja dužni su da međusobno sarađuju u sprovođenju mera socijalne uključenosti radno sposobnih korisnika prava na novčanu socijalnu pomoć.
Način saradnje centara za socijalni rad i organizacije nadležne za poslove zapošljavanja u sprovođenju mera socijalne uključenosti radno sposobnih korisnika prava na novčanu socijalnu pomoć propisuju sporazumno ministar nadležan za socijalnu zaštitu i ministar nadležan za zapošljavanje.
Nezaposleni korisnik novčane socijalne pomoći ima pravo na posredovanje pri zapošljavanju, pravo na obuku, na učešće u javnim radovima i druga prava uređena propisima u oblasti zapošljavanja.
Korisnik novčane socijalne pomoći dužan je da prihvati posao koji mu ponudi organizacija nadležna za poslove zapošljavanja u skladu sa zakonom kojim se uređuje zapošljavanje i osiguranje za slučaj nezaposlenosti.
Centar za socijalni rad dužan je da organizaciji nadležnoj za poslove zapošljavanja dostavi primerak rešenja o ostvarenom pravu na novčanu socijalnu pomoć za nezaposlenog korisnika tog prava.
Organizacija nadležna za poslove zapošljavanja dužna je da obavesti centar za socijalni rad ako se korisnik prava na novčanu socijalnu pomoć zaposli, radno angažuje, stekne pravo na novčanu pomo
