ZAKON O ZAŠTITI STANOVNIŠTVA OD ZARAZNIH BOLESTI
("Sl. glasnik RS", br. 15/2016, 68/2020 i 136/2020)
I UVODNE ODREDBE
Član 1
Ovim zakonom uređuju se zaštita stanovništva od zaraznih bolesti i posebna zdravstvena pitanja, određuju se zarazne bolesti koje ugrožavaju zdravlje stanovništva Republike Srbije i čije sprečavanje i suzbijanje je od opšteg interesa za Republiku Srbiju, sprovođenje epidemiološkog nadzora i mera, način njihovog sprovođenja i obezbeđivanje sredstava za njihovo sprovođenje, vršenje nadzora nad izvršavanjem ovog zakona, kao i druga pitanja od značaja za zaštitu stanovništva od zaraznih bolesti.
Član 2
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom zakonu imaju sledeće značenje:
1) zarazna bolest je bolest izazvana specifičnim uzročnim agensom koja nastaje kao posledica prenosa agensa ili njegovih toksičnih produkata sa zaražene osobe ili drugog rezervoara na osetljivog domaćina, bilo direktno sa osobe na osobu ili indirektno preko zagađene hrane, vode, predmeta opšte upotrebe, prelaznog domaćina, vektora ili nežive sredine, te razmenom tečnosti koja je kontaminirana uzročnikom zaraze;
2) uzročnik zarazne bolesti je patogeni mikroorganizam, njegov toksični produkt ili prion;
3) kontakt je osoba koja je bila izložena slučaju zarazne bolesti ili životinji ili zagađenoj životnoj sredini na takav način da je postojala mogućnost zaražavanja;
4) rezervoar infekcije je svaka osoba, životinja, insekt ili drugi zglavkar, biljka, zemljište, voda ili supstanca, kao i njihova kombinacija, u kojoj uzročnik zarazne bolesti normalno živi i razmnožava se, od koga mu primarno zavisi preživljavanje, i gde se razmnožava na takav način da se može preneti na osetljivu osobu;
5) izvor infekcije je osoba, životinja, stvar ili supstanca sa koje se uzročnik prenosi na osetljivu osobu;
6) nosilac uzročnika zarazne bolesti je osoba ili životinja koja nosi uzročnike zarazne bolesti, a nema prisutne simptome i znake bolesti i predstavlja rezervoar infekcije;
7) epidemija zarazne bolesti je obolevanje od zarazne bolesti neuobičajeno po broju slučajeva, vremenu, mestu i zahvaćenoj populaciji ili neuobičajeno povećanje broja obolelih sa komplikacijama ili smrtnim ishodom, kao i pojava dva ili više međusobno povezanih slučajeva zarazne bolesti koja se nikada ili više godina nije pojavljivala na jednom području ili pojava većeg broja oboljenja čiji je uzročnik nepoznat, a prati ih febrilno stanje;
8) epidemija od većeg epidemiološkog značaja označava pojavu teških kliničkih oblika zaraznih bolesti i/ili smrti od zarazne bolesti, pri čemu postoji opasnost od nastanka težih ekonomskih i društvenih posledica, prekograničnog prenošenja bolesti, kao i ponovna pojava slučajeva odstranjene ili iskorenjene zarazne bolesti;
9) pandemija zarazne bolesti je obolevanje od zarazne bolesti koja prelazi državne granice i širi se na veći deo sveta ili svet u celini, ugrožavajući ljude u svim zahvaćenim područjima;
10) zaraženim područjem smatra se područje na kojem postoji jedan ili više izvora zaraze i na kome postoje uslovi za nastanak i širenje zaraze;
11) ugroženim područjem smatra se područje na koje se može preneti zarazna bolest sa zaraženog područja i na kome postoje uslovi za širenje zaraze;
11a) države sa nepovoljnom epidemiološkom situacijom su države zahvaćene epidemijom zarazne bolesti, a koje su, radi zaštite od unošenja zaraze na teritoriju Republike Srbije, određene aktom ministra nadležnog za poslove zdravlja, na predlog Zavoda;
12) epidemiološki nadzor predstavlja stalno sistematsko prikupljanje podataka o zaraznim bolestima, infekcijama udruženim sa zdravstvenom zaštitom, antimikrobnom rezistencijom, faktorima koji doprinose njihovom nastanku i prenošenju, efektima mera za njihovo sprečavanje i suzbijanje, obradu, analizu i tumačenje prikupljenih podataka, kao i upućivanje povratne informacije učesnicima u prikupljanju podataka, informisanje stručne i druge javnosti a u cilju sprečavanja pojave, kao i suzbijanja zaraznih bolesti, infekcija udruženih sa zdravstvenom zaštitom i antimikrobne rezistencije;
13) epidemiološko ispitivanje zaraznih bolesti je prikupljanje i analiza podataka o faktorima koji su doprineli nastanku utvrđene zarazne bolesti;
14) epidemiološko istraživanje je primena epidemioloških metoda u cilju utvrđivanja okolnosti koje su dovele do pojave epidemije zarazne bolesti, otkrivanja rezervoara, izvora i puteva prenošenja, kao i rizika za dalje širenje epidemije u populaciji;
15) istraživanje epidemije je epidemiološki rad u cilju razjašnjavanja i suzbijanja epidemije;
16) traženje kontakata je mera koja se sprovodi kako bi se našle osobe koje su u riziku od razvijanja bolesti ili su već razvile bolest;
17) zdravstveni nadzor označava zdravstvene preglede i epidemiološko ispitivanje lica koja su bila u kontaktu sa obolelom osobom i/ili kliconošom od zarazne bolesti, ili su boravila u žarištu zarazne bolesti;
18) sprečavanje pojave zarazne bolesti jeste skup mera koje se stalno sprovode u cilju predupređivanja pojave infekcije ili zarazne bolesti;
19) suzbijanje zarazne bolesti jeste skup mera koje se sprovode protiv već prisutne zarazne bolesti, u cilju smanjenja njene učestalosti;
19a) lična zaštita od infekcije je dužnost svakog pojedinca da preduzima mere lične zaštite sopstvenog zdravlja i života u skladu sa prirodom bolesti, a usled nepridržavanja kojih može doći do ugrožavanja zdravlja i života drugih lica od zarazne bolesti;
20) sistem ranog uzbunjivanja je sveobuhvatan sistem nadzora nad zaraznim bolestima i odgovarajućim sindromima infektivne etiologije u cilju brzog otkrivanja novoobolelih, upozoravanja i preduzimanja hitnih mera pod uslovima definisanim Međunarodnim zdravstvenim pravilnikom;
21) imunizacija je preventivna mera zaštite osoba od zaraznih bolesti davanjem vakcina i/ili imunoglobulina humanog porekla, imunobioloških preparata koji sadrže specifična antitela i monoklonskih antitela;
22) hemioprofilaksa je davanje lekova zdravim osobama u cilju sprečavanja nastanka zarazne bolesti;
23) odstranjivanje (eliminacija) određene zarazne bolesti jeste odsustvo klinički ispoljene bolesti na određenoj teritoriji u uslovima postojanja agensa, uz sprovođenje nadzora radi otkrivanja unosa te zarazne bolesti iz drugih zemalja i mera radi sprečavanja njenog prenošenja;
24) iskorenjivanje (eradikacija) određene zarazne bolesti je potpuno odsustvo bolesti i prouzrokovača te bolesti na određenoj teritoriji uz sprovođenje nadzora radi otkrivanja unosa iz drugih zemalja;
25) izolacija je protivepidemijska mera izdvajanja, tokom perioda zaraznosti, inficiranih osoba na takva mesta i pod takvim uslovima da se spreči ili ograniči direktni, odnosno indirektni prenos infektivnog agensa s inficiranih osoba na osobe koje su osetljive ili mogu da prenesu agens drugima;
25a) kućna izolacija je protivepidemijska mera izdvajanja, u kućnim uslovima, inficiranih osoba bez simptoma ili sa manifestnom bolešću koja ne zahteva lečenje u bolnici, tokom perioda zaraznosti, na način da se spreči ili ograniči direktni, odnosno indirektni prenos, odnosno mogući prenos infektivnog agensa na druge osobe;
26) karantin je mera ograničavanja aktivnosti "kontakata", tj. zdravih osoba i životinja koje su bile izložene slučaju zarazne bolesti tokom perioda njegove zaraznosti, sa ciljem da se spreči širenje zarazne bolesti;
26a) karantin u kućnim uslovima je mera ograničavanja aktivnosti radi praćenja zdravstvenog stanja kontakata, tj. zdravih osoba koje su bile izložene slučaju zarazne bolesti tokom perioda njegove zaraznosti, sa ciljem da se spreči širenje zarazne bolesti;
27) dezinfekcija u širem smislu predstavlja skup postupaka kojima se efikasno uklanjaju, onesposobljavaju ili uništavaju mikroorganizmi u toj meri da nisu sposobni da izazovu infekciju. Dezinfekcija u užem smislu predstavlja smanjenje broja mikroorganizama ispod infektivne doze, odnosno uništavanje ili oslabljivanje patogenih mikroorganizama;
28) dezinsekcija je skup mera za uništavanje insekata i drugih zglavkara koji mogu da prenose uzročnike zarazne bolesti;
29) deratizacija je skup mera za uništavanje glodara koji mogu da prenose uzročnike zarazne bolesti;
30) vanredna situacija, odnosno događaj je stanje kada su rizici i pretnje ili posledice katastrofa, vanrednih događaja i drugih opasnosti po stanovništvo, životnu sredinu i materijalna dobra takvog obima i intenziteta da njihov nastanak ili posledice nije moguće sprečiti ili otkloniti redovnim delovanjem, pa je neophodno primeniti posebne mere;
31) zdravstveno obrazovanje je proces pomoću koga se pojedinci i grupe ljudi uče da se ponašaju na način usmeren ka unapređenju, održavanju i uspostavljanju zdravlja;
32) javnom službom u smislu ovog zakona smatraju se ustanove, preduzeća i drugi oblici organizovanja koji obavljaju delatnosti, odnosno poslove kojima se obezbeđuje ostvarivanje prava građana u oblasti obrazovanja, nauke, kulture, javnog informisanja, PTT saobraćaja i sl.;
33) javno zdravstvena mera je odluka ili aktivnost koja ima za cilj sprečavanje, praćenje ili suzbijanje ozbiljnih rizika po javno zdravlje ili ublažavanje njihovog uticaja na javno zdravlje;
34) ozbiljna prekogranična pretnja zdravlju je po život opasna ili na drugi način ozbiljna opasnost po zdravlje biološkog, hemijskog, ekološkog ili nepoznatog porekla koja se širi ili podrazumeva značajan rizik od prekograničnog širenja i koja može zahtevati koordinirano međunarodno reagovanje kako bi se osigurao visok nivo zaštite zdravlja stanovništva;
35) referentna laboratorija je laboratorija koja obavlja poslove zdravstvene zaštite od opšteg interesa utvrđene zakonom, i to: dijagnostikovanje, potvrđivanje i tipizaciju uzročnika zaraznih oboljenja, u skladu sa svojim predviđenim aktivnostima, a deo je nacionalne mreže za javno zdravlje, uspostavljene radi laboratorijske podrške sistemu epidemiološkog nadzora, upozoravanja i odgovora na nacionalnom nivou (u skladu sa dokumentom WHO /CDS/CR/LAB/2004);
36) bolnička infekcija (infekcija povezana sa zdravstvenom zaštitom) je infekcija pacijenta ili osoblja u zdravstvenoj ustanovi, privatnoj praksi i socijalnoj ustanovi u kojoj se obavlja i zdravstvena delatnost, nastala u vezi sa izlaganjem zdravstvenim procedurama, lečenjem ili drugim postupcima, a kao rezultat reakcije organizma na prisustvo uzročnika zarazne bolesti, a koja nije bila prisutna niti je pacijent bio u inkubaciji prilikom prijema;
37) definicija slučaja je skup dogovorenih dijagnostičkih kriterijuma (klinički, laboratorijski i/ili epidemiološki) koji moraju biti ispunjeni da bi se neka osoba označila sumnjivim, verovatnim ili potvrđenim slučajem određene zarazne bolesti u određenoj populaciji;
38) predmeti opšte upotrebe su posuđe, pribor, uređaji, ambalaža i drugi predmeti koji dolaze u kontakt sa hranom, dečje igračke, kao i predmeti namenjeni deci i odojčadi, kozmetički proizvodi, kozmetički proizvodi sa posebnom namenom ili ambalaža za pakovanje tih proizvoda, predmeti koji u neposrednoj upotrebi dolaze u neposredan kontakt sa kožom ili sluzokožom, predmeti za ukrašavanje lica i tela, za pirsing i imitacije nakita;
39) sanitarno-tehnički i higijenski uslovi su uslovi koje treba da ispune objekti (prostorije, postrojenja, uređaji, nameštaj, oprema i pribor), namenska prevozna sredstva sa ciljem zaštite zdravlja stanovništva u skladu sa zakonom;
40) sanitarni nadzor je inspekcijski nadzor koji sprovodi sanitarni inspektor u skladu sa zakonom;
41) brod je morski brod ili brod registrovan za plovidbu na unutrašnjim vodama na međunarodnom putovanju.
Izrazi upotrebljeni u ovom zakonu u gramatičkom muškom rodu, podrazumevaju prirodni muški i ženski rod lica na koje se odnose.
Član 3
Zaštita stanovništva od zaraznih bolesti jeste organizovana i sveukupna delatnost društva sa ciljem sprečavanja i suzbijanja zaraznih bolesti, kao i njihovog odstranjivanja i iskorenjivanja.
Zaštita stanovništva od zaraznih bolesti sprovodi se obavljanjem epidemiološkog nadzora i planiranjem, organizovanjem i primenom propisanih mera, kontrolom sprovođenja tih mera i obezbeđenjem materijalnih i drugih sredstava za njihovo sprovođenje.
Zaštita stanovništva od unosa zaraznih bolesti iz drugih zemalja obuhvata i primenu mera utvrđenih zakonima, potvrđenim međunarodnim zdravstvenim i sanitarnim konvencijama i međunarodnim ugovorima.
Zaštitu stanovništva od zaraznih bolesti koje se mogu preneti sa životinja na ljude sprovode zdravstvene ustanove, privatna praksa i pravna lica koja obavljaju zdravstvenu delatnost u saradnji sa nadležnim organima iz veterinarske delatnosti, a sastoje se od međusobnog izveštavanja o pojavi i kretanju tih bolesti, organizovanja i sprovođenja protivepidemijskih, higijenskih i drugih mera za sprečavanje, odnosno suzbijanje određenih zaraznih bolesti.
Sprovođenje mera zaštite stanovništva od zaraznih bolesti propisanih ovim zakonom i obezbeđivanje sredstava za njihovo sprovođenje imaju prioritet u odnosu na sprovođenje ostalih mera u oblasti zdravstvene zaštite.
II ZARAZNE BOLESTI I POSEBNA ZDRAVSTVENA PITANJA
Član 4
Zarazne bolesti prema sledećim kriterijuma u smislu ovog zakona su:
1) bolesti koje dovode ili mogu da dovedu do značajnog obolevanja i/ili do smrtnog ishoda, a posebno one za čiju je prevenciju potrebna šira koordinacija aktivnosti;
2) bolesti gde razmena informacija može da obezbedi rano upozoravanje o pretnji po javno zdravlje;
3) retke i ozbiljne zarazne bolesti, koje nisu prepoznate u Republici Srbiji, a za koje grupisanje podataka može da ukaže na faktore odgovorne za njihovu pojavu;
4) bolesti za koje postoje efikasne mere sprečavanja u cilju dobrobiti stanovništva;
5) bolesti kod kojih poređenje učestalosti sa drugim sredinama može doprineti proceni i unapređenju programa zaštite stanovništva od zaraznih bolesti.
Član 5
Na osnovu kriterijuma iz člana 4. stav 1. ovog zakona, zarazne bolesti po kategorijama i posebna zdravstvena pitanja nad kojima se sprovodi epidemiološki nadzor i protiv kojih se primenjuju mere sprečavanja i suzbijanja zaraznih bolesti su:
1) Bolesti koje se mogu sprečiti imunizacijom
(1) Difterija (Diphtheria),
(2) Infekcije uzrokovane hemofilusom influence grupe B (Haemophilus influenzae B cut causa morborum),
(3) Influenca/Grip uključujući influencu A(H1N1) (Influenzae/Influenzae A (H1N1),
(4) Morbili/Male boginje (Morbilli),
(5) Parotitis/Zauške (Parotitis),
(6) Pertusis/Veliki kašalj (Pertussis),
(7) Poliomijelitis/Dečja paraliza (Poliomyelitis anterior acuta),
(8) Rubela/Crvenka (Rubella),
(9) Variola vera/Velike boginje (Variola vera),
(10) Tetanus (Tetanus);
2) Polno prenosive bolesti
(1) Infekcije hlamidijom (Infectio chlamydiasis),
(2) Gonokokne infekcije (Infectio gonococcica),
(3) Infekcija uzrokovana virusom humane imunodeficijencije (HIV-om),
(4) Sifilis (Syphillis);
3) Virusni hepatitisi
(1) Hepatitis A (Hepatitis A),
(2) Hepatitis B (Hepatitis B),
(3) Hepatitis C (Hepatitis C);
4) Bolesti koje se prenose hranom i vodom i bolesti uzrokovane okruženjem (životnom sredinom)
(1) Antraks (Anthrax),
(2) Botulizam (Botulismus),
(3) Kampilobakterioza (Campylobacteriosis),
(4) Kriptosporidioza (Cryptosporidiosis),
(5) Lambliaza (Đardioza) (Labliasis),
(6) Infekcija uzrokovana enterohemoragijskom E. Koli (Infectio intestinalis per E. Coli enterohaemorrhagicam),
(7) Leptospiroza (Leptospirosis),
(8) Listerioza (Listeriosis),
(9) Salmoneloza (Salmonellosis),
(10) Šigeloza (Shigellosis),
(11) Toksoplazmoza (Toxoplasmosis),
(12) Trihineloza (Trichinelosis),
(13) Jersinioza (Yersinosis);
5) Ostale bolesti
(1) Bolesti koje se prenose nekonvencionalnim uzročnicima
- Zarazne spongioformne encefalopatije, varijanta Krojcfeldt-Jakobsove bolesti,
(2) Bolesti koje se prenose vazduhom
- Legioneloza (Legionellosis)
- Meningokokna bolest (invazivna bolest) (Morbus Meningococcica)
- Pneumokokne infekcije (invazivna bolest) (Infectio Pneumococcal)
- Tuberkuloza (Tuberculosis)
- Težak akutni respiratorni sindrom (SARS) (SARS),
- COVID-19, bolest koju izaziva virus SARS-CoV-2,
(3) Zoonoze - osim onih navedenih u (4)
- Bruceloza (Brucellosis)
- Ehinokokoza (Echinococcosis)
- Besnilo (Rabies)
- Q groznica (Q-febris)
- Tularemija (Tularaemia)
- Avijarna influenca kod ljudi (Avian influenzae)
- Infekcija uzrokovana virusom Zapadnog Nila (Febris West Nile)
- Hemoragijska groznica sa bubrežnim sindromom (Febris haemorrhagica cum syndroma renali),
(4) Ozbiljne uvezene bolesti
- Kolera (Cholera)
- Malarija (Malaria)
- Kuga (Pestis)
- Virusne hemoragične groznice (Viral haemorrhagic fevers),
(5) Bolesti koje se prenose vektorima
- Krpeljski encefalitis (Encephalitis viralis ixodibus);
6) Posebna zdravstvena pitanja
(1) Bolničke infekcije (infekcije povezane sa zdravstvenom zaštitom),
(2) Antimikrobna rezistencija.
Član 6
U slučaju opasnosti od zarazne bolesti koja nije određena u članu 5. ovog zakona a koja u većoj meri može ugroziti stanovništvo Republike Srbije, Vlada na predlog ministra nadležnog za poslove zdravlja (u daljem tekstu: ministar), može takvu bolest proglasiti zaraznom bolešću čije je sprečavanje i suzbijanje od interesa za Republiku Srbiju, kao i odrediti odgovarajuće mere, uslove, način sprovođenja, izvršioce i sredstva za sprovođenje.
Ministar, na predlog Republičke stručne komisije za zaštitu stanovništva od zaraznih bolesti i Zavoda za javno zdravlje osnovanog za teritoriju Republike Srbije, naredbom proglašava epidemiju zarazne bolesti od većeg epidemiološkog značaja ili opasnost od epidemije zarazne bolesti i određuje zaraženo, odnosno ugroženo područje.
U slučaju proglašenja epidemije zarazne bolesti ili opasnosti od epidemije zarazne bolesti iz stava 2. ovog člana ili ako je opasnost od epidemije ili pandemije zarazne bolesti proglasila Svetska zdravstvena organizacija (SZO), Vlada na predlog ministra utvrđuje potrebu Republike Srbije za nabavkom roba, usluga i radova u cilju sprečavanja i suzbijanja te zarazne bolesti.
Član 7
Epidemiološki nadzor sprovodi se nad zaraznim bolestima, infekcijama povezanim sa zdravstvenom zaštitom i antimikrobnom rezistencijom na određene uzročnike, faktorima koji doprinose njihovom nastanku i prenošenju, kao i efektima mera za njihovo sprečavanje i suzbijanje.
Epidemiološki nadzor iz stava 1. ovog člana na teritoriji Republike Srbije sprovode i koordiniraju zavodi, odnosno instituti za javno zdravlje, u saradnji sa zdravstvenim ustanovama, privatnom praksom i drugim pravnim licima koja obavljaju i zdravstvenu delatnost, u skladu sa zakonom.
Zavod za javno zdravlje osnovan za teritoriju Republike Srbije (u daljem tekstu: Zavod), koordinira sprovođenje epidemiološkog nadzora na teritoriji Republike Srbije i donosi stručno uputstvo za epidemiološki nadzor za zarazne bolesti i posebna zdravstvena pitanja.
Epidemiološki nadzor sprovodi se nad zaraznim bolestima, infekcijama povezanim sa zdravstvenom zaštitom i antimikrobnom rezistencijom u skladu sa definicijom slučaja, preporukama Evropskog centra za sprečavanje i suzbijanje bolesti (ECDC) i SZO.
Epidemiološki nadzor sprovodi se na osnovu programa Republike Srbije, koje donosi Vlada, a na osnovu kojih se donose programi autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave i zdravstvene ustanove.
Podatke dobijene epidemiološkim nadzorom na nivou opštine, grada i grada Beograda, sistematski objedinjuju, analiziraju i tumače nadležni zavodi odnosno instituti za javno zdravlje.
Podatke dobijene epidemiološkim nadzorom na nivou autonomne pokrajine sistematski objedinjuju, analiziraju i tumače zavodi odnosno instituti za javno zdravlje osnovani na nivou autonomne pokrajine.
Zavod objedinjuje, analizira i tumači podatke dobijene epidemiološkim nadzorom na teritoriji Republike Srbije i razmenjuje ih sa drugim zemljama, SZO i drugim međunarodnim organizacijama.
Ministar propisuje vrste i način sprovođenja epidemiološkog nadzora nad zaraznim bolestima i posebnim zdravstvenim pitanjima.
Član 8
Republika, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave obavezni su da obezbede sprovođenje epidemiološkog nadzora i mera za zaštitu stanovništva od zaraznih bolesti propisanih ovim zakonom, sredstva za njihovo sprovođenje i nadzor nad sprovođenjem tih mera.
III PRAVA, OBAVEZE I NADLEŽNOSTI U SPROVOĐENJU ZAŠTITE STANOVNIŠTVA OD ZARAZNIH BOLESTI
Član 9
Republičke programe za sprečavanje i suzbijanje, kao i odstranjivanje i iskorenjivanje određenih zaraznih bolesti, u skladu sa zakonom i obavezama utvrđenim međunarodnim ugovorima koje priprema Zavod, u saradnji sa zavodima, odnosno institutima za javno zdravlje, referentnim zdravstvenim ustanovama i Republičkom stručnom komisijom za zarazne bolesti, a na predlog Ministarstva nadležnog za poslove zdravlja (u daljem tekstu: Ministarstvo) donosi Vlada.
U cilju sprovođenja programa za sprečavanje i suzbijanje, kao i odstranjivanje i iskorenjivanje određenih zaraznih bolesti Ministarstvo na predlog Zavoda i uz saglasnost Republičke stručne komisije za zarazne bolesti osniva stručna tela (grupe, komitete i dr.), u skladu sa zakonom.
Sprovođenje mera u cilju sprečavanja i suzbijanja, kao i odstranjivanja i iskorenjivanja određenih zaraznih bolesti određuje se posebnim programima, planovima i stručno-metodološkim uputstvima, u skladu sa zakonom.
Član 10
Autonomna pokrajina, jedinica lokalne samouprave i zdravstvena ustanova, mogu donositi programe za svoju teritoriju uz saglasnost Ministarstva zdravlja, a na osnovu mišljenja Zavoda, u skladu sa zakonom.
Programima iz stava 1. ovog člana utvrđuju se mere, izvršioci programa, sredstva, rokovi i način plaćanja i sprovođenje programa.
Član 11
Radi utvrđivanja stručnih stavova o očuvanju i unapređenju zdravlja, sprečavanju i suzbijanju zaraznih bolesti, lečenju i zdravstvenoj nezi kao i o unapređenju i razvoju organizacije zdravstvene službe koja se bavi prevencijom, suzbijanjem, lečenjem zaraznih bolesti i podrškom obolelih zasnovane na dokazima i međunarodnim preporukama, osniva se Republička stručna komisija za zaštitu stanovništva od zaraznih bolesti (u daljem tekstu: Komisija).
Komisiju iz stava 1. ovog člana, na predlog Zavoda i referentnih zdravstvenih ustanova, obrazuje ministar.
Komisija razmatra aktuelnu epidemiološku situaciju zaraznih bolesti u Republici Srbiji na osnovu izveštaja Zavoda, uspešnost realizovanih programa na teritoriji Republike Srbije i daje zaključke i preporuke za unapređenje zaštite stanovništva od zaraznih bolesti.
Zavod obavlja stručne, administrativne, tehničke i informativne poslove za potrebe Komisije.
Član 12
Zavod obavlja poslove Nacionalnog centra za primenu Međunarodnog zdravstvenog pravilnika (u daljem tekstu: MZP).
Zavod razmenjuje informacije sa SZO kod vanrednog događaja (rizika po javno zdravlje), vrši prijavu i proveru slučaja u SZO i donosi Plan aktivnosti u primeni MZP.
U slučaju vanrednog događaja iz stava 2. ovog člana ministar obrazuje zajedničko telo, u cilju sprečavanja i suzbijanja vanrednog događaja.
U skladu sa MZP, obaveštenje o pojavi zarazne bolesti, epidemije ili drugog javnozdravstvenog događaja od međunarodnog značaja, Zavod dostavlja jedinici Regionalne kancelarije SZO za Evropu i drugim međunarodnim organizacijama ili državama u skladu sa prihvaćenim međunarodnim obavezama.
Član 13
Svako pravno lice, preduzetnik i fizičko lice dužni su da postupe u skladu sa merama za zaštitu stanovništva od zaraznih bolesti određenim ovim zakonom i da omoguće nesmetano obavljanje nadzora i preduzimanje propisanih mera nadležnom doktoru medicine odnosno doktoru medicine specijalisti epidemiologije i nadležnom sanitarnom inspektoru.
Lica obolela od zaraznih bolesti imaju pravo i obavezu da se leče i pridržavaju propisanih mera i uputstava zdravstvenih ustanova i privatne prakse.
Lica koja stalno ili povremeno izlučuju uzročnike zarazne bolesti, obavezna su da se pridržavaju propisanih mera i uputstava koje odredi nadležni doktor medicine, odnosno doktor medicine specijalista epidemiologije.
Lica koja tokom epidemiološkog ispitivanja doktor medicine specijalista epidemiologije označi kao kontakte, dužna su da se pridržavaju propisanih mera i uputstava koje odredi nadležni doktor medicine specijalista epidemiologije.
IV MERE ZA ZAŠTITU STANOVNIŠTVA OD ZARAZNIH BOLESTI I NAČIN NJIHOVOG SPROVOĐENJA
Član 14
Mere za zaštitu stanovništva od zaraznih bolesti predstavljaju skup svih aktivnosti koje planiraju, organizuju i sprovode organi Republike Srbije, autonomne pokrajine, jedinica lokalne samouprave, privredni subjekti i pravna lica, instituti i zavodi za javno zdravlje i druge zdravstvene ustanove, zdravstveni radnici i zdravstveni saradnici i fizička lica u cilju zaštite stanovništva od zaraznih bolesti.
Zaštita stanovništva od zaraznih bolesti vrši se sprovođenjem opštih, posebnih, vanrednih i drugih mera za zaštitu stanovništva od zaraznih bolesti, u skladu sa zakonom.
Član 15
Opšte mere za zaštitu stanovništva od zaraznih bolesti sprovode se u objektima koji podležu sanitarnom nadzoru, odnosno nad objektima, prostorijama, uređajima, opremom i nad licima koja obavljaju delatnost u oblasti zdravstva, socijalnog zbrinjavanja, obrazovanja, poslovanja sa hranom, ugostiteljstva, turizma, trgovine i usluga, unutrašnjeg i međunarodnog saobraćaja, sporta i rekreacije.
Član 16
Opšte mere za zaštitu stanovništva od zaraznih bolesti su:
1) obezbeđivanje zdravstveno ispravne vode za piće putem objekata za javno snabdevanje vodom za piće, vode za sanitarno-higijenske i rekreativne potrebe, kao i sanitarne zaštite izvorišta;
2) obezbeđivanje zdravstveno bezbedne hrane, predmeta koji dolaze u dodir s hranom i predmeta opšte upotrebe, kao i sanitarno-higijenskih uslova za njihovu proizvodnju i promet;
3) obezbeđivanje zdravstvene ispravnosti kupališnih, bazenskih voda, javnih česmi i izvora i drugih voda od javno zdravstvenog interesa;
4) obezbeđivanje sanitarno-tehničkih i higijenskih uslova u objektima pod sanitarnim nadzorom i drugim objektima u kojima se obavlja društvena, odnosno javna delatnost;
5) sprovođenje preventivne dezinfekcije, dezinsekcije i deratizacije u naseljenim mestima, na javnim površinama, u stambenim objektima, u sredstvima javnog saobraćaja, u objektima pod sanitarnim nadzorom i njihovoj neposrednoj okolini i u drugim objektima u kojima se obavlja društvena, odnosno javna delatnost;
6) uklanjanje ljudskih i životinjskih izlučevina, leševa, organa i tkiva, otpadnih voda i drugih otpadnih materija na način i pod uslovima koji ne ugrožavaju zdravlje stanovništva, izvorišta vode za piće i životnu sredinu.
Dezinfekcija, dezinsekcija i deratizacija sprovodi se radi održavanja higijene i smanjenja, zaustavljanja rasta i razmnožavanja ili potpunog uklanjanja prisustva mikroorganizama, štetnih zglavkara i glodara na prostoru i u objektu iz stava 1. ovog člana.
Dezinfekcija kao opšta mera podrazumeva i svakodnevnu i stalnu dezinfekciju ruku, pribora, predmeta, opreme, radnih površina i sanitarnih prostorija u svim objektima u kojima se priprema, proizvodi, čuva ili poslužuje hrana i u objektima koji podležu sanitarnom nadzoru, a obavezni su da je sprovode korisnici površina, prostorija ili objekata iz stava 1. ovog člana, kao kontinuirani svakodnevni proces u održavanju higijene poslovnog prostora.
Dezinfekciju, dezinsekciju i deratizaciju kao opštu meru, sprovode zavodi odnosno instituti za javno zdravlje, druga pravna lica i preduzetnici ako ispunjavaju propisane uslove.
Brod koji obavlja međunarodna putovanja, a bio je zagađen glodarima, mora da ima svedočanstvo o deratizaciji u skladu sa ovim zakonom i MZP.
Brod koji obavlja međunarodna putovanja, a nije bio zagađen glodarima, mora da ima svedočanstvo o oslobađanju od deratizacije u skladu sa ovim zakonom i MZP. Navedenim svedočanstvom dokazuje se da je brod za određeno vreme, utvrđeno u svedočanstvu, oslobođen od vršenja deratizacije.
Svedočanstvo o deratizaciji i svedočanstvo o oslobađanju od deratizacije izdaje sanitarni inspektor na graničnom prelazu u skladu sa ovim zakonom i MZP a na osnovu pregleda broda kao i dokaza o sprovedenim merama deratizacije.
Sprovođenje opštih mera za zaštitu stanovništva od zaraznih bolesti i obezbeđivanje sredstava za njihovo sprovođenje organizuju i sprovode organi jedinica lokalne samouprave, autonomne pokrajine, Republike Srbije, pravna lica i preduzetnici, u skladu sa zakonom.
Ministar propisuje bliže uslove za sprovođenje dezinfekcije, dezinsekcije i deratizacije.
Ministar propisuje bliže uslove o zdravstvenoj ispravnosti bazenskih voda.
Član 17
Posebne mere za zaštitu stanovništva od zaraznih bolesti su:
1) rano otkrivanje izvora, rezervoara i puteva prenošenja zaraze;
2) epidemiološko ispitivanje i istraživanje;
3) laboratorijsko ispitivanje radi utvrđivanja uzročnika zaraznih bolesti;
4) postavljanje dijagnoze zarazne bolesti;
5) prijavljivanje;
6) prevoz, izolacija, kućna izolacija i lečenje;
7) zdravstveni nadzor, karantin i karantin u kućnim uslovima;
8) imunizacija i hemioprofilaksa;
9) dezinfekcija, dezinsekcija i deratizacija po epidemiološkim indikacijama;
10) zdravstveni pregledi određenih kategorija zaposlenih lica u objektima pod sanitarnim nadzorom, kao i određenih kategorija stanovništva radi utvrđivanja nosilaštva uzročnika zaraznih bolesti;
10a) lična zaštita od infekcije;
11) zdravstveno vaspitanje i obrazovanje određenih kategorija zaposlenih lica;
12) informisanje zdravstvenih radnika i stanovništva.
Posebne mere iz stava 1. ovog člana organizuju i neposredno sprovode zdravstvene ustanove, privatna praksa i pravna lica koja obavljaju i zdravstvenu delatnost, zdravstveni radnici i organi državne uprave.
Meru dezinsekcije i deratizacije po epidemiološkim indikacijama utvrđenu u stavu 1. tačka 9) ovog člana, osim u zdravstvenim ustanovama, školama, predškolskim ustanovama i drugim objektima u kojima borave deca, omladina i stara lica, sprovode i druga pravna lica i preduzetnici, u skladu sa zakonom.
Rano otkrivanje izvora, rezervoara i puteva prenošenja zaraznih bolesti
Član 18
Rano otkrivanje izvora, rezervoara infekcije i puteva prenošenja zaraznih bolesti sprovodi se epidemiološkim ispitivanjem slučajeva zaraznih bolesti, u skladu sa definicijama slučaja i stručno-metodološkim uputstvima, i aktivnim pronalaženjem tipičnih i atipičnih slučajeva zaraznih bolesti i osoba pod rizikom, kao i laboratorijskim ispitivanjima uzoraka vode, hrane, vektora i drugih uzoraka iz životne sredine, a u cilju sprečavanja prenošenja bolesti na osetljive osobe i suzbijanja zarazne bolesti.
Epidemiološko ispitivanje i istraživanje
Član 19
Epidemiološko ispitivanje se sprovodi radi utvrđivanja faktora koji su doprineli nastanku zarazne bolesti i/ili njenom prenošenju, kao i radi otkrivanja epidemije zarazne bolesti, utvrđivanja uzročnika zarazne bolesti, a u cilju sprečavanja i suzbijanja tih bolesti.
Podaci dobijeni epidemiološkim ispitivanjem upisuju se u epidemiološki upitnik.
Epidemiološko ispitivanje sprovodi doktor medicine specijalista epidemiologije nadležnog zavoda, odnosno instituta za javno zdravlje i drugih zdravstvenih ustanova u saradnji sa doktorom medicine koji je postavio dijagnozu zarazne bolesti i u skladu sa definicijom slučaja.
Epidemiološko ispitivanje iz stava 1. ovog člana sprovode zavodi, odnosno instituti za javno zdravlje, u slučaju:
1) pojave epidemije zarazne bolesti;
2) sumnje da postoji oboljenje od kolere, kuge, velikih boginja, žute groznice, drugih virusnih hemoragičkih groznica, poliomijelitisa, difterije, malih boginja, botulizma, SARS-a i drugih bolesti od epidemiološkog značaja;
3) pojave zarazne bolesti u skladu sa listom zaraznih bolesti;
4) pojave zarazne bolesti nepoznatog uzročnika.
U cilju ranog otkrivanja izvora, rezervoara i puteva prenošenja zaraznih bolesti poslove iz stava 4. ovog člana obavljaju Zavod i nadležni zavodi, odnosno instituti za javno zdravlje, koji moraju obezbediti trajnu pripravnost doktora medicine, doktora medicine specijaliste epidemiologije, kao i sredstva za materijalne rashode i naknadu za obavljanje pripravnosti.
Lice koje daje podatke u postupku epidemiološkog ispitivanja dužno je da govori istinu i da daje tačne i potpune podatke od značaja za otkrivanje rezervoara, izvora i načina prenošenja zarazne bolesti, kao i da se, po potrebi, podvrgne određenim medicinskim ispitivanjima.
Član 20
Epidemiološko istraživanje sprovodi se sa ciljem da se ustanove rezervoar, odnosno izvor i put prenošenja zaraznih bolesti, kao i faktori koji su doprineli nastanku i širenju epidemije, da se predlože adekvatne protivepidemijske mere i da se prati njihovo sprovođenje.
Epidemiološko istraživanje organizuju i sprovode zavodi, odnosno instituti za javno zdravlje u saradnji sa organom uprave nadležnim za poslove sanitarnog nadzora i zdravstvenim ustanovama na teritoriji na kojoj je registrovana epidemija.
Laboratorijsko ispitivanje radi utvrđivanja uzročnika zaraznih bolesti
Član 21
Laboratorijsko ispitivanje radi utvrđivanja uzročnika, tipizacije uzročnika ili specifičnog odgovora organizma na prisustvo uzročnika zaraznih bolesti (u daljem tekstu: laboratorijsko ispitivanje), sprovodi se u svim slučajevima pojave ili sumnje na pojavu zarazne bolesti, kao u slučaju pojave epidemije, u kojima je utvrđivanje uzročnika i tipizacije uzročnika zarazne bolesti neophodno za postavljanje dijagnoze.
Laboratorijsko ispitivanje rezistencije uzročnika na antimikrobne agense, prema kliničkim i epidemiološkim indikacijama, obavlja se u skladu sa zakonom.
Laboratorijsko ispitivanje iz st. 1. i 2. ovog člana, vrše zdravstvene ustanove i privatna praksa koje ispunjavaju za to propisane uslove u oblasti mikrobiologije, u skladu sa zakonom kojim se uređuje zdravstvena zaštita.
Proveru laboratorijskih nalaza laboratorija iz stava 3. ovog člana, potvrđivanje i tipizaciju uzročnika zaraznih bolesti, učešće u nadzoru nad zaraznim bolestima i nad infekcijama povezanim sa zdravstvenom zaštitom, praćenju antimikrobne rezistencije i saradnje sa međunarodnim laboratorijskim mrežama nadzora vrše referentne laboratorije, u skladu sa zakonom.
Unutrašnju proveru kvaliteta rada laboratorije vrši osnivač, a spoljnu stručnu proveru rada laboratorija iz stava 3. ovog člana, u oblasti dijagnostičkih, odnosno laboratorijskih metoda za identifikaciju uzročnika sprovode referentne laboratorije, u skladu sa zakonom.
Referentne laboratorije moraju biti uključene u sistem spoljašnje kontrole kvaliteta rada na godišnjem nivou u saradnji sa međunarodnim institucijama i organizacijama specijalizovanim za međulaboratorijska ispitivanja i obezbeđivanje kvaliteta.
Laboratorijska ispitivanja u cilju identifikacije i tipizacije uzročnika zarazne bolesti od javno-zdravstvenog interesa za koja ne postoje uslovi za laboratorijsku dijagnostiku u laboratorijama i referentnim laboratorijama navedenim u st. 3. i 4. ovog člana, vrše se u odgovarajućim laboratorijama van zemlje u skladu sa odredbama MZP.
Ministar rešenjem utvrđuje referentne laboratorije u skladu sa zakonom.
Član 22
Laboratorije iz člana 21. stav 3. ovog zakona, dužne su da evidentiraju podatke o laboratorijskim ispitivanjima i da daju obaveštenja o dobijenim rezultatima u rokovima i na način propisan ovim zakonom.
Laboratorije iz člana 21. stav 3. ovog zakona, dužne su da o dobijenim rezultatima laboratorijskih ispitivanja obaveste:
1) podnosioca zahteva za laboratorijsko ispitivanje;
2) zavod odnosno institut za javno zdravlje na teritoriji na kojoj se nalazi laboratorija koja je izvršila laboratorijsko ispitivanje;
3) organ uprave nadležan za poslove sanitarnog nadzora na teritoriji na kojoj se nalazi laboratorija koja je izvršila laboratorijsko ispitivanje, na zahtev tog organa;
4) referentnu laboratoriju.
Referentne laboratorije iz člana 21. stav 4. ovog zakona, dužne su da o dobijenim rezultatima laboratorijskih ispitivanja obaveste:
1) podnosioca zahteva za proveru identifikacije uzročnika zarazne bolesti;
2) zavod odnosno institut za javno zdravlje na teritoriji na kojoj je podnet zahtev za laboratorijsko ispitivanje i Zavod;
3) organ uprave nadležan za poslove sanitarnog nadzora na teritoriji na kojoj je podnet zahtev za laboratorijsko ispitivanje, na zahtev tog organa.
Ministar propisuje način evidentiranja podataka o laboratorijskim ispitivanjima, rokove i način obaveštavanja o dobijenim rezultatima.
Postavljanje dijagnoze zarazne bolesti
Član 23
Postavljanje dijagnoze zarazne bolesti sprovodi se u skladu sa kliničkim, laboratorijskim i epidemiološkim kriterijumima prema ustanovljenoj definiciji slučaja.
Prijavljivanje
Član 24
Obaveznom prijavljivanju, u skladu sa ovim zakonom, podleže:
1) svako oboljenje ili smrt od zarazne bolesti iz člana 5. ovog zakona u skladu sa definicijom slučaja;
2) sumnja na obolevanje od kolere, kuge, velikih boginja, žute groznice, virusne hemoragijske groznice, SARS-a, poliomijelitisa, difterije, malih boginja, botulizma, kao i pojave nepoznate zarazne bolesti;
3) epidemija zarazne bolesti;
4) izlučivanje uzročnika trbušnog tifusa, paratifusa, drugih salmoneloza, šigeloza, jersinioza, kampilobakterioza kao i nosilaštvo antigena virusnog hepatitisa B, prisustvo antitela na virusni hepatitis C, antitela na HIV, kao i nosilaštvo parazita - uzročnika malarije;
5) svaki neuobičajeni događaj koji može ukazivati na zloupotrebu biološkog agensa ili epidemije izazvane nepoznatim uzročnikom;
6) svaka sumnja na pojavu zarazne bolesti koja odgovara definiciji opasnosti po zdravlje od međunarodnog značenja, prema MZP i SZO;
7) mogućnost infekcije virusom besnila;
8) akutna flakcidna paraliza;
9) laboratorijski utvrđen uzročnik zarazne bolesti;
10) infekcija povezana sa zdravstvenom zaštitom (bolnička infekcija);
11) rezistencija uzročnika zarazne bolesti na antimikrobne lekove;
12) neželjena reakcija posle imunizacije.
Prijavljivanje iz stava 1. ovog člana vrše zdravstvene ustanove, druga pravna lica koja mogu obavljati i zdravstvenu delatnost u skladu sa zakonom, privatna praksa i zdravstveni radnici, na propisanom obrascu, u skladu sa ovim zakonom.
Doktor medicine ili drugi zdravstveni radnik koji utvrdi oboljenje, sumnju na oboljenje ili smrt od zarazne bolesti iz stava 1. ovog člana, obavezan je da o tome bez odlaganja izvesti nadležni zavod, odnosno institut za javno zdravlje koji odmah obaveštava Zavod.
Ministar određuje zdravstvene ustanove i određene državne organe kojima se prijavljuju slučajevi utvrđeni u stavu 1. ovog člana i propisuje rokove, način i obrazac za prijavljivanje tih slučajeva.
Član 25
Zavod, odnosno institut za javno zdravlje koji utvrdi zaraznu bolest iz grupe zoonoza ili smrt lica prouzrokovanu tom zaraznom bolešću dužan je da o tome odmah izvesti nadležnu veterinarsku organizaciju i inspekcijske organe nadležne za poslove sanitarnog i veterinarskog nadzora, na teritoriji na kojoj je zarazna bolest utvrđena.
Nadležna veterinarska organizacija koja utvrdi zaraznu bolest iz grupe zoonoza ili uginuće životinje prouzrokovano tom bolešću, dužna je da o tome odmah izvesti zavod odnosno, institut za javno zdravlje i organ uprave nadležan za poslove sanitarnog nadzora na teritoriji na kojoj je zarazna bolest utvrđena.
Nadležni zavod, odnosno institut za javno zdravlje dužan je da odmah izvesti Zavod.
Zavod u saradnji sa nadležnom veterinarskom organizacijom izrađuje jedinstveni godišnji izveštaj o trendovima zaraznih bolesti iz grupe zoonoza, u skladu sa preporukama SZO i Svetske zdravstvene organizacije za zdravlje životinja (OIE), izvorima zaraze, uzročnicima i rezistenciji uzročnika zaraznih bolesti iz grupe zoonoza na antimikrobne lekove.
Ministar sporazumno sa ministrom nadležnim za poslove veterine određuje zarazne bolesti iz grupe zoonoza o kojima se vrši uzajamno izveštavanje u smislu st. 1. i 2. ovog člana i način tog izveštavanja, kao i bliže uslove o načinu vođenja evidencije o zaraznim bolestima iz grupe zoonoza.
Prevoz, izolacija, kućna izolacija i lečenje
Član 26
Lica obolela od zaraznih bolesti prevoze se pod uslovima i na način kojim se sprečava prenošenja zaraznih bolesti, po stručno metodološkom uputstvu.
Lica koja su obolela od kuge, velikih boginja i virusnih hemoragičkih groznica (izuzev hemoragičke groznice sa bubrežnim sindromom), SARS-a, kao i lica za koja postoji sumnja da su obolela od kolere, kuge, velikih boginja, virusnih hemoragičkih groznica, poliomijelitisa i od druge zarazne bolesti nepoznate etiologije, prevoze se posebnim sanitetskim vozilom.
Doktor medicine koji kod određenog lica utvrdi oboljenje od zarazne bolesti ili postavi sumnju na oboljenje utvrđeno u stavu 2. ovog člana, dužan je da to lice odmah, sanitetskim vozilom, uputi u zdravstvenu ustanovu u kojoj se izoluju i leče lica obolela od zaraznih bolesti.
Član 27
Lica obolela ili za koja postoji sumnja da boluju od kuge, velikih boginja i virusnih hemoragijskih groznica (izuzev hemoragijske groznice sa bubrežnim sindromom), SARS-a, kao i lica za koja postoji sumnja da boluju od zarazne bolesti nepoznate etiologije, izoluju se i leče u zdravstvenim ustanovama za bolničko lečenje lica obolelih od zaraznih bolesti.
Član 28
Doktor medicine u zdravstvenoj ustanovi za bolničko lečenje obolelih od zaraznih bolesti, koji potvrdi ili posumnja na oboljenje od zarazne bolesti utvrđeno u članu 27. ovog zakona, u saradnji sa doktorom medicine specijalistom epidemiologije nadležnog zavoda odnosno instituta za javno zdravlje, određuje licu meru izolacije i lečenja, odnosno izolacije, u skladu sa zakonom.
Lice kome je određen obavezan prevoz sanitetskim vozilom, u skladu sa članom 26. ovog zakona ili mera izolacije i lečenja u skladu sa članom 27. ovog zakona, odnosno mera izolacije u skladu sa stavom 1. ovog člana, dužno je da se pridržava naloga doktora medicine.
Lice koje se ne pridržava naloga doktora medicine, u skladu sa stavom 2. ovog člana, po prijavi zdravstvene ustanove prinudno se izoluje u prisustvu predstavnika organa uprave nadležnog za unutrašnje poslove.
Član 29
U slučaju pojave epidemije širih razmera zarazne bolesti iz člana 27. lica obolela od te bolesti izoluju se i leče u objektima u kojima se mogu obezbediti uslovi za lečenje, odnosno za izolaciju i lečenje obolelih od zaraznih bolesti.
Objekti utvrđeni u stavu 1. ovog člana, određuju se aktom ministra, na predlog Zavoda za javno zdravlje osnovanog za teritoriju Republike Srbije.
Kućna izolacija
Član 29a
Kućna izolacija je mera kojom se nalaže lečenje u kućnim uslovima i ograničava sloboda kretanja obolelim od zarazne bolesti, a kod kojih nije utvrđeno prisustvo nijednog simptoma ili znaka zarazne bolesti i licima obolelim od zarazne bolesti kod kojih težina bolesti ne zahteva lečenje u bolničkim uslovima, tokom perioda zaraznosti.
Mera kućne izolacije se primenjuje u toku epidemija zaraznih bolesti od većeg epidemiološkog značaja, u skladu sa zakonom i drugim propisima.
Meru kućne izolacije nalaže doktor medicine specijalista za infektivne bolesti ili drugi doktor medicine u skladu sa naredbom ministra, o čemu obaveštava epidemiologa teritorijalno nadležnog instituta, odnosno zavoda za javno zdravlje ili druge nadležne zdravstvene ustanove.
Bliže uslove i način određivanja mere, organe, odnosno službe zadužene za kontrolu i način vršenja kontrole poštovanja mere kućne izolacije propisuje Vlada.
Zdravstveni nadzor i karantin
Član 30
Pravno lice i preduzetnik koji organizuju putovanje u zemlju u kojoj ima oboljenja koja predstavljaju pretnju po međunarodno javno zdravlje, kao i lice koje putuje u zemlju ili dolazi iz zemlje u kojoj ima oboljenja koja predstavljaju pretnju po međunarodno javno zdravlje, dužni su da se pre putovanja u tu zemlju, kao i po povratku iz te zemlje, pridržavaju obaveza propisanih ovim zakonom i MZP, kao i mera koje priroda te bolesti nalaže.
Zavod mesečno, a po potrebi i na nedeljnom nivou dostavlja informaciju o zemljama u kojima postoji epidemija i rizik od obolevanja od zaraznih bolesti koje se mogu uneti u zemlju i o tome obaveštava Ministarstvo, radi preduzimanja mera zdravstvenog nadzora na graničnim prelazima.
Lica koja dolaze iz zemalja u kojima ima kolere, kuge, velikih boginja, žute groznice, virusnih hemoragijskih groznica (izuzev hemoragijske groznice sa bubrežnim sindromom), malarije i/ili drugih oboljenja koja predstavljaju pretnju po međunarodno javno zdravlje ili postoji epidemija i rizik od oboljevanja od zaraznih bolesti koje se mogu uneti u zemlju i lica iz stava 5. ovog člana, sa ili bez zdravstvenih tegoba dužna su da se na graničnom prelazu prijave nadležnoj zdravstvenoj službi, odnosno organima nadležnim za kontrolu prelaženja državne granice kao i da se u mestu boravka jave nadležnom zavodu, odnosno institutu za javno zdravlje.
Organi nadležni za kontrolu prelaženja državne granice, carinski organi, organi lučke kapetanije, avio i drugi prevoznici, nadležne medicinske službe na aerodromima i iz plana mreže, kao i druge službe i inspekcije na graničnim prelazima, dužni su da sanitarnom inspektoru pruže pomoć i saradnju u sprovođenju mera sanitarnog nadzora propisanih ovim zakonom, drugim propisima i MZP, posebno u pogledu identifikacije lica koja podležu sanitarnom nadzoru u skladu sa odredbom iz stava 2. ovog člana, pregleda prtljaga i sredstava u međunarodnom saobraćaju i pri sprovođenju propisanih i potrebnih mera, radi sprečavanja unošenja i širenja zaraznih bolesti.
Zdravstveni nadzor može se odrediti, na predlog Zavoda i za lica koja dolaze iz zemalja u kojima se organizuju skupovi koji su od strane SZO procenjeni kao skupovi visokog epidemiološkog rizika.
Licu koje se, u skladu sa ovim zakonom, stavlja pod zdravstveni nadzor na graničnom prelazu, odnosno na mestu ulaska u zemlju, sanitarni inspektor u skladu sa informacijom iz stava 2. ovog člana, donosi rešenje o stavljanju pod zdravstveni nadzor.
Licu koje se stavlja pod zdravstveni nadzor rešenjem se daje rok od 24 sata, u kome mora da se javi u nadležni zavod, odnosno institut za javno zdravlje, prema mestu boravka, radi praćenja zdravstvenog stanja.
Rešenje sanitarnog inspektora o stavljanju pod zdravstveni nadzor dostavlja se i nadležnom zavodu, odnosno institutu za javno zdravlje.
Nadležni zavod, odnosno institut za javno zdravlje dužan je da obavesti nadležnu sanitarnu inspekciju, o licima koja se u skladu sa izdatim rešenjem sanitarnog inspektora nisu javila radi praćenja zdravstvenog stanja.
Član 31
Karantin je mera kojom se ograničava sloboda kretanja i utvrđuju obavezni zdravstveni pregledi zdravim licima koja su bila ili za koja postoji sumnja da su bila u kontaktu sa licima obolelim od zaraznih bolesti ili sa licem za koje postoji sumnja da je obolelo od zarazne bolesti navedene u članu 27. ovog zakona, tokom perioda zaraznosti.
Mera karantina sprovodi se i u slučaju pojave druge zarazne bolesti za koju ministar, u saradnji sa Komisijom, utvrdi da predstavlja opasnost po zdravlje stanovništva Republike Srbije.
Doktor medicine specijalista epidemiologije nadležnog zavoda, odnosno instituta za javno zdravlje određuje koja lica podležu obavezi stavljanja u karantin.
Licima kojima se određuje mera karantina, uručuje se rešenje sanitarnog inspektora. Dužina trajanja mere utvrđene u stavu 1. ovog člana određuje se u vremenu trajanja maksimalne inkubacije određene zarazne bolesti.
Lica kojima se određuje mera karantina moraju se pridržavati mera naloženih rešenjem, pod pretnjom prinudnog stavljanja u karantin.
Zaposlenim licima kojima se određuje mera karantina, za vreme provedeno u karantinu pripada odgovarajuća naknada zarade, odnosno plate, u skladu sa zakonom, a rešenje o određivanju mere karantina istovremeno predstavlja i potvrdu o sprečenosti za rad dok ta mera traje.
Organizovanje i sprovođenje mere karantina iz st. 1. i 2. ovog člana, naređuje ministar.
Mera karantina sprovodi se u objektima koji ispunjavaju uslove propisane za sprovođenje te mere.
Objekti koji ispunjavaju uslove iz stava 8. ovog člana, određuju se aktom Vlade, na predlog ministra.
Vlasnici objekata određenih za karantin dužni su da objekat ustupe na privremeno korišćenje, na osnovu akta Vlade, a na predlog Ministarstva, i za to im pripada odgovarajuća nadoknada.
Zdravstveni nadzor nad licima u karantinu vrši nadležni zavod odnosno institut za javno zdravlje, kao i medicinski tim koji boravi u karantinu, a obezbeđenje obavlja organ uprave nadležan za unutrašnje poslove.
Naknada za rad osoblju u karantinu određuje se u skladu sa zakonom.
Ministar bliže propisuje uslove i način sprovođenja mera karantina, dužinu trajanja, kao i uslove koje moraju ispunjavati objekti za tu namenu.
Karantin u kućnim uslovima
Član 31a
Karantin u kućnim uslovima je mera kojom se ograničava sloboda kretanja i nalaže praćenje zdravstvenog stanja zdravim licima koja su bila ili za koja postoji sumnja da su bila u kontaktu sa licima zaraženim od zarazne bolesti, ukoliko se tim licima ne određuje mera karantina iz člana 31. ovog zakona.
Mera karantina u kućnim uslovima se primenjuje u toku epidemija zaraznih bolesti od većeg epidemiološkog značaja, u skladu sa zakonom i drugim propisima.
Doktor medicine specijalista epidemiologije nadležnog zavoda, odnosno instituta za javno zdravlje ili druge nadležne zdravstvene ustanove određuje koja lica iz stava 1. ovog člana podležu meri karantina u kućnim uslovima.
Doktor medicine specijalista epidemiologije pismeno obaveštava sanitarnog inspektora o licima kojima je potrebno odrediti meru karantina u kućnim uslovima, radi donošenja odgovarajućeg rešenja.
Licu kojem se određuje mera karantina u kućnim uslovima doktor medicine specijalista epidemiologije iz stava 3. ovog člana daje obaveštenje o trajanju karantina u kućnim uslovima, načinu ponašanja i drugim činjenicama od značaja za sprovođenje te mere.
Dužina trajanja karantina u kućnim uslovima određuje se u vremenu trajanja maksimalne inkubacije određene zarazne bolesti, počev od momenta poslednje izloženosti izvoru infekcije.
Mera karantina u kućnim uslovima može se primeniti i prema putnicima u međunarodnom saobraćaju koji ulaze u Republiku Srbiju iz država sa nepovoljnom epidemiološkom situacijom.
Zaposlenim licima kojima je određena mera karantina u kućnim uslovima, za vreme provedeno u karantinu u kućnim uslovima pripada odgovarajuća naknada zarade, odnosno plate, u skladu sa zakonom, a rešenje sanitarnog inspektora o određivanju mere karantina istovremeno predstavlja i potvrdu o sprečenosti za rad dok ta mera traje.
Ako se mera karantina u kućnim uslovima određuje detetu koje nije navršilo 14. godinu života ili licu koje nije u stanju da se samo stara o sebi i o zaštiti svojih prava i interesa, rešenje se izdaje roditelju, odnosno staratelju.
Roditelju, odnosno staratelju deteta predškolskog uzrasta ili lica koje ne sme da bude ostavljeno bez nadzora po zakonu, rešenje sanitarnog inspektora iz stava 9. ovog člana istovremeno predstavlja i potvrdu o sprečenosti za rad dok traje mera karantina u kućnim uslovima određena tim rešenjem.
Bliže uslove i način određivanja mere, organe, odnosno službe zadužene za kontrolu i način vršenja kontrole poštovanja mere karantina u kućnim uslovima propisuje Vlada.
Preventivna mera ograničavanja slobode kretanja licima u kolektivnom smeštaju s ciljem sprečavanja unošenja infekcije u kolektiv
Član 31b
Preventivnu meru ograničavanja slobode kretanja licima u kolektivnom smeštaju u cilju sprečavanja unošenja infekcije u kolektiv naređuje ministar u slučaju epidemije zaraznih bolesti od većeg epidemiološkog značaja, ukoliko postoje indikacije.
Preventivna mera ograničavanja kretanja licima u kolektivnom smeštaju s ciljem sprečavanja unošenja infekcije u kolektiv se može narediti za sve vrste i sve objekte kolektivnog smeštaja ili posebno za kolektive u kojima su smeštena lica u povećanom riziku od teških formi bolesti i smrtnog ishoda usled infekcije.
Ministar, na predlog Zavoda, uz saglasnost Komisije u naredbi određuje vrste kolektiva na koje se mera odnosi, kao i bliže uslove i način njenog sprovođenja kod korisnika, odnosno zaposlenih u tim kolektivima.
Kontrolu primene mere iz stava 1. ovog člana vrši sanitarni inspektor, u skladu sa zakonom.
Imunizacija i hemioprofilaksa
Član 32
Imunizacija se vrši imunološkim lekovima.
Obavezna imunizacija je imunizacija lica određenog uzrasta, kao i drugih lica određenih zakonom, koju lice koje treba da se imunizuje, kao ni roditelj, odnosno staratelj ne može da odbije, osim u slučaju postojanja medicinske privremene ili trajne kontraindikacije koju utvrđuje doktor medicine odgovarajuće specijalnosti ili stručni tim za kontraindikacije.
Imunizacija je obavezna za:
1) lica određenog uzrasta protiv tuberkuloze, difterije, tetanusa, velikog kašlja, dečije paralize, malih boginja, rubele, zaušaka, virusnog hepatitisa B, oboljenja izazvanih hemofilusom influence tipa B; i oboljenja izazvanih streptokokom pneumonije;
2) lica izložena određenim zaraznim bolestima: hepatitisu B, hepatitisu A, trbušnom tifusu, besnilu i tetanusu;
3) lica u posebnom riziku od bolesti: hepatitisa B, gripa, meningokokne bolesti, oboljenja izazvanih streptokokom pneumonije i hemofilusom influence B, varičele, infekcije izazvane respiratornim sincicijalnim virusom;
4) lica zaposlena u zdravstvenim ustanovama protiv određenih zaraznih bolesti;
5) putnike u međunarodnom saobraćaju protiv žute groznice i drugih zaraznih bolesti po zahtevu zemlje u koju se putuje.
Za boravak dece u predškolskim i školskim ustanova, kao i u ustanovama za smeštaj dece bez roditeljskog staranja, neophodno je da su ispunjeni uslovi iz stava 3. tačke 1) ovog člana, osim u slučaju postojanja medicinske kontraindikacije koju utvrđuje doktor medicine odgovarajuće specijalnosti ili stručni tim za kontraindikacije.
Preporučena imunizacija je imunizacija koju doktor medicine ili specijalista odgovarajuće grane medicine preporučuje, u skladu sa programom imunizacije stanovništva protiv određenih zaraznih bolesti:
1) za lica određenog uzrasta protiv varičele, HPV infekcija, hepatitisa A i B, gripa i oboljenja izazvanih streptokokom pneumonije i drugih u skladu sa zakonom;
2) po kliničkim indikacijama protiv hepatitisa A i B, gripa, oboljenja izazvanih streptokokom pneumonije i drugih u skladu sa zakonom;
3) putnika u međunarodnom saobraćaju protiv trbušnog tifusa, hepatitisa A i B, gripa, dečije paralize i drugih u skladu sa zakonom.
Imunizacija se može sprovoditi i za druge zarazne bolesti koju doktor medicine ili specijalista odgovarajuće grane medicine nije dužan da preporuči ili koja se traži na lični zahtev pacijenta.
Član 33
Licima utvrđenim u članu 32. stav 3. ovog zakona, može se odrediti obavezna imunizacija i protiv druge zarazne bolesti koja nije navedena u tom stavu, ako se utvrdi opasnost od prenošenja te zarazne bolesti.
U slučaju pojave epidemije zarazne bolesti utvrđene u članu 32. stav 3. ovog zakona ili druge zarazne bolesti, može se odrediti i preporučena ili obavezna vanredna imunizacija protiv te zarazne bolesti za sva lica, odnosno za određene kategorije lica, ako se utvrdi opasnost od prenošenja te zarazne bolesti, kao i u slučaju unošenja u zemlju određene zarazne bolesti, u skladu sa planovima za odstranjivanje i održavanje statusa iskorenjivanja određenih zaraznih bolesti.
Obavezna, odnosno preporučena vanredna imunizacija iz st. 1. i 2. ovog člana, naređuje se aktom ministra, u skladu sa preporukama SZO, na predlog Zavoda uz saglasnost Komisije.
Član 34
Imunizacija specifičnim imunoglobulinima obavezna je za lica kojima je, po epidemiološkim indikacijama, potrebna postekspoziciona zaštita protiv tetanusa, besnila, hepatitisa B, kao i u slučaju druge bolesti iz člana 5. ovog zakona, kao i nove bolesti.
Član 35
Zaštita lekovima (hemioprofilaksa) sprovodi se kod lica koja su izložena zaražavanju od tuberkuloze, malarije, meningokokne bolesti i HIV infekcije, a po epidemiološkim indikacijama i kod lica koja su izložena drugim zaraznim bolestima, u skladu sa zakonom.
Zaštitu lekovima organizuju i sprovode nadležne zdravstvene ustanove i zdravstveni radnici.
Član 36
Na predlog ministra, Program imunizacije stanovništva protiv zaraznih bolesti donosi Vlada za period od tri godine.
Imunizaciju imunološkim lekovima organizuju i sprovode nadležne zdravstvene ustanove i zdravstveni radnici prema utvrđenom Planu imunizacije.
Plan imunizacije donose zdravstvene ustanove svake godine u saradnji sa nadležnim zavodom, odnosno institutom za javno zdravlje i dostavljaju ih na saglasnost Zavodu.
Član 37
Imunizaciju iz člana 36. ovog zakona, po izvršenom pregledu svakog lica koje treba imunizovati, kao i vođenje propisane evidencije o izvršenim imunizacijama vrši doktor medicine.
Nadzor nad sprovođenjem imunizacije iz stava 1. ovog člana vrše nadležni zavod, odnosno institut za javno zdravlje.
Član 38
Ministarstvo, na predlog Zavoda, određuje zdravstvene ustanove koje mogu vršiti imunizaciju lica protiv besnila i putnika u međunarodnom saobraćaju.
Član 39
Vakcine i drugi imunobiološki preparati moraju se transportovati i čuvati do njihove upotrebe pod uslovima koje je utvrdio proizvođač, pridržavajući se principa hladnog lanca uz obezbeđivanje indikatora temperaturnih uslova i overenog zapisa o nadzoru temperature.
Inspekcijski nadzor nad hladnim lancem vakcina i imunobioloških preparata sprovodi organ nadležan za poslove sanitarnog nadzora.
Ministar propisuje uslove, način i indikacije za sprovođenje imunizacije, način vođenja evidencije o izvršenoj imunizaciji, kao i način zaštite lekovima, način vođenja evidencije i izveštavanja o sprovedenoj zaštiti lekovima.
Dezinfekcija, dezinsekcija i deratizacija po epidemiološkim indikacijama
Član 40
Obavezna je dezinfekcija izlučevina, ličnih i drugih predmeta, kao i stambenih i drugih objekata, prostorija i prevoznih sredstava u kojima je boravilo lice obolelo od velikih boginja i virusne hemoragijske groznice (izuzev hemoragijske groznice sa bubrežnim sindromom), SARS-a, kao i od druge zarazne bolesti za koju nadležna zdravstvena ustanova utvrdi da predstavlja opasnost po zdravlje stanovništva.
Član 41
Obavezna je dezinsekcija lica, ličnih predmeta, stambenih i drugih prostorija i prevoznih sredstava u kojima je boravilo lice obolelo ili za koje se sumnja da je obolelo od kuge, odnosno druge zarazne bolesti koju prenose zglavkari, za koju nadležna zdravstvena ustanova utvrdi da predstavlja opasnost po zdravlje stanovništva.
U slučaju pojave autohtone malarije, obavezna je dezinsekcija stambenih i drugih objekata, prevoznih sredstava, naselja i njihove okoline, na ugroženom, odnosno zaraženom području.
Član 42
Obavezna je deratizacija domaćinstava, naselja i njihove okoline, luka i pristaništa, aerodroma, brodova i drugih sredstava javnog saobraćaja, skladišta i drugih javnih prostorija, u slučaju pojave ili opasnosti od pojave kuge, kao i druge zarazne bolesti čiji su prenosioci glodari, a za koju nadležna zdravstvena ustanova utvrdi da predstavlja opasnost po zdravlje stanovništva.
Član 43
Svako pravno i fizičko lice dužno je da omogući nesmetano vršenje dezinfekcije, dezinsekcije i deratizacije u slučajevima utvrđenim zakonom.
Član 44
Zdravstvene ustanove, pravna lica i preduzetnici mogu početi sa radom i obavljati poslove dezinfekcije, dezinsekcije i deratizacije kada ministarstvo utvrdi da su ispunjeni propisani uslovi.
Ispunjenost propisanih uslova iz stava 1. ovog člana, ministarstvo utvrđuje preko sanitarnih i zdravstvenih inspektora.
Ministar propisuje uslove u pogledu stručne spreme radnika, tehničke opremljenosti, prostorija i drugih uslova.
Kontrolu efikasnosti sprovedenih mera dezinfekcije, dezinsekcije i deratizacije vrše referentne ustanove, imenovane od strane ministra.
Zdravstveni pregledi određenih ka
