ZAKON O KORIŠĆENJU OBNOVLJIVIH IZVORA ENERGIJE
("Sl. glasnik RS", br. 40/2021 i 35/2023)
I UVODNE ODREDBE
Predmet uređivanja
Član 1
Ovim zakonom uređuje se korišćenje energije iz obnovljivih izvora, ciljevi korišćenja energije iz obnovljivih izvora, način određivanja udela obnovljivih izvora energije Republike Srbije u bruto finalnoj potrošnji energije, integracija energije iz obnovljivih izvora na tržište, sistemi podsticaja proizvodnje električne energije iz obnovljivih izvora, garancije porekla električne energije, proizvodnja električne energije iz obnovljivih izvora za sopstvenu potrošnju, korišćenje obnovljivih izvora energije u oblasti toplotne energije i oblasti saobraćaja, posebni postupci koji se odnose na izgradnju i priključenje energetskih objekata koji koriste obnovljive izvore energije, osnove mehanizama saradnje sa drugim državama u oblasti obnovljivih izvora energije, nadzor nad sprovođenjem ovog zakona, kao i druga pitanja od značaja za obnovljive izvore energije.
Na sva pitanja iz oblasti energetike u vezi sa obnovljivim izvorima energije koja nisu uređena ovim zakonom, primenjuju se odredbe zakona kojim se uređuje oblast energetike.
Javni interes
Član 2
Korišćenje energije iz obnovljivih izvora je u javnom interesu Republike Srbije i od posebnog je značaja za Republiku Srbiju.
U cilju ostvarivanja javnog interesa iz stava 1. ovog člana, Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinice lokalne samouprave mogu da donesu strateške i druge dokumente, programe i planove za ostvarivanje ciljeva utvrđenih ovih zakonom i obezbeđuju sredstva u svojim budžetima za ispunjenje obaveza utvrđenih ovim zakonom i strateškim dokumentima.
Ciljevi uređivanja
Član 3
Uređenje korišćenja energije iz obnovljivih izvora obuhvata mere i aktivnosti koje se preduzimaju radi ostvarivanja dugoročnih ciljeva, i to:
1) smanjenja upotrebe fosilnih goriva i povećanja korišćenja obnovljivih izvora energije u cilju zaštite životne sredine;
2) dugoročnog smanjenja zavisnosti od uvoza energenata;
3) otvaranja novih radnih mesta i razvoj preduzetništva u oblasti obnovljivih izvora energije;
4) podsticanja istraživanja, inovacija i konkurentnosti u oblasti korišćenja obnovljivih izvora energije;
5) digitalizacije, jednostavnosti, ekonomičnosti i efikasnosti postupaka u oblasti obnovljivih izvora energije;
6) integracije električne energije iz obnovljivih izvora na tržište električne energije, koja uključuje izloženost proizvođača električne energije promenama tržišnih cena električne energije u cilju maksimizacije njihovih tržišnih prihoda;
7) obezbeđivanja stabilnosti tržišta električne energije uz uzimanje u obzir troškova integracije obnovljivih izvora energije u sistem i stabilnost mreže;
8) regionalnog razvoja korišćenja obnovljivih izvora energije;
9) stabilnosti sistema podsticaja i primena operativne državne pomoći u formi tržišne premije, izuzev za mala postrojenja i demonstracione projekte;
10) dodeljivanja podsticaja putem aukcija na javan, transparentan, konkurentan i ekonomičan način, bez diskriminacije kojim se obezbeđuje visok stepen realizacije projekata, osim u slučaju malih postrojenja i demonstracionih projekata kada se podsticaji ne moraju dodeliti putem aukcije;
11) održivog i samostalnog razvoja kroz maksimalno korišćenje nacionalnih naučno-istraživačkih, tehnološko-razvojnih i ljudskih kapaciteta u procesu planiranja povećanja korišćenja obnovljivih izvora energije.
Značenje izraza
Član 4
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom zakonu imaju sledeće značenje:
1) aukcija je postupak u kome se učesnici na konkurentan način nadmeću da ponudom najniže fid-in tarife, odnosno tržišne premije, popune kvotu i steknu pravo na podsticajne mere;
2) biogoriva su tečna goriva za saobraćaj, proizvedena iz biomase;
3) biogas je gasovito gorivo iz biomase;
4) biomasa je biorazgradivi deo proizvoda, otpada i ostataka biološkog porekla iz poljoprivrede (uključujući biljne i životinjske materije), šumarstva i povezanih industrija, kao i biorazgradivi deo industrijskog i komunalnog otpada u skladu sa propisima kojima se uređuje upravljanje otpadom;
5) biometan je gasovito gorivo koje se koristi u saobraćaju, dobijeno preradom, odnosno prečišćavanjem biogasa;
6) biotečnost je tečno gorivo proizvedeno iz biomase, koje se koristi u energetske svrhe, osim za saobraćaj, uključujući proizvodnju električne energije i toplotne energije;
7) bruto finalna potrošnja energije je ukupna finalna energija potrošena za energetske svrhe u industriji, saobraćaju, domaćinstvima, javnim i komercijalnim delatnostima, poljoprivredi, šumarstvu i ribarstvu, uključujući sopstvenu potrošnju električne i toplotne energije u sektoru proizvodnje električne i toplotne energije i gubitke u prenosu i distribuciji električne i toplotne energije;
7a) varijabilni obnovljivi izvori energije su primarni izvori energije (energija vetra, energija Sunca i dr.) čiji energetski potencijal zavisi od meteoroloških uslova koje je teško precizno prognozirati, usled čega prilikom proizvodnje električne energije iz takvih izvora mogu nastati veća odstupanja između proizvedene električne energije i planirane proizvodnje električne energije u odnosu na druge izvore energije;
8) viša sila je nepredvidiv i neizbežan događaj kao što je: vanredno stanje, pandemija, elementarna nepogoda ili drugi nepredviđeni događaj, odnosno okolnost kojom se ugrožava bezbednost i zdravlje ljudi i/ili životne sredine;
9) garancija porekla je elektronski dokument koji ima isključivu funkciju da krajnjem kupcu dokaže da je određena količina energije proizvedena iz obnovljivih izvora energije;
10) gorivo iz biomase je gasovito, odnosno čvrsto gorivo proizvedeno iz biomase;
11) goriva iz recikliranog ugljenika predstavljaju tečna i gasovita goriva proizvedena iz tečnog ili čvrstog otpada neobnovljivog porekla, koji nije pogodan za reciklažu materijala ili od gasa iz procesa prerade otpada i izduvnog/otpadnog gasa neobnovljivog porekla, koji su nastali kao nezaobilazne i nenamerne posledice proizvodnog procesa u industrijskim postrojenjima, u skladu sa propisima kojima se uređuje upravljanje otpadom;
11a) dan spajanja tržišta znači prvi dan operativnog rada, u spojenom režimu, unutardnevnog organizovanog tržišta električne energije Republike Srbije spojenog sa jedinstvenim evropskim organizovanim unutardnevnim tržištem električne energije;
12) demonstracioni projekat je nekomercijalni projekat iz obnovljivih izvora energije kojim se neka tehnologija demonstrira kao prva te vrste i predstavlja značajnu inovaciju koja uveliko premašuje najviši nivo postojeće tehnologije korišćenja obnovljivih izvora i ima status inovacionog projekta u smislu zakona kojim se uređuje inovaciona delatnost;
13) deo kapaciteta elektrane je deo odobrene snage elektrane;
14) dobra prognoza električne energije je prognoza električne energije za čije greške se ne plaća dodatna naknada garantovanom snabdevaču, a koja se utvrđuje na osnovu kriterijuma definisanim podzakonskim aktom iz člana 10a stav 6. ovog zakona;
15) domaćinstvo je zajednica lica čiji članovi zajedno stanuju, zajedno se hrane i troše ostvarene prihode, odnosno samac koji samostalno živi, samostalno se hrani i troši ostvarene prihode;
16) elektrana u izgradnji je elektrana za koju je izdata potvrda o prijavi završetka izgradnje temelja od strane nadležnog organa ili elektrana za koju su obezbeđena sredstva za završetak izgradnje elektrane;
16a) evropsko organizovano tržište električne energije je organizovano tržište električne energije u Evropi na kome se električna energija kupuje i prodaje dan-unapred ili unutar dana isporuke električne energije;
17) zajednički projekat je vrsta mehanizma saradnje između država koji mogu da ugovore dve ili više država u cilju proizvodnje električne, odnosno toplotne energije i koji može da uključi privatne proizvođače;
18) zajednička šema podrške je vrsta mehanizma saradnje koju dve ili više država mogu da ugovore u cilju omogućavanja njihovog uzajamnog učešća u njihovim nacionalnim sistemima podsticaja;
19) (brisana)
20) obnovljivi vodonik je vodonik koji se koristi u energetske svrhe, proizveden postupkom elektrolize korišćenjem električne energije koja je proizvedena iz obnovljivih izvora energije;
20a) jedinstveno evropsko organizovano unutardnevno tržište električne energije je deo evropskog organizovanog tržišta električne energije na kome učesnici na tržištu u Evropi mogu da kupuju i prodaju električnu energiju unutar dana isporuke električne energije;
21) kapacitet elektrane je odobrena snaga elektrane utvrđena od strane nadležnog operatora sistema;
21a) kapacitet za pružanje pomoćne usluge je sinhroni proizvodni modul ili skladište električne energije osposobljeno da pruža pomoćnu uslugu sekundarne rezerve, u skladu sa pravilima o radu prenosnog sistema, odnosno pravilima o radu distributivnog sistema i njihovim specifičnim tehnologijama;
22) kvote predstavljaju ukupnu odobrenu snagu elektrana u MW ili električnu energiju u MWh za koje se mogu steći tržišne premije, odnosno fid-in tarife;
23) kupac-proizvođač je krajnji kupac koji je na unutrašnje instalacije priključio sopstveni objekat za proizvodnju električne energije iz obnovljivih izvora energije, pri čemu se proizvedena električna energija koristi za snabdevanje sopstvene potrošnje, a višak proizvedene električne energije isporučuje u prenosni sistem, distributivni sistem, odnosno zatvoreni distributivni sistem;
24) malo postrojenje je elektrana odobrene snage manje od 500 kW, odnosno elektrana na vetar čija je odobrena snaga manja od 3 MW;
25) napredna biogoriva su biogoriva proizvedena iz posebnih sirovina koja su propisana podzakonskim aktom iz člana 78. ovog zakona;
25a) negativna tržišna premija je negativna razlika između ostvarene cene i referentne tržišne cene;
26) neto električna energija predstavlja razliku ukupne preuzete i ukupne isporučene električne energije kupca-proizvođača u prenosni, distributivni, odnosno zatvoreni distributivni sistem u toku jednog meseca, utvrđene u kWh na osnovu očitavanja brojila električne energije koja ispunjavaju propisane metrološke zahteve;
27) neto merenje je način obračuna neto električne energije, pri kome se viškom isporučene električne energije, u toku jednog meseca, umanjuje neto količina električne energije u toku narednog meseca;
28) neto obračun je način obračuna neto električne energije, pri kome se vrednost viška predate električne energije, u toku jednog meseca obračunava i naplaćuje na osnovu ugovora između kupca-proizvođača i snabdevača;
29) obnovljivi izvori energije su nefosilni izvori energije kao što su: vodotokovi, biomasa, vetar, sunce, obnovljivi vodonik, biogas, deponijski gas, gas iz pogona za preradu kanalizacionih voda, izvori geotermalne energije i drugi obnovljivi izvori energije;
30) obnovljiva tečna i gasovita goriva nebiološkog porekla su tečna ili gasovita goriva iz obnovljivih izvora energije koja se koriste u saobraćaju, ali pod uslovom da nisu dobijena iz biomase i da nisu biogoriva;
31) ovlašćena ugovorna strana je pravno lice koje zaključuje ugovor o tržišnoj premiji sa korisnicima tržišne premije, pri čemu to lice vrši samo isplatu tržišne premije, ali ne i otkup električne energije od korisnika tržišne premije;
32) ostaci iz poljoprivrede, ribarstva, šumarstva i akvakulture su ostaci koji su neposredno proizvedeni u okviru delatnosti poljoprivrede, akvakulture, ribarstva i šumarstva i ne uključuju ostatke iz povezanih industrija i ostatke prerade;
33) ostaci prerade su materije koje nisu finalni proizvodi i ne predstavljaju primarni cilj proizvodnog postupka, a nastali su u postupku koji nije namerno izmenjen u cilju njihove proizvodnje;
33a) ostvarena cena je prihvaćena ponuđena cena koja je utvrđena rešenjem o dodeli tržišne premije;
34) otpad je svaka materija ili predmet koji držalac odbacuje, namerava da ga odbaci ili je neophodno da ga odbaci, pri čemu se ne smatraju otpadom materije ili predmeti koji se namerno promene ili kontaminiraju da bi bili obuhvaćeni ovom definicijom;
35) otpadna toplotna energija je toplotna energija koja nužno nastaje kao nusproizvod u industrijskim postrojenjima, postrojenjima za proizvodnju energije, sektoru usluga, koja bi bez pristupa sistemu za daljinsko grejanje i hlađenje bila neiskorišćeno rasuta u vazduh ili vodu;
36) povlašćeni proizvođač električne energije iz obnovljivih izvora energije (u daljem tekstu: povlašćeni proizvođač) je pravno lice ili preduzetnik koji proizvodi električnu energiju iz obnovljivih izvora i ostvaruje pravo na fid-in tarifu ili tržišnu premiju u skladu sa ovim zakonom;
37) podsticajne mere su instrumenti ili mehanizmi podrške proizvodnji energije iz obnovljivih izvora energije;
38) poljoprivredna biomasa je biomasa proizvedena u poljoprivredi;
38a) pomoćna usluga sekundarne rezerve je usluga kojom korisnici sistema obezbeđuju sekundarnu rezervu operatoru prenosnog sistema na osnovu ugovora o pružanju pomoćnih usluga za potrebe sistemske usluge sekundarne regulacije frekvencije i snage razmene;
39) privremeni povlašćeni proizvođač električne energije iz obnovljivih izvora energije (u daljem tekstu: privremeni povlašćeni proizvođač) je pravno lice ili preduzetnik koji je u postupku aukcije stekao pravo na tržišnu premiju, odnosno pravo na fid-in tarifu i ima druga prava i obaveze predviđene ovim zakonom;
39a) primarni izvori energije su izvori energije koji se nalaze u prirodi;
40) proizvođač iz obnovljivih izvora energije je pravno lice ili preduzetnik koji proizvodi električnu energiju iz obnovljivih izvora i ima pravo na garancije porekla;
41) referentna tržišna cena je cena električne energije na dan-unapred organizovanom tržištu električne energije u Republici Srbiji;
41a) sekundarna regulacija frekvencije i snage razmene je vrsta sistemske usluge koju pruža operator prenosnog sistema u skladu sa pravilima o radu prenosnog sistema;
42) sistem podsticaja je skup podsticajnih mera koji se odnosi na određenu tehnologiju proizvodnje energije iz obnovljivih izvora i koji se primenjuje radi dostizanja nacionalnih ciljeva u pogledu korišćenja obnovljivih izvora energije;
43) skladištenje električne energije je čuvanje proizvedene električne energije u skladištu do trenutka u kome će biti korišćena;
44) snabdevači gorivom su energetski subjekti koji na tržište stavljaju derivate nafte iz sopstvene proizvodnje i uvoza;
45) statistički transfer je vrsta mehanizma saradnje između država kojim se količina energije iz obnovljivih izvora ugovorena između dve ili više država, statistički prenosi iz jedne države u drugu;
46) toplotna energija je unutrašnja (termička) energija vrele vode, tople vode ili pare ili rashladnog fluida, koja se koristi za zagrevanje ili hlađenje prostora, zagrevanje potrošne tople vode ili za potrebe tehnoloških procesa;
47) troškovi integracije u sistem su troškovi integrisanja proizvodnje iz obnovljivih izvora energije i druge distribuirane proizvodnje električne energije u sistem za prenos, distributivni i zatvoreni distributivni sistem električne energije;
48) ugovor o otkupu električne energije iz obnovljivih izvora energije je ugovor na osnovu koga fizičko ili pravno lice neposredno kupuje električnu energiju iz obnovljivih izvora od proizvođača električne energije iz obnovljivih izvora;
49) šumska biomasa je biomasa proizvedena u šumarstvu.
Drugi izrazi koji se upotrebljavaju u ovom zakonu, a nisu definisani u stavu 1. ovog člana, imaju značenje definisano zakonom kojim se uređuje energetika.
Svi termini u ovom zakonu upotrebljeni u muškom rodu podrazumevaju se i u ženskom rodu i obrnuto.
Vrste elektrana koje koriste obnovljive izvore energije
Član 5
Elektranama koje koriste obnovljive izvore energije smatraju se:
1) hidroelektrana;
2) elektrana na biomasu;
3) elektrana na biogas;
4) vetroelektrana;
5) solarna elektrana;
6) geotermalna elektrana;
7) elektrana na biorazgradivi otpad;
8) elektrana na deponijski gas;
9) elektrana na gas iz postrojenja za tretman komunalnih otpadnih voda i
10) elektrana koja koristi druge obnovljive izvore energije.
Reverzibilna hidroelektrana ne smatra se elektranom koja koristi obnovljive izvore energije.
Zabranjuje se izgradnja hidroelektrana u zaštićenim područjima.
Izuzetno od stava 3. ovog člana, Vlada može, na predlog ministarstva nadležnog za rudarstvo i energetiku (u daljem tekstu: Ministarstvo), uz prethodno pribavljeno mišljenje ministarstva nadležnog za zaštitu životne sredine, dozvoliti radove i aktivnosti, odnosno projekte na izgradnji hidroelektrane na zaštićenom području, ukoliko se radi o projektima od javnog i opšteg interesa, odnosno o projektima od posebnog ili nacionalnog značaja za Republiku Srbiju.
Smatra se da su uslovi iz stava 4. ovog člana ispunjeni naročito u slučaju ako se izgradnjom hidroelektrane doprinosi sigurnosti rada elektroenergetskog sistema, odnosno obezbeđuju novi proizvodni kapaciteti za proizvodnju električne energije iz obnovljivih izvora koji su neophodni za ostvarivanje planirane dinamike rasta proizvodnje električne energije iz obnovljivih izvora energije, za dostizanje nacionalnih ciljeva definisanih Integrisanim nacionalnim energetskim i klimatskim planom ili kada su novi proizvodni kapaciteti za proizvodnju električne energije iz obnovljivih izvora energije potrebni za ostvarivanje ciljeva energetske tranzicije ili ispunjavanje međunarodnih obaveza.
Udeo energije iz obnovljivih izvora Republike Srbije u bruto finalnoj potrošnji energije i saobraćaju
Član 6
Udeo energije iz obnovljivih izvora energije u bruto finalnoj potrošnji energije i finalnoj potrošnji energije u saobraćaju, kao i udeo obnovljivih izvora energije u sektoru električne energije i sektoru toplotne energije, utvrđuje se u Integrisanom nacionalnom energetskom i klimatskom planu, u skladu sa zakonom kojim se uređuje energetika.
Proračun udela obnovljivih izvora energije i izveštavanje
Član 7
Za potrebe praćenja i izveštavanja o ostvarivanju udela energije iz obnovljivih izvora energije u bruto finalnoj potrošnji energije i saobraćaju primenjuju se posebna pravila za proračun udela iz obnovljivih izvora energije.
Ministarstvo donosi akt iz stava 1. ovog člana koji sadrži sledeća pravila:
1) način izračunavanja udela energije iz obnovljivih izvora u bruto finalnoj potrošnji energije;
2) proračun bruto finalne potrošnje električne energije iz obnovljivih izvora;
3) proračun bruto finalne potrošnje energije iz obnovljivih izvora u sektoru toplotne energije;
4) proračun finalne potrošnje energije iz obnovljivih izvora u saobraćaju;
5) način izračunavanja električne energije proizvedene iz hidroelektrana i vetroelektrana;
6) energetski sadržaj goriva u saobraćaju;
7) način izračunavanja uticaja biogoriva, biotečnosti i njihovih uporedivih fosilnih goriva na emisiju gasova sa efektom staklene bašte;
8) način izračunavanja energije iz toplotnih pumpi.
Praćenje ostvarivanja udela energije iz obnovljivih izvora u bruto finalnoj potrošnji energije i saobraćaju, kao i način izveštavanja iz stava 1. ovog člana u pogledu forme, sadržine i rokova izveštavanja ostvaruje se u skladu sa zakonom kojim se uređuje energetika.
Stabilnost podsticajnih mera u oblasti obnovljivih izvora energije
Član 8
Energetski subjekti koriste podsticajne mere po propisima koji su važili u trenutku sticanja prava na podsticajne mere.
Uslovi pod kojima su energetski subjekti stekli pravo na podsticajne mere ne mogu se naknadno menjati na način kojim se umanjuju ili ograničavaju njihova stečena prava i ugrožava ekonomska korist njihovih postrojenja koja su predmet podsticaja.
Izuzetno od stava 2. ovog člana, podsticajne mere mogu se menjati u skladu sa objektivnim kriterijumima, pod uslovom da su takvi kriterijumi utvrđeni u sistemima podsticaja koji su važili u trenutku sticanja prava na podsticajne mere.
II SISTEMI PODSTICAJA PROIZVODNJE ELEKTRIČNE ENERGIJE IZ OBNOVLJIVIH IZVORA
Vrste sistema podsticaja
Član 9
Podsticaji za proizvodnju električne energije iz obnovljivih izvora sprovode se u određenom podsticajnom periodu kroz sistem tržišnih premija i sistem fid-in tarifa i odnose se na cenu električne energije, preuzimanje balansne odgovornosti, pravo na prioritetan pristup sistemu i druge podsticaje propisane zakonom.
Povlašćeni proizvođači imaju pravo samo na jedan sistem podsticaja za istu elektranu.
Preuzimanje balansne odgovornosti
Član 10
Garantovani snabdevač je dužan da preuzme balansnu odgovornost za povlašćene proizvođače koji su u sistemu tržišne premije.
Povlašćeni proizvođač ima pravo da prenese balansnu odgovornost na drugu balansno odgovornu stranu u skladu sa zakonom kojim se uređuje oblast energetike i pravilima o radu tržišta.
Dužnost garantovanog snabdevača iz stava 1. ovog člana prestaje istekom šest meseci od dana spajanja organizovanog unutardnevnog tržišta Republike Srbije sa jedinstvenim evropskim organizovanim unutardnevnim tržištem ili istekom 30 meseci od dana uspostavljanja organizovanog unutardnevnog tržišta u Republici Srbiji, u zavisnosti od toga koji rok prvi istekne.
Povlašćeni proizvođači u sistemu tržišne premije su dužni da urede svoju balansnu odgovornost u skladu sa zakonom kojim se uređuje energetika i pravilima o radu tržišta električne energije najkasnije do dana prestanka dužnosti garantovanog snabdevača iz stava 1. ovog člana.
Garantovani snabdevač preuzima balansnu odgovornost i snosi troškove balansiranja za povlašćene proizvođače koji su u sistemu fid-in tarife do isteka podsticajnog perioda i to: za elektrane čija je odobrena snaga manja od 400 kW, odnosno od 1. januara 2026. godine, za elektrane čija je odobrena snaga manja od 200 kW.
Prava i obaveze garantovanog snabdevača i povlašćenog proizvođača u sistemu tržišne premije
Član 10a
Povlašćeni proizvođač u sistemu tržišne premije je dužan da dobro prognozira proizvodnju električne energije i da garantovanom snabdevaču isplati:
1) naknadu koja se obračunava u fiksnom procentu od maksimalne ponuđene cene na aukciji po svakom proizvedenom MWh;
2) pozitivnu razliku između plana proizvodnje električne energije koju prijavi garantovanom snabdevaču i proizvedene električne energije u MWh po ceni na dan-unapred tržištu.
Fiksni procenat iz stava 1. ovog člana određuje Ministarstvo u javnom pozivu, na predlog garantovanog snabdevača.
Ako povlašćeni proizvođač proizvede više električne energije od plana proizvodnje električne energije koju prijavi garantovanom snabdevaču, garantovani snabdevač je dužan da isplati povlašćenom proizvođaču razliku između ostvarene proizvodnje električne energije i planirane proizvodnje električne energije u MWh po ceni na dan-unapred tržištu.
U slučaju da povlašćeni proizvođač ne prognozira dobro proizvodnju električne energije, garantovani snabdevač ima pravo da povlašćenom proizvođaču obračuna dodatnu naknadu.
Garantovani snabdevač i povlašćeni proizvođač zaključuju ugovor o preuzimanju balansne odgovornosti u skladu sa zakonom kojim se uređuje oblast energetike, ovim zakonom i podzakonskim aktom iz stava 6. ovog člana.
Vlada bliže uređuje model ugovora o preuzimanju balansne odgovornosti, prava i obaveze garantovanog snabdevača i povlašćenog proizvođača u sistemu tržišne premije, kriterijume za utvrđivanje dobre prognoze proizvodnje električne energije, dodatnu naknadu koja se plaća u slučaju ako povlašćeni proizvođač ne prognozira dobro proizvodnju električne energije, trajanje i prestanak ugovora o preuzimanju balansne odgovornosti, kao i uslove i postupak zaključivanja ugovora i druge bitne elemente.
Nadoknada troškova garantovanog snabdevača
Član 10b
Garantovani snabdevač ima pravo na nadoknadu troškova usled preuzimanja balansne odgovornosti za povlašćene proizvođače u sistemu tržišne premije.
Garantovani snabdevač nadoknađuje troškove iz stava 1. ovog člana iz sredstava prikupljenih po osnovu:
1) isplata povlašćenog proizvođača iz člana 10a stav 1. tač. 1) i 2) i stav 4. ovog zakona;
2) negativne tržišne premije;
3) naknade za podsticaj povlašćenih proizvođača iz člana 57. ovog zakona;
4) drugih izvora u skladu sa zakonom.
Pravo na prioritetan pristup prenosnom, distributivnom odnosno zatvorenom distributivnom sistemu
Član 11
Operator prenosnog, distributivnog, odnosno zatvorenog distributivnog sistema je dužan da prioritetno preuzima električnu energiju proizvedenu iz obnovljivih izvora u demonstracionim projektima, u elektranama čija je odobrena snaga manja od 400 kW, odnosno za elektrane koje se priključuju na mrežu nakon 1. januara 2026. godine odobrene snage manje od 200 kW, bez obzira da li je u sistemu podsticaja, osim u slučaju kada je ugrožena sigurnost rada prenosnog, odnosno distributivnog sistema.
Ako operator prenosnog, distributivnog, odnosno zatvorenog distributivnog sistema, usled ugrožene sigurnosti rada prenosnog, distributivnog odnosno zatvorenog distributivnog sistema u znatnoj meri ograniči pristup sistemu proizvođačima iz obnovljivih izvora, dužan je da o preduzetim merama obavesti Agenciju i proizvođače na čiji rad utiču preduzete mere, kao i o merama koje je potrebno preduzeti da bi se sprečila eventualna buduća ograničenja.
Elektrane koje su predmet podsticaja
Član 12
Podsticajne mere mogu da se steknu za sledeće vrste elektrana koje koriste obnovljive izvore energije:
1) hidroelektranu odobrene snage do 30 MW;
2) hidroelektranu na postojećoj infrastrukturi odobrene snage do 30 MW;
3) elektranu na biomasu;
4) elektranu na biogas;
5) vetroelektranu;
6) solarnu elektranu;
7) geotermalnu elektranu;
8) elektranu na biorazgradivi otpad;
9) elektranu na deponijski gas;
10) elektranu na gas iz postrojenja za tretman komunalnih otpadnih voda i
11) elektranu koja koristi druge obnovljive izvore energije.
Elektrana iz stava 1. ovog člana mora biti novoizgrađena ili rekonstruisana.
Podsticajne mere mogu da se steknu za ceo kapacitet ili deo kapaciteta elektrane iz stava 1. ovog člana.
Rekonstruisana elektrana iz stava 2. ovog člana je elektrana koja proizvodi električnu energiju iz obnovljivih izvora, u kojoj je izvršena potpuna ili delimična zamena instalacija ili opreme u svrhu obnove postojećeg kapaciteta ili povećanja efikasnosti kapaciteta ili povećanja kapaciteta postrojenja, pri čemu rekonstrukcija može da bude sa ili bez promene vrste elektrane u skladu sa zakonom kojim se uređuje izgradnja objekata.
Elektrana u izgradnji ne može biti predmet podsticaja.
Obaveštavanje javnosti o sistemu podsticaja i procena efikasnosti sistema
Član 13
Ministarstvo objavljuje za period od tri godine plan sistema podsticaja koji se primenjuje, okvirni vremenski plan održavanja aukcija, učestalost aukcija, očekivane nove kapacitete iz obnovljivih izvora energije koji će biti u sistemu podsticaja, ukupna podsticajna sredstva koja će se raspodeliti povlašćenim proizvođačima koji ostvare pravo na podsticaje u narednom periodu od tri godine, kao i vrste tehnologije koje će biti podržane u sistemu podsticaja, ukoliko su poznate.
Plan sistema podsticaja iz stava 1. ovog člana, Ministarstvo objavljuje do kraja februara jednom u tri godine, i ažurira plan sistema podsticaja, svake godine do kraja februara u slučaju promene podataka iz stava 1. ovog člana.
Agencija jednom u pet godina donosi procenu efekta sistema podsticaja na tržište električne energije, krajnje kupce, kao i na investicije u sektoru elektroenergetike, ukoliko su poznate, uzimajući u obzir i uticaj mogućih izmena sistema podsticaja.
III SISTEM TRŽIŠNE PREMIJE
Pojam
Član 14
Tržišna premija je vrsta operativne državne pomoći koja predstavlja dodatak na tržišnu cenu električne energije koju korisnici tržišne premije isporuče na tržište i koja se određuje u evrocentima po kWh u postupku aukcija.
Korisnici tržišne premije prodaju električnu energiju iz stava 1. ovog člana na tržištu električne energije.
Tržišna premija može da se stekne za ceo ili deo kapaciteta elektrane.
Deo kapaciteta za koji se stiče tržišna premija mora iznositi najmanje 70% odobrene snage elektrane.
Tržišna premija se isplaćuje na mesečnom nivou za električnu energiju koju elektrana isporuči u elektroenergetski sistem.
U slučaju da se pravo na tržišnu premiju stekne za deo kapaciteta elektrane, električna energija za koju se isplaćuje tržišna premija dobija se tako što se procenat kapaciteta elektrane koji je ušao u kvotu, množi sa električnom energijom isporučenom u elektroenergetski sistem u toku obračunskog perioda.
Ako se tržišna premija određuje u zavisnosti od referentne tržišne cene, a tržišna cena električne energije koja je osnov za izračunavanje referentne tržišne cene je negativna, tržišna premija se ne isplaćuje za period negativne tržišne cene električne energije.
Vlada, na predlog Ministarstva, bliže uređuje vrstu, način i uslove sticanja, ostvarivanja i prestanak prava na tržišnu premiju, kao i način određivanja referentne tržišne cene.
Određivanje maksimalne ponuđene cene na aukciji za tržišne premije
Član 15
Za potrebe aukcija, Vlada određuje maksimalnu ponuđenu cenu za električnu energiju po MWh.
Za rekonstruisane elektrane, Vlada određuje posebnu maksimalnu ponuđenu cenu za električnu energiju po MWh.
Aukcije
Član 16
Pravo na tržišnu premiju stiče se u postupku aukcija.
Aukcija se može organizovati jedinstveno za dve ili više vrsta elektrana iz člana 12. ovog zakona ili odvojeno po posebnim vrstama elektrana.
Sprovođenje aukcija prema posebnim vrstama elektrana smatra se da je u skladu sa pravilima državne pomoći ako je ispunjen jedan ili više uslova u pogledu:
1) dugoročnog potencijala određene nove i inovativne tehnologije;
2) ostvarivanja potrebe za diversifikacijom obnovljivih izvora energije;
3) ograničenja mreže i stabilnosti sistema i
4) troškova integrisanja u sistem.
Zbog ograničenja mreže i stabilnosti sistema, aukcije se mogu sprovesti za posebna geografska područja za jednu ili više vrsta elektrana.
Davalac državne pomoći koja se dodeljuje u skladu sa ovim zakonom dužan je da obrazloži nadležnom organu za kontrolu državne pomoći da li su ispunjeni uslovi iz stava 3. ovog člana u slučaju sprovođenja aukcija po posebnim vrstama elektrana.
Ministarstvo sprovodi aukcije na osnovu raspoloživih kvota koje propisuje Vlada.
U skladu sa zakonom, važećim planskim dokumentima u oblasti energetike, preuzetim međunarodnim obavezama, odnosno raspoloživim podacima o postojećim kapacitetima, planiranim potrebama i drugim podacima značajnim za određivanje kvota, Vlada propisuje kvote, pri čemu može da se podeli svaka vrsta elektrane iz člana 12. ovog zakona na podvrste prema veličini elektrane ili drugom kriterijumu i da za svaku podvrstu propiše posebne kvote, kao i posebne kvote za rekonstruisane elektrane.
Pokretanje postupka aukcija
Član 17
Postupak se pokreće i sprovodi na osnovu javnog poziva.
Javni poziv naročito sadrži sledeće:
1) ko ima pravo da podnese prijavu za učestvovanje na aukciji;
2) raspoložive kvote po vrsti i odobrenoj snazi elektrane;
3) maksimalnu ponuđenu cenu;
3a) fiksni procenat od maksimalne ponuđene cene koju povlašćeni proizvođač plaća garantovanom snabdevaču po svakom proizvedenom MWh za preuzimanje balansne odgovornosti, pod uslovom da je garantovani snabdevač dužan da preuzme balansnu odgovornost u skladu sa članom 10. stav 1. ovog zakona;
4) način i formu prijavljivanja na aukcije;
5) spisak dokumenata koja se dostavljaju uz prijavu za učestvovanje na aukciji;
6) uslove za kvalifikaciju i nadmetanje na aukciji u skladu sa ovim zakonom i podzakonskim aktom donetim na osnovu ovog zakona;
7) rokove u postupku aukcije;
8) podatak o finansijskom instrumentu obezbeđenja za ozbiljnost ponude koji se dostavlja u postupku aukcija;
9) rok za realizaciju projekta i
10) podatke o pravnim lekovima u postupku aukcije.
Ministarstvo raspisuje javni poziv na osnovu ovog zakona i podzakonskih akata donetih na osnovu ovog zakona.
Ministarstvo je dužno da na veb platformi, odnosno internet stranici objavi obrasce koje učesnici aukcije dostavljaju u vezi sa javnim pozivom u postupku aukcija, kao i informacije o održanim aukcijama, uključujući i stepen realizacije projekata iz aukcija.
Do donošenja odluke o najboljim ponudama, postupak sprovodi komisija koju rešenjem obrazuje ministar nadležan za poslove energetike (u daljem tekstu: Komisija).
O preduzetim radnjama u sprovođenju postupka, Komisija sačinjava izveštaj.
Vlada, na predlog Ministarstva, bliže propisuje druge elemente koje mora da sadrži javni poziv, uslove, rok i način prijavljivanja na aukcije, dokaze o ispunjenosti uslova iz javnog poziva, kao i uslove za obrazovanje Komisije.
Postupak aukcija
Član 18
Pokretanje postupka aukcije, dostavljanje i razmena dokumenata, obaveštavanje, objavljivanje i forma odluka, sprovodi se u skladu sa podzakonskim aktom donetim u skladu sa ovim zakonom, u elektronskoj ili u papirnoj formi koja se određuje javnim pozivom.
Dostavljanje upravnih akata u postupku aukcija vrši se javnim dostavljanjem kroz objavljivanje pismena na internet stranici i oglasnoj tabli Ministarstva.
Postupak aukcija sastoji se od tri faze: kvalifikacija, nadmetanja i odabira najboljih ponuda.
Vlada, na predlog Ministarstva, bliže uređuje pokretanje postupka aukcije, dostavljanje i razmenu dokumenata, obaveštavanje, sadržinu i formu ponude, način zaštite sadržine ponude do njenog otvaranja, vreme otvaranja ponuda, objavljivanje i formu odluka.
Kvalifikacije
Član 19
Kvalifikacija je eliminaciona faza postupka aukcije u kojoj se vrši odabir prijavljenih učesnika na osnovu ispunjenosti sledećih uslova:
1) vrste i odobrene snage elektrane;
2) planskog osnova za izgradnju priključka elektrane na elektroenergetski sistem;
3) ako je učesnik na aukciji pribavio:
(1) pravnosnažnu energetsku dozvolu za elektranu,
(2) lokacijske uslove,
(3) finansijski instrument obezbeđenja za ozbiljnost ponude.
Vlada može propisati i druge uslove za kvalifikacije aktom iz stava 4. ovog člana.
Finansijski instrument obezbeđenja iz stava 1. tačka 3) podtačka (3) ovog člana dostavlja se u formi novčanog depozita u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan uplate, koji se uplaćuje na podračun posebnih depozita Ministarstva, u skladu sa propisima kojima se uređuje budžetski sistem ili u formi bankarske garancije koja je bezuslovna, neopoziva, plativa na prvi poziv i bez prava na prigovor, u iznosu koji određuje Ministarstvo u javnom pozivu.
Vlada, na predlog Ministarstva, bliže propisuje uslove za prijavu u fazi kvalifikacije, sadržinu i visinu finansijskog instrumenta obezbeđenja za ozbiljnost ponude, model bankarske garancije, uslove i način naplate finansijskog instrumenta obezbeđenja za ozbiljnost ponude.
Nadmetanje
Član 20
Nadmetanje je faza postupka aukcije u kojoj se učesnici koju su odabrani u fazi kvalifikacije svojim ponudama nadmeću prema kriterijumu koja ponuda nudi nižu tržišnu premiju u odnosu na maksimalnu tržišnu premiju, odnosno nižu visinu otkupne cene u odnosu na maksimalnu otkupnu cenu.
Ponude koje premašuju maksimalnu tržišnu premiju, odnosno maksimalnu otkupnu cenu ne razmatraju se.
Rang lista i popunjavanje kvote
Član 21
Učesnici se posle faze kvalifikacija i nadmetanja, u zavisnosti od ponude koje su dali, rangiraju od najniže do najviše ponuđene cene i po tom redosledu popunjavaju kvotu.
Ponuda iz stava 1. ovog člana može da se odnosi na ceo kapacitet elektrane ili na deo kapaciteta elektrane.
Ukoliko se ponuda odnosi na deo kapaciteta, taj deo mora predstavljati najmanje 70% odobrene snage elektrane.
Ako deo kapaciteta elektrane popuni kvotu, učesnik na aukciji dužan je da u postupku sticanja statusa povlašćenog proizvođača dokaže da je za taj deo kapaciteta obezbedio posebno merno mesto u odnosu na preostali deo kapaciteta elektrane koji nije popunio kvotu ili, ukoliko odluči da ima jedinstveno merno mesto za ceo kapacitet elektrane, da uredi balansnu odgovornost bez prava iz člana 10. stav 1. ovog zakona.
U slučaju da za raspoloživu kvotu konkurišu dva ili više učesnika u postupku aukcije sa istom ponuđenom cenom, preostala kvota se raspodeljuje na te učesnike proporcionalno ponuđenom kapacitetu elektrane.
U ocenu ponude učesnika aukcije, prilikom rangiranja ponuda učesnika aukcije i popunjavanja kvote, može da se uzme u obzir, pored visine ponuđene cene učesnika aukcije i iznos procenta kapaciteta elektrane učesnika aukcije ponuđenog:
1) garantovanom snabdevaču za potrebe garantovanog snabdevanja i/ili
2) krajnjim kupcima kroz ugovor o otkupu električne energije iz obnovljivih izvora.
Ako učesnik aukcije stekne pravo na tržišnu premiju, a u slučaju da se prilikom rangiranja ponuda i popunjavanja kvote primenjuje stav 6. ovog člana, učesnik aukcije je dužan da u postupku sticanja statusa povlašćenog proizvođača dokaže da je zaključio dugoročan ugovor sa garantovanim snabdevačem, odnosno krajnjim kupcem u skladu sa ponudom učesnika aukcije iz stava 6. ovog člana.
Ministarstvo je dužno da u javnom pozivu u skladu sa članom 17. stav 3. tačka 6) ovog zakona izričito navede da li se aukcije sprovode u skladu sa stavom 6. ovog člana, pri čemu se aukcije koje se sprovode u skladu sa stavom 6. ovog člana ne mogu sprovesti pre 1. januara 2024. godine.
Na osnovu pravila propisanih u st. 1-8. ovog člana, Komisija sastavlja rang listu koju zajedno sa izveštajem o sprovedenom postupku dostavlja Ministarstvu.
Vlada bliže uređuje vrednovanje ponuda, rangiranje ponuda, način popunjavanja kvote, kao i način dokazivanja obaveze i najmanji rok trajanja ugovora iz stava 7. ovog člana.
Odabir najboljih ponuda i pravna zaštita
Član 22
Na osnovu rang liste i izveštaja o sprovedenom postupku koje sačinjava Komisija, Ministarstvo donosi rešenje o dodeljivanju prava na tržišnu premiju, odnosno rešenje o odbijanju prava na tržišnu premiju učesnicima u postupku aukcije.
Rešenje iz stava 1. ovog člana je konačno i protiv njega se može pokrenuti upravni spor.
Učesnik aukcije može da pokrene upravni spor samo protiv rešenja kojim je odlučeno o njegovom pravu.
Pravo učesnika aukcije kojima je dodeljeno pravo na tržišnu premiju u postupku aukcije ostaće nepromenjeno i na snazi bez obzira na ishod upravnog spora koji pokrene drugi učesnik aukcije protiv svog rešenja.
Ministarstvo će dodeliti pravo na odgovarajuću tržišnu premiju izvan kvote aukcije, ukoliko ishod pravnosnažnog rešenog upravnog spora bude takav da učesniku na aukciji pripada pravo na tržišnu premiju.
Status privremenog povlašćenog proizvođača električne energije
Član 23
Učesnici u postupku aukcije čije su ponude na aukcijama obuhvaćene rešenjem iz člana 22. ovog zakona, stiču status privremenog povlašćenog proizvođača električne energije danom konačnosti tog rešenja.
Privremeni povlašćeni proizvođač je dužan da u roku od 30 dana od dana sticanja tog statusa Ministarstvu dostavi finansijski instrument obezbeđenja.
Finansijski instrument obezbeđenja iz stava 2. ovog člana dostavlja se u formi novčanog depozita u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan uplate, koji se uplaćuje na podračun posebnih depozita Ministarstva, u skladu sa propisima kojima se uređuje budžetski sistem ili u formi bankarske garancije koja je bezuslovna, neopoziva, plativa na prvi poziv i bez prava na prigovor, kojom se obezbeđuje da će, u roku koji je propisan ovim zakonom, pribaviti građevinsku dozvolu i saglasnost na studiju o proceni uticaja, odnosno odluku da nije potrebna procena uticaja na životnu sredinu i da će steći status povlašćenog proizvođača električne energije u roku trajanja statusa privremenog povlašćenog proizvođača.
Ako privremeni povlašćeni proizvođač u roku iz stava 2. ovog člana ne dostavi finansijski instrument obezbeđenja, Ministarstvo donosi rešenje o ukidanju prava na tržišnu premiju, a privremeni povlašćeni proizvođač gubi taj status, pri čemu deo kvote koju je rezervisao ostaje neraspodeljen.
U slučaju iz stava 4. ovog člana, neraspodeljena kvota se može raspodeliti na sledećoj aukciji.
Rešenje iz stava 4. ovog člana je konačno i protiv njega se može pokrenuti upravni spor.
Vlada, na predlog Ministarstva, bliže propisuje uslove za prijavu u fazi kvalifikacije, sadržinu i visinu finansijskog instrumenta obezbeđenja iz stava 3. ovog člana, model bankarske garancije, uslove i način naplate finansijskog instrumenta obezbeđenja iz stava 3. ovog člana, postupak prenosa i prestanka statusa privremenog povlašćenog proizvođača.
Ugovor o tržišnoj premiji
Član 24
Privremeni povlašćeni proizvođač koji je dostavio finansijski instrument obezbeđenja iz člana 23. ovog zakona zaključuje ugovor o tržišnoj premiji sa ovlašćenom ugovornom stranom.
Garantovani snabdevač obavljaće prava i dužnosti ovlašćene ugovorne strane.
Vlada može da imenuje i drugo lice da obavlja prava i dužnosti ovlašćene ugovorne strane, a koje ima odgovarajuću ekonomsku snagu i finansijske kapacitete, kao i neophodnu stručnost i resurse za obavljanje ove uloge.
Ugovor o tržišnoj premiji naročito sadrži podatke o ugovornim stranama i njihova prava i obaveze, predmet ugovora, visinu i podatke o tržišnoj premiji, mogućim plaćanjima ovlašćenoj ugovornoj strani ukoliko referentna tržišna cena prelazi unapred određenu visinu, vrstu i kapacitet elektrane, podsticajni period i rok zaključenja ugovora, razloge za raskid ugovora, način rešavanja sporova i druge elemente bitne za sadržinu i svrhu ugovora u skladu sa ovim zakonom.
Tržišna premija se u ugovoru o tržišnoj premiji određuje u skladu sa ponudom privremenog povlašćenog proizvođača za kapacitet, odnosno deo kapaciteta elektrane koji je ušao u kvotu u postupku aukcija u skladu sa podzakonskim aktom iz člana 14. ovog zakona.
Vlada, na predlog Ministarstva, bliže propisuje model ugovora o tržišnoj premiji.
Obaveze ovlašćene ugovorne strane
Član 25
Ovlašćena ugovorna strana je dužna da:
1) na zahtev privremenog povlašćenog proizvođača zaključi ugovor o premiji i u roku od 30 dana od dana podnošenja zahteva;
2) vodi poseban račun za transakcije vezane za podsticajne mere u skladu sa ovim zakonom;
3) vodi registar ugovora o premiji i objavljuje ih na svojoj internet stranici i ispunjava druge obaveze utvrđene ovim zakonom i propisima donetim na osnovu njega.
Vlada, na predlog Ministarstva, bliže propisuje obaveze ovlašćene ugovorne strane.
Trajanje i produženje statusa privremenog povlašćenog proizvođača
Član 26
Privremeni povlašćeni proizvođač je dužan da pribavi građevinsku dozvolu i saglasnost na studiju o proceni uticaja, odnosno odluku da nije potrebna procena uticaja na životnu sredinu u roku od dve godine od dana sticanja statusa privremenog povlašćenog proizvođača.
Ako privremeni povlašćeni proizvođač ne pribavi građevinsku dozvolu i saglasnost na studiju o proceni uticaja, odnosno odluku da nije potrebna procena uticaja u roku iz stava 1. ovog člana, Ministarstvo ukida status privremenom povlašćenom proizvođaču.
Ako privremeni povlašćeni proizvođač pribavi građevinsku dozvolu u roku od dve godine od dana sticanja tog statusa, status privremenog povlašćenog proizvođača produžava se za tri godine na zahtev privremenog povlašćenog proizvođača.
Izuzetno od stava 3. ovog člana, ako je privremeni povlašćeni proizvođač pre sticanja tog statusa pribavio građevinsku dozvolu, status privremenog povlašćenog proizvođača traje tri godine.
U slučaju iz st. 3. i 4. ovog člana, status privremenog povlašćenog proizvođača može se produžiti, na zahtev privremenog povlašćenog proizvođača za godinu dana, pod uslovom da je elektrana izgrađena u konstruktivnom smislu.
U slučaju više sile, status privremenog povlašćenog proizvođača može se produžiti za godinu dana, radi sprečavanja ili ublažavanja štetnog dejstva, odnosno otklanjanja štetnih posledica više sile.
Privremeni povlašćeni proizvođač je dužan da podnese obrazloženi zahtev za produženje statusa privremenog povlašćenog proizvođača najkasnije 30 dana pre isteka statusa privremenog povlašćenog proizvođača, a u slučaju više sile iz stava 1. ovog člana, najkasnije 30 dana od dana nastupanja više sile.
Ministarstvo u roku od deset dana od dana podnošenja zahteva iz stava 7. ovog člana, rešenjem odlučuje o tom zahtevu.
Vlada, na predlog Ministarstva, bliže propisuje uslove i način produženja statusa privremenog povlašćenog proizvođača i rešavanje po zahtevu za produženje statusa privremenog proizvođača u slučaju više sile.
Obaveze privremenog povlašćenog proizvođača
Član 27
Privremeni povlašćeni proizvođač je dužan da:
1) u roku dve godine od dana sticanja tog statusa pribavi pravnosnažnu građevinsku dozvolu za elektranu i saglasnost na studiju o proceni uticaja, odnosno odluku da nije potrebna procena uticaja na životnu sredinu, osim ukoliko pre sticanja tog statusa nije pribavio građevinsku dozvolu za elektranu i saglasnost na studiju o proceni uticaja, odnosno odluku da nije potrebna procena uticaja na životnu sredinu;
2) ne poveća odobrenu snagu elektrane za koju je stečen status privremenog povlašćenog proizvođača u toku trajanja statusa privremenog povlašćenog proizvođača;
3) održava finansijski instrument obezbeđenja;
4) zaključi ugovor o premiji i
5) obavesti Ministarstvo, ako se promene podaci o činjenicama na osnovu kojih je stečen status privremenog povlašćenog proizvođača, o nastalim promenama u roku od 15 dana od dana nastanka promene.
Privremeni povlašćeni proizvođač je dužan da pored obaveza iz stava 1. ovog člana ispunjava i obaveze iz člana 30. ovog zakona u toku probnog rada propisanog zakonom kojim se uređuje izgradnja objekata.
U slučaju iz stava 1. tačka 5) ovog stava, ako nastale promene ne utiču na ispunjenost uslova na osnovu kojih je rešenje izdato, Ministarstvo vrši izmenu rešenja u skladu sa novim podacima.
Posle izmene rešenja iz stava 3. ovog člana, privremeni povlašćeni proizvođač i ovlašćena ugovorna strana, su dužni da usaglase ugovor o tržišnoj premiji sa izvršenom izmenom rešenja.
U slučaju ako privremeni povlašćeni proizvođač u skladu sa stavom 1. tačka 2) ovog člana smanji odobrenu snagu elektrane ne menja se finansijski instrument obezbeđenja iz člana 23. stav 3. ovog zakona.
Vlada, na predlog Ministarstva, bliže uređuje obaveze privremenog povlašćenog proizvođača.
Ukidanje statusa privremenog povlašćenog proizvođača
Član 28
Status privremenog povlašćenog proizvođača se ukida ako:
1) je rešenje o sticanju statusa privremenog povlašćenog proizvođača iz obnovljivih izvora doneto na osnovu neistinitih podataka;
2) prestane da ispunjava uslove za sticanje statusa privremenog povlašćenog proizvođača utvrđene ovim zakonom ili uslovima koje Ministarstvo odredi za svaki pojedinačni postupak aukcije;
3) ne ispunjava obaveze utvrđene zakonom i podzakonskim aktima donetim na osnovu ovog zakona;
4) su akti na osnovu kojih je stekao status privremenog povlašćenog proizvođača pravnosnažno ukinuti, poništeni ili stavljeni van snage;
5) ne održava finansijsko sredstvo obezbeđenja za vreme trajanja statusa privremenog povlašćenog proizvođača i
6) ne ispunjava obaveze iz člana 30. ovog zakona u toku probnog rada.
Ministarstvo, po saznanju za okolnosti koje ukazuju na činjenice na osnovu kojih se ukida status privremenog povlašćenog proizvođača, bez odlaganja o tome obaveštava nadležnog inspektora.
Po dobijanju akta nadležnog inspektora kojim se utvrđuju činjenice iz stava 1. ovog člana, Ministarstvo donosi rešenje o ukidanju statusa privremenog povlašćenog proizvođača u roku od pet dana.
Rešenje iz stava 3. ovog člana je konačno i protiv njega se može pokrenuti upravni spor.
U slučaju ukidanja rešenja iz stava 3. ovog člana, privremenom povlašćenom proizvođaču od dana konačnosti tog rešenja prestaje status privremenog povlašćenog proizvođača i pravo na podsticajne mere.
Vlada, na predlog Ministarstva, bliže uređuje način ukidanja statusa privremenog povlašćenog proizvođača.
Status povlašćenog proizvođača
Član 29
Privremeni povlašćeni proizvođač stiče status povlašćenog proizvođača električne energije za ceo kapacitet ili deo kapaciteta elektrane ako je:
1) stekao licencu za obavljanje energetske delatnosti proizvodnje električne energije u skladu sa zakonom kojim se uređuje energetika, a koja obuhvata elektranu za koju je stekao status privremenog povlašćenog proizvođača, osim ukoliko u skladu sa zakonom kojim se uređuje energetika nije dužan da ima licencu;
2) elektrana iz tačke 1. ovog stava trajno priključena na prenosni, distributivni, odnosno zatvoreni distributivni sistem, električne energije sa odobrenom snagom za koju je elektrana stekla status privremenog povlašćenog proizvođača u skladu sa zakonom kojim se uređuje energetika;
3) za elektranu iz tačke 1. ovog stava obezbeđeno posebno merenje odvojeno od merenja u drugim tehnološkim procesima:
(1) predate električne energije u prenosni sistem, distributivni sistem, odnosno zatvoreni distributivni sistem električne energije,
(2) preuzete električne energije iz prenosnog, distributivnog, odnosno zatvorenog distributivnog sistema, za potrebe tehnološkog procesa rada elektrane,
(3) predate toplotne energije u sistem,
(4) preuzete, odnosno proizvedene toplotne energije za potrebe tehnološkog procesa elektrane i pripremu energenta,
4) elektrana iz tačke 1. ovog člana novoizgrađena, odnosno rekonstruisana;
5) dobio upotrebnu dozvolu u skladu sa zakonom kojim se uređuje izgradnja objekata za elektranu za koju je stekao status privremenog povlašćenog proizvođača;
6) zaključen ugovor o tržišnoj premiji u skladu sa ovim zakonom i podzakonskim aktima donetim na osnovu njega;
7) za elektranu iz tačke 1. ovog člana izdata vodna dozvola u skladu sa zakonom kojim je uređena oblast vodoprivrede, u slučaju da je predmet zahteva hidroelektrana;
8) pribavio integrisanu dozvolu, odnosno dozvolu za upravljanjem otpadom ili drugi akt u skladu propisima kojima se uređuje oblast upravljanja otpadom i upotreba otpada za proizvodnju energije, u slučaju da je predmet zahteva elektrana na biorazgradivi otpad;
9) za elektranu iz tačke 1. ovog člana izdat akt inspektora za zaštitu životne sredine da su ispunjeni uslovi zaštite prirode, uslovi i mere zaštite životne sredine koji su propisani studijom o proceni uticaja, kao i uslovi iz dozvole za upravljanje otpadom i integrisane dozvole za rad elektrane i obavljanje aktivnosti, u skladu sa propisima kojima se uređuje zaštita životne sredine.
Ministarstvo rešenjem odlučuje o zahtevu za sticanje statusa povlašćenog proizvođača u upravnom postupku u roku od 15 dana od dana podnošenja zahteva.
Rešenje iz stava 2. ovog člana je konačno i protiv njega se može pokrenuti upravni spor.
Vlada, na predlog Ministarstva, bliže uređuje način sticanja, prenosa i prestanka statusa povlašćenog proizvođača.
Obaveze povlašćenog proizvođača
Član 30
Povlašćeni proizvođač dužan je da:
1) u procesu proizvodnje električne energije koristi obnovljive izvore;
2) poštuje sve propise u oblasti životne sredine;
3) poštuje sve propise u oblasti vodoprivrede u slučaju hidroelektrane;
4) koristi reaktivnu energiju u skladu sa zakonom kojim se uređuje oblast energetike, pravilima o radu prenosnog, distributivnog odnosno zatvorenog distributivnog sistema;
5) elektrana u toku rada ne prelazi vrednost odobrene snage koju je utvrdio nadležni operator sistema;
6) operatoru prenosnog, distributivnog, odnosno zatvorenog distributivnog sistema stavlja na raspolaganje podatke potrebne za rad sistema u skladu sa pravilima o radu prenosnog sistema, pravilima o radu distributivnog sistema, odnosno zatvorenog distributivnog sistema odnosno pravilima o radu tržišta električne energije;
7) vodi evidenciju o utrošenim energentima, osim u slučaju hidroelektrana, vetroelektrana i solarnih elektrana;
8) dostavlja planove rada balansno odgovornoj strani u skladu sa zakonom;
9) ukloni elektranu nakon isteka životnog veka elektrane i sprovede sanaciju zemljišta u propisanom roku;
10) uplaćuje na mesečnom nivou iznose depozita koji se uplaćuje na podračun posebnih depozita Ministarstva, u skladu sa propisima kojima se uređuje budžetski sistem, na ime troškova uklanjanja elektrane nakon isteka životnog veka elektrane i sanacije zemljišta na kojoj se nalazila elektrana za koju je pribavljen status povlašćenog proizvođača;
11) ne menja odobrenu snagu elektrane;
12) da obavesti Ministarstvo ako se promene podaci o činjenicama na osnovu kojih je stečen status povlašćenog proizvođača o nastalim promenama u roku od 15 dana od dana nastanka promene;
13) ispunjava i druge obaveze propisane zakonom kojim se uređuje oblast energetike, ovim zakonom i aktima donetim na osnovu ovog zakona.
U slučaju iz stava 1. tačke 12) ovog člana, ako nastale promene ne utiču na ispunjenost uslova na osnovu kojih je rešenje izdato, Ministarstvo vrši izmenu rešenja u skladu sa novim podacima.
U slučaju stava 1. tačka 9) ovog člana, Ministarstvo vraća povlašćenom proizvođaču preostali iznos depozita nakon sprovedenog uklanjanja elektrane i sanacije zemljišta na kojoj se nalazila elektrana za koju je pribavljen status povlašćenog proizvođača.
Ukoliko povlašćeni proizvođač ne izvrši uklanjanje elektrane i sanaciju zemljišta na kojoj se nalazi elektrana u propisanom roku, Ministarstvo uklanja elektranu i sprovodi sanaciju zemljišta preko drugog lica, o trošku povlašćenog proizvođača, a koristeći sredstva iz novčanog depozita iz stava 1. tačka 10) ovog člana.
Posle izmene rešenja iz stava 2. ovog člana, povlašćeni proizvođač i ovlašćena ugovorna strana, su dužni da usaglase ugovor o tržišnoj premiji sa izvršenom izmenom rešenja.
Ako povlašćeni proizvođač u određenom periodu proizvodi suprotno uslovima iz stava 1. tač. 4) i 5) ovog člana, nema pravo na tržišnu premiju za taj period.
Vlada, na predlog Ministarstva, bliže uređuje obaveze povlašćenog proizvođača, visinu novčanog depozita na ime troškova uklanjanja elektrane nakon isteka životnog veka elektrane i sanacije zemljišta na kojoj se nalazila elektrana, rok i postupak za uklanjanje elektrane i sanaciju zemljišta.
Ukidanje statusa povlašćenog proizvođača
Član 31
Status povlašćenog proizvođača se ukida ako:
1) je rešenje o sticanju statusa povlašćenog proizvođača električne energije doneto na osnovu neistinitih podataka;
2) prestane da ispunjava uslove za sticanje statusa povlašćenog proizvođača utvrđene ovim zakonom i podzakonskim aktima donetim na osnovu ovog zakona;
3) ne ispunjava obaveze utvrđene ovim zakonom i podzakonskim aktima donetim na osnovu ovog zakona;
4) proizvodi električnu energiju suprotno propisima kojim se uređuje oblast energetike;
5) su akti na osnovu kojih je stekao status povlašćenog proizvođača pravnosnažno ukinuti, poništeni ili stavljeni van snage.
Ministarstvo, po saznanju za okolnosti koje ukazuju na činjenice na osnovu kojih se ukida status povlašćenog proizvođača, bez odlaganja o tome obaveštava nadležnog inspektora.
Po dobijanju akta nadležnog inspektora kojim se utvrđuju činjenice iz stava 1. ovog člana, Ministarstvo donosi rešenje o ukidanju statusa povlašćenog proizvođača u roku od pet dana.
Rešenje iz stava 3. ovog člana je konačno i protiv njega se može pokrenuti upravni spor.
U slučaju donošenja rešenja iz stava 3. ovog člana, povlašćenom proizvođaču od dana konačnosti tog rešenja prestaje status povlašćenog proizvođača i pravo na podsticajne mere.
Vlada, na predlog Ministarstva, bliže uređuje način ukidanja statusa povlašćenog proizvođača.
Podsticajni period
Član 32
Podsticajni period je određeni vremenski period u kome se povlašćenom proizvođaču isplaćuje tržišna premija.
Podsticajni period traje 15 godina od dana prve isplate tržišne premije.
IV SISTEM FID-IN TARIFA
Pojam
Član 33
Fid-in tarifa je vrsta operativne državne pomoći koja se dodeljuje u obliku podsticajne otkupne cene koja se garantuje po kWh za isporučenu električnu energiju u elektroenergetski sistem u toku podsticajnog perioda.
Fid-in tarifa može se steći samo za mala postrojenja i demonstracione projekte, u skladu sa ovim zakonom i podzakonskim aktom donetim u skladu sa ovim zakonom.
Fid-in tarifa obračunava se i isplaćuje na mesečnom nivou.
Fid-in tarifa može da se stekne za ceo ili deo kapaciteta elektrane.
Ministarstvo vrši dodelu prava na fid-in tarifu u postupku aukcija na osnovu raspoloživih kvota koje propisuje Vlada.
U slučaju da se pravo na fid-in tarifu stekne za deo kapaciteta elektrane, električna energija za koju se isplaćuje fid-in tarifa
