ZAKON O ŠUMAMA
("Sl. glasnik RS", br. 30/2010, 93/2012, 89/2015 i 95/2018 - dr. zakon)
I OSNOVNE ODREDBE
Predmet zakona
Član 1
Ovim zakonom uređuje se očuvanje, zaštita, planiranje, gajenje i korišćenje šuma, raspolaganje šumama i šumskim zemljištem, nadzor nad sprovođenjem ovog zakona, kao i druga pitanja značajna za šume i šumsko zemljište.
Primena zakona
Član 2
Odredbe ovog zakona odnose se na šume i šumsko zemljište u svim oblicima svojine.
Cilj zakona
Član 3
Ovim zakonom obezbeđuju se uslovi za održivo gazdovanje šumama i šumskim zemljištem kao dobrom od opšteg interesa, na način i u obimu kojim se trajno održava i unapređuje njihova proizvodna sposobnost, biološka raznovrsnost, sposobnost obnavljanja i vitalnost i unapređuje njihov potencijal za ublažavanje klimatskih promena, kao i njihova ekonomska, ekološka i socijalna funkcija, a da se pri tome ne pričinjava šteta okolnim ekosistemima.
Opšti interes
Član 4
Očuvanje, zaštita i unapređenje stanja šuma, korišćenje svih potencijala šuma i njihovih funkcija i podizanje novih šuma u cilju postizanja optimalne šumovitosti, prostornog rasporeda i strukture šumskog fonda u Republici Srbiji, jesu delatnosti od opšteg interesa.
Zaštita opšteg interesa iz stava 1. ovog člana obezbeđuje se:
1) zabranom trajnog smanjivanja površina pod šumama;
2) povećanjem ukupnog šumskog fonda, kao i udela državnog vlasništva u šumama u Republici Srbiji, a naročito u šumama s posebnom namenom;
3) finansiranjem očuvanja, zaštite i unapređivanja stanja postojećih i podizanja novih šuma, izrade planova i programa gazdovanja šumama preko Budžetskog fonda za šume Republike Srbije (u daljem tekstu: Budžetski fond), odnosno finansiranjem očuvanja, zaštite i unapređivanja stanja postojećih i podizanja novih šuma, izrade planova i programa gazdovanja šumama preko Budžetskog fonda za šume autonomne pokrajine (u daljem tekstu: Budžetski pokrajinski fond);
4) donošenjem programa razvoja šumarstva, planova gazdovanja šumama i njihovim sprovođenjem;
5) osnivanjem pravnih lica za gazdovanje šumama u državnoj svojini;
6) uspostavljanjem, održavanjem i korišćenjem nacionalnog informacionog sistema u šumarstvu;
7) pružanjem materijalne, stručne i savetodavne podrške sopstvenicima šuma;
8) zabranom otuđivanja šuma u državnoj svojini, osim u slučajevima predviđenim ovim zakonom;
9) čuvanjem i zaštitom šuma kao činiocima životne sredine;
10) obavljanjem drugih poslova u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim na osnovu zakona.
Šuma i šumsko zemljište
Član 5
Šuma je prostor obrastao šumskim drvećem, minimalne površine 5 ari, sa minimalnom pokrivenošću zemljišta krunama drveća od 30%.
Pod šumom se takođe smatraju i mlade prirodne i veštačke sastojine, kao i ljudskim delovanjem ili iz prirodnih razloga privremeno neobrasle površine na kojima će se prirodno ili veštački ponovo uspostaviti šuma.
Pod šumom se podrazumevaju i šumski rasadnici u kompleksu šuma i semenske plantaže, kao i zaštitni pojasevi drveća površine veće od 5 ari.
Šumom se ne smatraju parkovi u naseljenim mestima, kao i drveće koje se nalazi ispod dalekovoda i u koridoru izgrađenog dalekovoda, bez obzira na površinu.
Šumsko zemljište jeste zemljište na kome se gaji šuma, zemljište na kome je zbog njegovih prirodnih osobina racionalnije gajiti šume, kao i zemljište na kome se nalaze objekti namenjeni gazdovanju šumama, divljači i ostvarivanju opštekorisnih funkcija šuma i koje ne može da se koristi u druge svrhe, osim u slučajevima i pod uslovima utvrđenim ovim zakonom.
Funkcije i namena šuma
Član 6
Šume imaju opštekorisnu i privrednu funkciju.
Opštekorisne funkcije šuma su:
1) opšta zaštita i unapređivanje životne sredine postojanjem šumskih ekosistema;
2) očuvanje biodiverziteta;
3) očuvanje genofonda šumskog drveća i ostalih vrsta u okviru šumske zajednice;
4) ublažavanje štetnog dejstva "efekta staklene bašte" vezivanjem ugljenika, proizvodnjom kiseonika i biomase;
5) prečišćavanje zagađenog vazduha;
6) uravnotežavanje vodnih odnosa i sprečavanje bujica i poplavnih talasa;
7) pročišćavanje vode, snabdevanje i zaštita podzemnih tokova i izvorišta pijaćom vodom;
8) zaštita zemljišta, naselja i infrastrukture od erozije i klizišta;
9) stvaranje povoljnih uslova za zdravlje ljudi;
10) povoljni uticaj na klimu i poljoprivrednu delatnost;
11) estetska funkcija;
12) obezbeđivanje prostora za odmor i rekreaciju;
13) razvoj lovnog, seoskog i ekoturizma;
14) zaštita od buke;
15) podrška odbrani zemlje i razvoju lokalnih zajednica.
Prema utvrđenim prioritetnim funkcijama šume, odnosno njihovi delovi mogu biti:
1) privredne šume;
2) šume s posebnom namenom.
Šume s posebnom namenom su:
1) zaštitne šume;
2) šume za očuvanje i korišćenje genofonda šumskih vrsta drveća;
3) šume za očuvanje biodiverziteta gena, vrsta, ekosistema i predela;
4) šume značajne estetske vrednosti;
5) šume od značaja za zdravlje ljudi i rekreaciju;
6) šume od značaja za obrazovanje;
7) šume za naučno-istraživačku delatnost;
8) šume kulturno-istorijskog značaja;
9) šume za potrebe odbrane zemlje;
10) šume specifičnih potreba državnih organa;
11) šume za druge specifične potrebe.
Šume u zaštićenim prirodnim dobrima imaju prioritetnu funkciju šume sa posebnom namenom.
Privredna funkcija šuma ostvaruje se korišćenjem šumskih proizvoda i valorizacijom opštekorisnih funkcija šume radi ostvarivanja prihoda.
Namena šuma utvrđuje se, u skladu sa prioritetnim funkcijama šuma, u planu razvoja šumske oblasti.
Obaveze i ograničenja sopstvenika i korisnika šuma
Član 7
Sopstvenik, odnosno korisnik šuma dužan je da sprovodi mere zaštite šuma, da štiti šume i šumska zemljišta od degradacije i erozije, da izvršava planove gazdovanja šumama, kao i da sprovodi ostale mere propisane ovim zakonom i propisima donetim na osnovu ovog zakona.
Značenje pojmova
Član 8
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom zakonu, imaju sledeće značenje:
1) biodiverzitet (biološka raznovrsnost) jeste različitost organizama u određenim vrstama, između vrsta i ekosistema i obuhvata ukupnu raznovrsnost gena, vrsta i ekosistema;
2) čista seča šuma jeste uklanjanje sveg ili skoro sveg drveća na određenoj površini;
3) degradirana šuma jeste šuma koja je znatno izgubila kvalitet, vitalnost i sposobnost prirastanja i prirodnog obnavljanja;
4) enklava jeste zemljište jednog svojinskog oblika koje je sa svih strana okruženo zemljištem drugog svojinskog oblika ili zemljištem drugog korisnika;
5) poluenklava jeste zemljište koje je najmanje sa tri strane okruženo zemljištem drugog svojinskog oblika, odnosno drugih korisnika;
6) gajenje šuma jeste postupak stručnog i planskog sprovođenja mera obnavljanja, nege i podizanja novih šuma, kao i proizvodnja šumskog reproduktivnog materijala;
7) gazdovanje šumama jeste skup usaglašenih stručnonaučnih, tehničko-tehnoloških, ekonomskih, organizacionih i društvenih aktivnosti koje se u određenom periodu preduzimaju u šumi radi njene zaštite, održavanja, unapređivanja i korišćenja;
8) krčenje šume podrazumeva uklanjanje šumskog drveća na određenoj površini radi promene namene šumskog zemljišta;
9) korisnik šuma jeste pravno lice koje gazduje šumama u državnoj svojini u skladu sa ovim zakonom i drugim propisima;
10) monitoring šuma jeste sistem stalnog praćenja i analize ukupnog stanja šumskih ekosistema, a posebno njihove vitalnosti, zdravstvenog stanja i biološke raznovrsnosti radi preduzimanja mera prevencije i njihove zaštite;
11) nega šuma obuhvata mere gajenja koje se sprovode u sastojini od momenta njenog nastanka pa do vremena njenog obnavljanja;
12) održavanje šuma jeste priprema staništa za prirodno obnavljanje šuma, nega i zaštita šuma (biološka, fizička i pravna), održavanje šumskih komunikacija i drugih objekata;
13) obnavljanje šuma jeste prirodni, veštački, odnosno kombinovani stručno vođeni postupak korišćenja postojeće šume i istovremenog podizanja nove mlade šume na istom prostoru i u određenom periodu;
14) osnivanje novih šuma jeste pošumljavanje neobraslog šumskog zemljišta, podizanje intenzivnih šumskih zasada i zaštitnih pojaseva na novim površinama, kao i nega novopodignutih šuma do prve prorede;
15) pustošenje šuma jesu protivpravne radnje kojima se slabi plodnost (prinosna snaga) šumskog zemljišta i time dovodi u opasnost ili onemogućava trajnost šumske proizvodnje ili gajenje šuma na tom zemljištu ili ugrožava opstanak šuma i njihova opštekorisna funkcija (seča većeg obima koja se približava čistoj seči ili krčenju šuma, prebirna seča prejakog intenziteta, podbeljivanje stabala, svaka radnja koja može prouzrokovati zakorovljavanje, spiranje i odnošenje zemljišta vodom ili vetrom i dr.);
16) sastojina je deo šume posebnih stanišnih uslova i strukturnih elemenata koji zahteva poseban način gazdovanja;
17) stručnosavetodavni poslovi su poslovi pružanja stručnih saveta, davanje uputstava i drugih stručnih i obrazovnih usluga sopstvenicima šuma;
18) sopstvenik šuma jeste fizičko, odnosno pravno lice (privredno društvo, zadruga, crkva i verska zajednica, udruženje) u čijoj se svojini nalaze šume;
19) šume sopstvenika su šume u svojini fizičkog, odnosno pravnog lica (privredno društvo, zadruga, crkva i verska zajednica, udruženje građana);
20) šumska infrastruktura jeste proširena biološka reprodukcija šuma (podizanje novih šuma i njihovo održavanje dok traje potreba za investicionim ulaganjima) i tehnička infrastruktura (šumske saobraćajnice, protivpožarne pruge i drugi objekti koji služe gazdovanju šumama);
21) šumski putevi jesu objekti (putevi i vlake) izgrađeni prvenstveno radi obavljanja poslova gazdovanja šumama, a naročito radi zaštite šuma od požara (za prolaz vatrogasnih vozila i tehnike);
22) šumski red jeste stanje šume koje obezbeđuje uslove za njeno održavanje, obnavljanje i unapređivanje, a naročito za zaštitu od požara, biljnih bolesti i štetočina i za zaštitu zemljišta od nastanka i razvijanja erozionih procesa;
23) šumski proizvodi jesu svi proizvodi šuma i šumskog zemljišta (šumsko drveće i žbunje i svi njihovi delovi; biomasa ukupne šumske vegetacije; cvetovi, seme, plodovi, kora drveta, korenje; mahovina, paprat, trava, trska, cveće, lekovito, aromatično i jestivo bilje, druge biljke i njihovi delovi; gljive; med, smola; šušanj, treset i humus; travnati ili pašnjački pokrivač; divljač i ostale životinje koje žive u šumi);
24) zaštita šuma jeste sistem mera i aktivnosti koje se sprovode radi sprečavanja, suzbijanja i otklanjanja posledica štetnog dejstva biljnih bolesti, insekata, glodara, divljači, stoke, čoveka, požara, drugih elementarnih nepogoda, kao i drugih biotičkih i abiotičkih činilaca;
25) zaštitne šume su šume čija je prioritetna funkcija zaštita zemljišta od erozije; zaštita izvorišta vodosnabdevanja, vrela i termomineralna i mineralna izvorišta i banje; zaštita gornje granice vegetacije; zaštita objekata (vodene akumulacije, železničke pruge, putevi) i naselja.
II OČUVANJE ŠUMA
Mere za očuvanje šuma
Član 9
Radi očuvanja šuma, osim kada je ovim zakonom drugačije propisano, zabranjeno je:
1) pustošenje i krčenje šuma;
2) čista seča šuma koja nije planirana kao redovan vid obnavljanja šuma;
3) seča koja nije u skladu s planovima gazdovanja šumama;
4) seča stabala zaštićenih i strogo zaštićenih vrsta drveća;
5) podbeljivanje stabala;
6) paša, brst stoke, kao i žirenje u šumi;
7) sakupljanje ostalih šumskih proizvoda (gljiva, plodova, lekovitog bilja, puževa i drugog);
8) seča semenskih sastojina i semenskih stabala koja nije predviđena planovima gazdovanja šumama;
9) korišćenje kamena, šljunka, peska, humusa, zemlje i treseta, osim za izgradnju infrastrukturnih objekata za gazdovanje šumama;
10) samovoljno zauzimanje šuma, uništavanje ili oštećivanje šumskih zasada, oznaka i graničnih znakova, kao i izgradnja objekata koji nisu u funkciji gazdovanja šumama;
11) odlaganje smeća i štetnih i opasnih materija i otpadaka, kao i zagađivanje šuma na bilo koji način;
12) preduzimanje drugih radnji kojima se slabi prinosna snaga šume ili ugrožava funkcija šume.
Čista seča šuma može da se vrši radi izgradnje objekata koji služe gazdovanju šumama, u skladu s planovima gazdovanja šumama.
Izuzetno od stava 2. ovog člana, čista seča šuma koja nije predviđena planovima gazdovanja šumama može da se vrši uz saglasnost ministarstva nadležnog za poslove šumarstva (u daljem tekstu: Ministarstvo) radi:
1) prosecanja prolaza za izvršenje geodetskih radova, geoloških istraživanja, naučnoistraživačkih ogleda, postavljanja cevovoda PTT, elektro i drugih vodova i sličnih radova, ako se time ne ugrožavaju prioritetne funkcije šume;
2) otvaranja protivpožarnih linija pri gašenju visokog šumskog požara, suzbijanja biljnih bolesti i štetočina, sprovođenja aktivnosti u cilju sprečavanja pojave i otklanjanja posledica ekoloških akcidenata, ponovnog korišćenja kopova i odlagališta pepela na površinama koje su pošumljene po projektima rekultivacije, kao i kada je usled drugih prirodnih pojava ugrožena većina šumskog drveća, ako se time ne ugrožavaju prioritetne funkcije šume utvrđene planovima gazdovanja šumama.
Promena namene šuma i šumskog zemljišta
Član 10
Promena namene šuma i šumskog zemljišta može da se vrši:
1) kada je to utvrđeno planom razvoja šumske oblasti;
2) ako to zahteva opšti interes utvrđen posebnim zakonom ili aktom Vlade;
3) radi izgradnje objekata za zaštitu ljudi i materijalnih dobara od elementarnih nepogoda i odbrane zemlje;
4) u postupku komasacije i arondacije poljoprivrednog zemljišta i šuma;
5) radi izgradnje ekonomskih ili stambenih objekata sopstvenika šuma na površini do 10 ari;
6) radi izgradnje objekata za korišćenje ostalih obnovljivih izvora energije malih kapaciteta (male elektrane i drugi slični objekti, u smislu propisa kojim se uređuje oblast energetike) i eksploatacije mineralnih sirovina, ako je površina šuma i šumskog zemljišta za ove namene manja od 15 ha.
Promena namene šuma i šumskog zemljišta iz stava 1. tač. 4)-6) ovog člana vrši se uz saglasnost Ministarstva.
Uz zahtev za davanje saglasnosti iz stava 2. ovog člana podnosi se:
1) dokaz o vlasništvu, odnosno pravu korišćenja šuma ili šumskog zemljišta za koje se traži saglasnost;
2) zapisnik šumarskog inspektora o postojećem stanju u pogledu načina korišćenja šuma, odnosno šumskog zemljišta za koje se traži saglasnost;
3) dokaz o plaćenoj administrativnoj taksi;
4) projekat rekultivacije, u slučajevima iz stava 1. tačka 6) ovog člana.
Promenom namene šuma ne smatra se čista seča šuma radi izvođenja radova iz člana 9. st. 2. i 3. ovog zakona.
Šumom i šumskim zemljištem za koju je, u skladu sa stavom 1. ovog člana, izvršena promena namene, do privođenja planiranoj nameni gazduje sopstvenik, odnosno korisnik šuma, u skladu sa ovim zakonom.
Za zemljište u svojini sopstvenika površine do 50 ari, koje se u službenoj evidenciji vodi kao šuma ili šumsko zemljište, a koristi se za poljoprivrednu proizvodnju, na zahtev sopstvenika može se izvršiti promena namene korišćenja šumskog zemljišta uz saglasnost Ministarstva.
Uz zahtev za davanje saglasnosti iz stava 6. ovog člana podnosi se:
1) dokaz o vlasništvu šumskog zemljišta koje se menja u poljoprivredno zemljište;
2) zapisnik šumarskog i poljoprivrednog inspektora o postojećem stanju u pogledu načina korišćenja;
3) dokaz o plaćenoj administrativnoj taksi.
Čl. 11 i 12*
(Prestalo da važi)
Zaštićene vrste šumskog drveća
Član 13
Zabranjena je seča stabala, uništavanje podmlatka i sakupljanje semena strogo zaštićenih i zaštićenih vrsta šumskog drveća utvrđenih posebnim propisom kojim se uređuje zaštita prirode, osim ako su izvor zaraze od bolesti i štetočina, odnosno ako ugrožavaju ljude i objekte.
Vrste iz stava 1. ovog člana mogu se koristiti uz saglasnost Ministarstva, a na teritoriji autonomne pokrajine uz saglasnost nadležnog organa autonomne pokrajine.
Radi očuvanja i usmerenog korišćenja genofonda vrsta iz stava 1. ovog člana planovi gazdovanja šumama sadrže mere zaštite, korišćenja i proširenja areala tih vrsta.
Prioritetna opštekorisna funkcija šuma
Član 14
Prioritetna opštekorisna funkcija šuma, kao i mere kojima se ona obezbeđuje može se menjati izmenom plana razvoja šumske oblasti, na predlog zainteresovanog pravnog lica.
Šumama za koje je utvrđena prioritetna opštekorisna funkcija gazduje se u skladu sa ovim zakonom, aktom kojim je utvrđena opštekorisna funkcija i posebnim propisom kojim se uređuje zaštita prirode.
Sredstva za sprovođenje mera iz stava 1. ovog člana i naknadu u slučaju da se tim merama ograničava pravo korišćenja šuma i uvećavaju troškovi gazdovanja šumama, obezbeđuje pravno lice na čiji zahtev je utvrđena prioritetna opštekorisna funkcija šuma, odnosno krajnji korisnik opštekorisne funkcije.
Šumom za koju je utvrđena prioritetna opštekorisna funkcija šuma gazduje korisnik, odnosno sopstvenik šuma koji je tom šumom gazdovao do utvrđivanja prioritetne funkcije šuma.
Praćenje uticaja prekograničnog aerozagađenja
Član 15
Praćenje uticaja prekograničnog aerozagađenja jeste sistem stalnog praćenja i analize ukupnog stanja šumskih ekosistema izazvanog uticajem prekograničnog aerozagađenja, u skladu sa međunarodno prihvaćenom metodologijom.
Poslove iz stava 1. ovog člana vrši Ministarstvo.
Poslove iz stava 1. ovog člana Ministarstvo može da poveri organizaciji koja je registrovana za obavljanje naučnoistraživačke delatnosti u oblasti šumarstva u odgovarajućem registru, u skladu sa propisima kojima se uređuje naučnoistraživačka delatnost.
Poslovi iz stava 1. ovog člana finansiraju se iz budžeta Republike Srbije.
Obaveza sanacije
Član 16
Sopstvenik, odnosno korisnik šuma dužan je da izvrši sanaciju, i to: neobrasle površine nastale dejstvom prirodnih nepogoda (požar, vetar, sneg i slično); površine na kojoj nije uspelo podmlađivanje i pošumljavanje; površine na kojoj je izvršeno pustošenje - bespravna čista seča ili krčenje šuma ili bespravna seča retkih vrsta drveća.
Ako sopstvenik, odnosno korisnik šuma ne sprovede mere iz stava 1. ovog člana u roku predviđenom planskim dokumentom gazdovanja šumama ili sanacionim planom, te mere sprovodi Ministarstvo, a na teritoriji autonomne pokrajine nadležni organ autonomne pokrajine, na teret sopstvenika, odnosno korisnika šuma.
Sanacija površine koja je oštećena dejstvom prirodnih nepogoda, a koja nije planirana planskim dokumentom gazdovanja šumama, vrši se na osnovu sanacionog plana.
Sanacioni plan donosi sopstvenik, odnosno korisnik za šume za koje se izrađuje osnova.
Sanacioni plan za šume za koje se izrađuje program donosi pravno lice iz člana 70. stav 1. ovog zakona.
Sanacioni plan donosi se najkasnije tri meseca nakon prestanka dejstva prirodne nepogode, a sadrži naročito: podatke o mestu; istorijat nastanka šteta; površinu; vrstu drveta; zapreminu; potrebno vreme za sanaciju; plan gajenja; plan korišćenja; plan zaštite; plan izgradnje šumskih saobraćajnica; dinamiku izvođenja radova; tehnologiju izvođenja radova na gajenju i korišćenju šuma; evidenciju izvršenih radova; karte; zapisnik nadležnog šumarskog inspektora i drugo.
Ministarstvo daje saglasnost na sanacioni plan iz stava 3. ovog člana.1
Pravna lica koja koriste šumska zemljišta na kojima se nalazi odlagalište jalovine, pepela, šljake i drugih opasnih i štetnih materija na kojima nije izvršena rekultivacija ili za koja rekultivacija nije planirana projektima rekultivacije radi stvaranja poljoprivrednog zemljišta, dužna su da ih rekultivišu podizanjem šuma, po prethodno pribavljenoj saglasnosti Ministarstva na dostavljeni projekat rekultivacije, a na teritoriji autonomne pokrajine po prethodno pribavljenoj saglasnosti nadležnog organa autonomne pokrajine.
III PLANIRANJE
Šumska oblast
Član 17
Radi obezbeđivanja uslova za uravnoteženi i održivi razvoj šuma, racionalnog sprovođenja mera gazdovanja šumama i drugim potencijalima šuma na određenoj teritoriji, ustanovljavaju se šumske oblasti.
Šumska oblast jeste planska, geografska i prirodna celina koja obuhvata šume i šumska zemljišta šumskih područja i nacionalnih parkova.
Šumske oblasti su:
Šume i šumska zemljišta koja su obuhvaćena šumskim područjima i nacionalnim parkovima određena su u Popisu šuma i šumskih zemljišta šumskih područja, koji je odštampan uz ovaj zakon i čini njegov sastavni deo.
Šumsko područje obuhvata šume u svim oblicima svojine i svih namena, osim šuma u nacionalnim parkovima.
Gazdinska jedinica
Član 18
Planom razvoja šumske oblasti, u skladu s potrebama organizacije gazdovanja šumama i kriterijumima podele šumskog prostora, ustanovljavaju se gazdinske jedinice kao osnovne jedinice planiranja.
Gazdinska jedinica po pravilu čini teritorijalnu celinu šuma i šumskog zemljišta, osim šuma sopstvenika - fizičkog lica, a obuhvata čitav šumski kompleks ili samo njegov deo.
Gazdinska jedinica obuhvata šume i šumsko zemljište istog svojinskog oblika, površine pod šumom do 5000 hektara.
2.1. Programi razvoja šumarstva
Član 19
Program razvoja šumarstva na teritoriji Republike Srbije je strateški planski dokument kojim se utvrđuju pravci razvoja šuma i šumarstva sa akcionim planom za njegovo sprovođenje.
Programi iz stava 1. ovog člana naročito sadrže: stanje šuma, ciljeve i mere za njihovo unapređenje, plan sprovođenja ciljeva i mera, sa utvrđenom dinamikom i finansijskim sredstvima neophodnim za njihovo ispunjavanje.
Program razvoja šumarstva na teritoriji Republike Srbije donosi Vlada za period od deset godina.
Izrada Programa razvoja šumarstva na teritoriji Republike Srbije se finansira iz budžeta Republike Srbije.
Za realizaciju programa iz stava 1. ovog člana donose se planovi gazdovanja šumama.
Program iz stava 3. ovog člana objavljuje se u "Službenom glasniku Republike Srbije".
2.2. Planovi gazdovanja šumama
Vrste planova
Član 20
Planovi gazdovanja šumama su:
1) plan razvoja šumske oblasti;
2) osnova gazdovanja šumama;
3) program gazdovanja šumama.
Planovi razvoja
Član 21
Plan razvoja šumske oblasti (u daljem tekstu: plan razvoja) je planski dokument kojim se utvrđuju pravci razvoja šuma i šumarstva sa planom za njegovo sprovođenje za šumsku oblast.
Plan razvoja naročito sadrži: zakonski, strateški i planski okvir; prikaz i analizu stanja šuma i dosadašnjeg gazdovanja; funkcije šuma i ciljeve gazdovanja šumama; program mera i aktivnosti i smernice za realizaciju planiranih radova; projekciju očekivanih efekata; indikatore za praćenje realizacije plana razvoja; priloge i drugo.
Plan razvoja mora biti usklađen sa programom iz člana 19. ovog zakona i sa Prostornim planom Republike Srbije.
Plan razvoja donosi Vlada, za period od deset godina.
Izrada plana razvoja finansira se iz Budžetskog fonda.
Ministar bliže propisuje sadržinu plana razvoja, način i postupak njegovog donošenja i izrade.
Osnova gazdovanja šumama
Član 22
Osnova gazdovanja šumama (u daljem tekstu: osnova) jeste planski dokument gazdovanja šumama koji se donosi za gazdinsku jedinicu, osim za šume sopstvenika - fizičkih lica.
Osnova sadrži naročito: stanje šuma; razradu opštih smernica iz plana razvoja; evidenciju i analizu sprovedenih mera gazdovanja; planove gazdovanja po vrsti i obimu poslova, vremenu, mestu i načinu njihovog sprovođenja; vrednost šuma.
Osnova se izrađuje na osnovu utvrđenog stanja šuma na terenu (sastojinske inventure).
Osnova se donosi za period od deset godina.
Ako se izmene i dopune osnove rade zbog postupanja po zahtevu ili aktu drugog organa, troškove izmene i dopune snosi taj organ.
Ministar bliže propisuje sadržinu osnove, način i postupak njenog donošenja i izrade, bitne nedostatke ili izmenjene okolnosti zbog kojih se vrši izmena i dopuna osnove.
Program gazdovanja šumama
Član 23
Program gazdovanja šumama (u daljem tekstu: program) jeste planski dokument gazdovanja šumama koji se donosi za šume većeg broja sopstvenika šuma - fizičkih lica.
Na sadržinu programa shodno se primenjuju odredbe iz člana 22. stav 2. ovog zakona.
Program se donosi za teritoriju jedne ili više opština za period od deset godina.
Program se izrađuje na osnovu utvrđenog stanja šuma na terenu.
Ministar bliže propisuje sadržinu programa, način i postupak njegovog donošenja i izrade, kao i bitne nedostatke ili izmenjene okolnosti zbog kojih se vrši izmena i dopuna programa.
Usaglašenost plana razvoja, osnova i programa
Član 24
Plan razvoja, osnove i programi moraju biti međusobno usaglašeni.
Planovi gazdovanja šumama iz stava 1. ovog člana naročito moraju biti usaglašeni u pogledu perioda važenja (uređajnog razdoblja).
Donošenje osnove i programa
Član 25
Osnovu donosi sopstvenik šuma, odnosno korisnik šuma.
Na osnovu iz stava 1. ovog člana saglasnost daje Ministarstvo, a na teritoriji autonomne pokrajine nadležni organ autonomne pokrajine.
Program donosi Ministarstvo, a na teritoriji autonomne pokrajine nadležni organ autonomne pokrajine uz saglasnost Ministarstva.
Osnove i programi za šume koje obuhvataju zaštićena područja nacionalnog nivoa donose se i uz prethodno mišljenje ministarstva nadležnog za poslove zaštite prirode.
Ako se u toku sprovođenja osnova, odnosno programa, izmene okolnosti ili utvrde bitni nedostaci na kojima su zasnovani, izvršiće se njihova izmena i dopuna u roku od godinu dana od dana utvrđivanja izmenjenih okolnosti, odnosno bitnih nedostataka, na način i po postupku utvrđenom za njihovo donošenje.
Ministar rešenjem nalaže izradu izmena i dopuna osnova iz stava 5. ovog člana.
Izrada plana razvoja, osnove i programa
Član 26
Plan razvoja može da izrađuje pravno lice koje je stručno i tehnički osposobljeno za obavljanje tih poslova i ispunjava uslove utvrđene ovim zakonom i propisima donetim na osnovu ovog zakona.
Osnovu i program može da izrađuje pravno lice, odnosno preduzetnik koji ima zaposleno stručno lice koje poseduje odgovarajuću licencu.
Važenje osnove i programa
Član 27
Nova osnova, odnosno program počinje da važi pošto istekne rok važenja prethodne osnove, odnosno programa.
Nova osnova, odnosno program donosi se najkasnije šest meseci posle isteka roka važenja prethodne osnove, odnosno programa.
U periodu od isteka roka važenja osnove, odnosno programa, do dobijanja saglasnosti na novu osnovu, odnosno program, zabranjena je seča šume, osim sanitarne seče i seče predviđene sanacionim planom.
U periodu od isteka roka važenja osnove, odnosno programa, do dobijanja saglasnosti na novu osnovu, odnosno program, korisnik, odnosno sopstvenik šuma dužan je da sprovodi mere zaštite šuma.
Obaveštavanje javnosti
Član 28
U postupku donošenja programa razvoja, planova, osnova i programa javnost se obaveštava javnim oglašavanjem na veb-sajtu Ministarstva, i to u trajanju od najmanje 30 dana od dana javnog oglašavanja.
Sprovođenje planova
Član 29
Sopstvenik, odnosno korisnik šuma dužan je da planove gazdovanja šumama sprovodi u rokovima i na način utvrđen tim aktima.
Sprovođenje osnova i programa obezbeđuje se:
1) godišnjim planom gazdovanja šumama;
2) izvođačkim projektom gazdovanja šumama.
Godišnji plan gazdovanja šumama
Član 30
Godišnji plan gazdovanja šumama (u daljem tekstu: Godišnji plan) za šume kojima se gazduje u skladu sa osnovom donosi korisnik, odnosno sopstvenik šuma, a za šume sopstvenika kojima se gazduje u skladu sa programom donosi pravno lice iz člana 70. stav 1. ovog zakona najkasnije do 30. novembra tekuće za narednu godinu.
Godišnji plan sadrži naročito: obim, mesto i dinamiku radova na zaštiti, gajenju, korišćenju i unapređivanju šuma, proizvodnji šumskog reproduktivnog materijala, izgradnji tehničke infrastrukture.
Sastavni deo godišnjeg plana su izvođački projekti, osim za šume za koje se donosi program.
Godišnji plan mora biti usklađen sa osnovama, odnosno programima i sanacionim planovima.
Godišnji plan može da se izmeni zbog prirodnih nepogoda i ako su nastale druge okolnosti koje nije bilo moguće predvideti, i to po istom postupku po kome je donet.
Ministar bliže propisuje sadržinu godišnjeg plana, način i postupak njegovog donošenja i izrade.
Izvođački projekat gazdovanja šumama
Član 31
Izvođački projekat gazdovanja šumama (u daljem tekstu: izvođački projekat) izrađuje se za šume za koje se donose osnove.
Izvođački projekat sadrži naročito: detaljnu razradu planova gajenja, zaštite, korišćenja i unapređivanja šuma sadržanih u osnovama; tehnološki postupak, uslove, način i rok izvršenja svih radova.
Izvođački projekat mora biti usklađen sa osnovom i izrađuje se na osnovu utvrđenog stanja šuma na terenu i izvršenog obeležavanja i odabiranja stabala za seču, najduže za period od jedne godine.
Izuzetno od odredbe stava 3. ovog člana, u slučaju kada planirani radovi nisu izvršeni u periodu od jedne kalendarske godine, izvođački projekat može da važi najduže dve kalendarske godine.
Izvođački projekat izrađuje se za odsek ili odeljenje, a izuzetno za više odseka ili odeljenja (sliv).
Izvođački projekat donosi korisnik, odnosno sopstvenik šuma, najkasnije do 31. oktobra tekuće godine za narednu godinu, osim izvođačkog projekta koji se izrađuje na osnovu sanacionog plana i izvođačkog projekta za realizaciju slučajnog prinosa.
Ministar bliže propisuje sadržinu izvođačkog projekta, način i postupak njegovog donošenja i izrade, kao i period važenja.
Član 32
(Brisano)
Projekat za podizanje zasada kratkog proizvodnog ciklusa
Član 33
Za zasade šumskih vrsta drveća u kratkim proizvodnim ciklusima do deset godina, namenjenih za proizvodnju određenih sortimenata, donosi se poseban projekat za podizanje zasada kratkog proizvodnog ciklusa, čija se sadržina utvrđuje u skladu sa članom 31. ovog zakona.
Na zasade iz stava 1. ovog člana ne primenjuju se odredbe čl. 9. do 12. ovog zakona.
Ministar bliže propisuje sadržinu projekta za podizanje zasada kratkog proizvodnog ciklusa.
Evidentiranje izvršenih radova
Član 34
Izvršeni radovi na gazdovanju šumama moraju se evidentirati na način propisan ovim zakonom.
Evidencija o izvršenim radovima iz stava 1. ovog člana je sastavni deo osnova, programa i projekata iz čl. 31. i 32. ovog zakona.
Sopstvenik šuma koji šumama gazduje u skladu sa osnovom, odnosno korisnik šuma dužan je da evidentira izvršene radove najkasnije do 28. februara tekuće godine za prethodnu godinu.
Ministar bliže propisuje način vođenja evidencije izvršenih radova.
Šumska hronika
Član 35
Sopstvenik, odnosno korisnik šuma dužan je da vodi knjigu šumske hronike koja je sastavni deo osnove, odnosno programa.
Šumska hronika naročito sadrži podatke o fenološkim, biotičkim i abiotičkim pojavama u šumi.
Ministar bliže propisuje sadržinu i način vođenja šumske hronike.
Dostupnost podataka iz planskih dokumenata
Član 36
Podaci iz programa razvoja iz člana 19. ovog zakona, nacionalne inventure šuma i planova razvoja dostupni su javnosti.
Podaci iz osnova i programa mogu da se koriste ako se priloži dokaz o uplati republičke administrativne takse.
Izuzetno od stava 2. ovog člana, podatke iz osnova i programa mogu da koriste bez naknade naučne i obrazovne ustanove kada ti podaci služe za potrebe obrazovanja, naučnih i eksperimentalnih istraživanja.
Sopstvenik šuma koji koristi podatke iz programa koji se odnose na vlasničke parcele oslobođen je plaćanja takse iz stava 2. ovog člana.
Čuvanje planova
Član 37
Planovi gazdovanja šumama čuvaju se trajno, u skladu s propisom kojim se uređuje arhivska građa.
Član 38
Nacionalna inventura šuma obavlja se radi utvrđivanja stanja šuma za potrebe strateškog planiranja, drugih državnih organa, drugih privrednih grana, odbrane zemlje, naučnoistraživačke delatnosti, po pravilu svakih deset godina.
Poslove nacionalne inventure šuma vrši Ministarstvo.
Ministarstvo može da poveri poslove iz stava 1. ovog člana putem konkursa koji se objavljuje u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Konkurs iz stava 3. ovog člana naročito sadrži:
1) vrste poslova za koje se konkurs raspisuje;
2) period na koji se dodeljuju poslovi;
3) dokaz o ispunjenosti uslova u pogledu iskustva i rezultata u obavljanju poslova;
4) rok za donošenje i objavljivanje odluke o izboru po konkursu;
5) način obaveštavanja o rezultatima konkursa.
Konkurs iz stava 3. ovog člana sprovodi komisija koju obrazuje ministar.
Odluku o izboru po konkursu donosi ministar.
Rezultati konkursa objavljuju se u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Na osnovu nacionalne inventure šuma Ministarstvo sastavlja izveštaj o sprovedenoj inventuri šuma koji dostavlja Vladi, najkasnije šest meseci po završetku nacionalne inventure.
Nacionalna inventura šuma se finansira iz budžeta Republike Srbije.
IV GAZDOVANJE ŠUMAMA
Čuvanje šuma
Član 39
Čuvanje šuma radi njene zaštite od protivpravnog prisvajanja, korišćenja, uništavanja i drugih nezakonitih radnji (odlaganje otpadnih i otrovnih štetnih materija, zagađivanje šuma, uništavanje graničnih znakova i oznaka i drugo) obezbeđuje korisnik, odnosno sopstvenik šuma.
Korisnik, odnosno sopstvenik šuma koji gazduje šumom u skladu sa osnovom, dužan je da organizuje službu čuvanja šuma, radi obavljanja poslova iz stava 1. ovog člana, zavisno od površine šuma kojima gazduje, karakteristika terena i drugih uslova.
Čuvar šuma
Član 40
Poslove čuvanja šuma može da obavlja lice koje ima najmanje srednju stručnu spremu (IV stepen obrazovanja) šumarskog smera - šumarski tehničar (u daljem tekstu: čuvar šuma).
Čuvar šuma je službeno lice koje vrši poslove čuvanja šuma u propisanom službenom odelu i može biti naoružan službenim oružjem u skladu sa ovim zakonom i propisom kojim se uređuje držanje i nošenje oružja.
Čuvar šuma ima legitimaciju čuvara šuma.
Legitimaciju čuvara šuma izdaje na propisanom obrascu korisnik, odnosno sopstvenik šuma kod koga je čuvar šuma zaposlen.
Čuvar šuma može obavljati i ostale čuvarske poslove propisane drugim propisima iz oblasti lovstva, ribarstva, zaštite prirode i drugo, ako ispunjava uslove propisane tim propisima.
Korisnik, odnosno sopstvenik šuma koji organizuje čuvarsku službu, propisuje izgled službenog odela čuvara šuma.
Ministar bliže propisuje obrazac legitimacije čuvara šuma.
Ovlašćenja i dužnosti čuvara šuma
Član 41
U vršenju poslova čuvanja šuma, čuvar šuma ovlašćen je i dužan da:
1) legitimiše lice zatečeno u vršenju prekršaja kažnjivog po ovom zakonu ili krivičnih dela koja se odnose na šume, kao i lica za koje postoji osnovana sumnja da je izvršilo takva dela ako ne može da utvrdi identitet tog lica na drugi način;
2) pregleda sve vrste vozila kojima se drvo prevozi i sve vrste tovara kojima se drvo prenosi u cilju pronalaska predmeta krivičnog dela ili prekršaja, kao i dokumentaciju koja prati drvo u prometu (propratnicu i otpremnicu);
3) pregleda mesta, osim stanova, na kojima se može nalaziti drvo koje je predmet krivičnog dela ili prekršaja;
4) privremeno oduzme bespravno posečeno drvo i drvo stavljeno u promet suprotno odredbama člana 60. stav 1. ovog zakona, predmete kojima je izvršeno krivično delo ili prekršaj i predmete koji su nastali ili pribavljeni izvršenjem takvog dela i da te predmete bez odlaganja preda nadležnom organu;
5) obnavlja i čuva granične oznake od uništavanja i bespravnog korišćenja;
6) ako su granične oznake pomerene ili uništene u cilju samovoljnog zauzimanja šuma i šumskog zemljišta, o tome pravovremeno izvesti korisnika i sopstvenika;
7) sačini zapisnik o protivpravnoj radnji i utvrđenom činjeničnom stanju i dostavi ga korisniku, odnosno sopstveniku šuma;
8) prati i obaveštava o bitnim promenama zdravstvenog stanja šuma, štetama nastalim od abiotičkih i biotičkih činilaca i drugo.
Kad čuvar šuma preduzima radnje iz stava 1. tač. 1) do 4) ovog člana, dužan je da prethodno pokaže legitimaciju čuvara šuma.
Obaveza zaštite šuma
Član 42
Korisnik, odnosno sopstvenik šume koji gazduje šumom u skladu sa osnovom dužan je da prati uticaj biotičkih i abiotičkih činilaca na zdravstveno stanje šuma i blagovremeno preduzima mere za zaštitu šuma i šumskog zemljišta.
Ako sopstvenik, odnosno korisnik šuma ne postupa u skladu sa odredbom stava 1. ovog člana, Ministarstvo, a na teritoriji autonomne pokrajine nadležni organ autonomne pokrajine će obezbediti izvršenje te obaveze o trošku sopstvenika, odnosno korisnika šume.
Sopstvenik šuma koji gazduje šumom u skladu sa programom, dužan je da postupa u skladu sa preporukama i uputstvima pravnog lica iz člana 70. stav 1. ovog zakona i pravnog lica iz člana 44. stav 2. ovog zakona.
Korisnik, odnosno sopstvenik šume koji gazduje u skladu sa osnovom, dužan je da Ministarstvu, a na teritoriji autonomne pokrajine nadležnom organu autonomne pokrajine, podnese godišnji izveštaj o preduzetim merama i problemima zaštite šuma najkasnije do 15. januara tekuće godine za prethodnu godinu, a u slučajevima veće ugroženosti šuma bez odlaganja.
Nadležni organ autonomne pokrajine izveštaj iz stava 4. ovog člana dostavlja Ministarstvu najkasnije do 31. januara tekuće za prethodnu godinu.
Član 43
(Brisano)
Izveštajno-dijagnozno prognozni poslovi u zaštiti šuma
Član 44
Vršenje izveštajno-dijagnozno prognoznih poslova u zaštiti šuma od biljnih bolesti i štetočina obezbeđuje Ministarstvo.
Poslove iz stava 1. ovog člana Ministarstvo poverava naučnoistraživačkoj ustanovi iz oblasti šumarstva, u skladu s propisom kojim se uređuje zdravlje bilja.
Sopstvenik, odnosno korisnik šuma koji šumama gazduje u skladu sa osnovom, dužan je da u praćenju zdravstvenog stanja i sprovođenju mera zaštite šuma od biljnih bolesti i štetočina postupa u skladu sa preporukama i predlozima pravnog lica iz stava 2. ovog člana.
Sopstvenik, odnosno korisnik šuma koji šumama gazduje u skladu sa osnovom dužan je da pravnom licu iz stava 2. ovog člana dostavlja uzorke materijala u roku i po postupku utvrđenom u preporukama i predlozima tog pravnog lica.
Ministarstvo obaveštava javnost o ugroženosti šuma.
Vanredne mere zaštite šuma
Član 45
U slučajevima značajnih poremećaja biološke ravnoteže i ozbiljnih šteta u šumskim ekosistemima izazvanih dejstvom prirodnih nepogoda Ministarstvo određuje mere zaštite i sanacije šuma koje sprovode sopstvenici, odnosno korisnici šuma i obezbeđuje finansijska sredstava.
Prirodna nepogoda u šumama, u smislu ovog zakona, predstavlja značajan poremećaj biološke ravnoteže i nastanak ozbiljnih šteta u šumskim ekosistemima izazvanih pre svega požarima, sušenjem, biljnim bolestima i štetočinama, vetrolomima i vetroizvalama, snegolomima i snegoizvalama, poplavama, bujičnim tokovima, klizištima i drugim nepredviđenim činiocima na velikim površinama šuma i šumskog zemljišta.
Prirodnu nepogodu iz stava 2. ovog člana proglašava ministar na osnovu procenjenog obima i inteziteta potencijalne ili nastale štete.
Zaštita šuma od požara
Član 46
U cilju zaštite šuma od požara donosi se plan zaštite šuma od požara za period od deset godina.
Plan zaštite šuma od požara donosi korisnik, odnosno sopstvenik šuma za šume kojima se gazduje u skladu sa osnovom.
Plan zaštite šuma od požara kojima se gazduje u skladu sa programom, donosi pravno lice iz člana 70. stav 1. ovog zakona i sastavni je deo plana zaštite šuma od požara koji donosi za državne šume.
Plan iz stava 1. ovog člana izrađuje se u skladu sa ovim zakonom i posebnim propisom kojim se uređuje zaštita od požara.
U jedinstvenom informacionom sistemu za šumarstvo vodi se evidencija o šumskim požarima.
Korisnik, odnosno sopstvenik šuma koji gazduje šumama u skladu sa osnovom, dužan je da prikuplja podatke o šumskim požarima, vodi evidenciju i dostavlja ih Ministarstvu.
Korisnik, odnosno sopstvenik šuma dužan je da o nastanku požara odmah obavesti najbližu vatrogasno-spasilačku jedinicu pri ministarstvu nadležnom za unutrašnje poslove i Ministarstvo, a na teritoriji autonomne pokrajine i nadležni organ autonomne pokrajine.
Korisnik, odnosno sopstvenik šuma koji gazduje šumama u skladu sa osnovom, dužan je da dostavi Ministarstvu, a na teritoriji autonomne pokrajine nadležnom organu autonomne pokrajine, izveštaj o nastaloj šteti, najkasnije 30 dana od dana gašenja požara.
U slučaju bitnih promena stanja šuma za koje je donet plan zaštite šuma od požara, izvršiće se izmene i dopune plana u roku od tri meseca od dana utvrđenih promena.
Sopstvenik, odnosno korisnik šuma dužan je da obezbedi funkcionisanje i održavanje protivpožarne infrastrukture (protivpožarnih pruga, osmatračnica, vodozahvata i drugo).
Zabrana paljenja vatre
Član 47
Zabranjeno je paljenje otvorene vatre u šumi i na zemljištu u neposrednoj blizini šume, na udaljenosti manjoj od 200 m od ruba šume.
Izuzetno od stava 1. ovog člana, vatra se može ložiti u šumi i na šumskom zemljištu, na mestu koje je samo za tu namenu određeno, uređeno i vidno obeleženo i uz sprovođenje propisanih mera iz člana 61. ovog zakona.
Naknada za štetu pričinjenu šumi
Član 48
Fizička i pravna lica koja nanesu štetu šumi dužna su da nadoknade nastalu štetu sopstveniku, odnosno korisniku šuma.
Odlaganje otpada u šumi
Član 49
Zabranjeno je u šumi, na šumskom zemljištu i na udaljenosti manjoj od 200 m od ruba šume odlaganje smeća, otrovnih supstanci i ostalog opasnog otpada, kao i izgradnja objekata za skladištenje, preradu ili uništavanje smeća, otrovnih supstanci i ostalog opasnog otpada.
Sopstvenik, odnosno korisnik šuma dužan je da spreči odlaganje smeća, otrovnih supstanci i ostalog opasnog otpada i bez odlaganja obavesti o tome Ministarstvo, a na teritoriji autonomne pokrajine nadležni organ autonomne pokrajine.
Sopstvenik, odnosno korisnik šuma dužan je da sprečava radnje iz stava 1. ovog člana, ukloni smeće, otrovne supstance i ostali opasni otpad, kao i da preduzme sve mere sanacije oštećene šume.
Zabrana promene vodnog režima u šumi
Član 50
Zabranjeno je odvodnjavanje i izvođenje drugih radova kojima se vodni režim u šumi menja tako da se ugrožava opstanak ili vitalnost šume.
Pri izradi i sprovođenju projekata uređivanja izvorišta voda u šumskim ekosistemima, koji se donose u skladu sa posebnim propisima, neophodno je obezbediti dovoljnu količinu slobodne vode (biološki minimum) radi zadovoljavanja potreba biljnog i životinjskog sveta u šumi.
Radovi iz st. 1. i 2. ovog člana mogu da se izvode ako je na projekat iz stava 2. ovog člana prethodno pribavljena saglasnost Ministarstva, a na teritoriji autonomne pokrajine saglasnost nadležnog organa autonomne pokrajine.
Pravo i ograničenje pristupa u šumi
Član 51
Zabranjeno je u šumi bez dozvole sopstvenika, odnosno korisnika šuma:
1) postavljanje privremenih objekata, šatora i osnivanje kampova;
2) organizovanje masovnog okupljanja koje može naneti štetu šumi;
3) postavljanje tabli i oznaka na način kojim se oštećuju stabla;
4) postavljanje ograda;
5) kretanje motornim vozilima izvan puteva koji su za to namenjeni, osim za službene potrebe;
6) kretanje u zatvorenim i zabranjenim područjima, putevima, ograđenim lovištima, eksperimentalnim i poslovnim objektima;
7) kretanje na površinama na kojima se vrše šumski radovi i pošumljavanje, seča, izgradnja objekata, lov i drugo.
Građani imaju slobodan pristup šumi u svrhu uživanja, odmora i rekreacije, uz sopstvenu odgovornost za svoju bezbednost i obavezu da ne nanose štetu šumi.
Slobodan pristup može biti ograničen u zaštićenim delovima šuma ili u delovima šuma u kojima je ugrožena bezbednost ljudi.
Sopstvenik, odnosno korisnik šuma dužan je da vidljivim znakovima upozorenja obeleži deo šume u kojem je ograničen pristup.
Paša u šumi
Član 52
Paša, brst ili žirenje u šumi može da se vrši samo uz dozvolu sopstvenika, odnosno korisnika šuma, koji može izdati dozvolu samo ako su paša, brst ili žirenje predviđeni planovima gazdovanja šumama i ako šuma nije u fazi obnavljanja.
Paša je dozvoljena na šumskom zemljištu dok se ne izvrši njegovo pošumljavanje.
Držaoci stoke mogu da koriste šumu za pašu, brst ili žirenje, samo pod nadzorom čuvara stoke.
Sopstvenik, odnosno korisnik šuma utvrđuje uslove pod kojima može da se vrši paša, brst ili žirenje (vreme paše, brsta ili žirenja, vrsta stoke, broj grla, visinu naknade, puteve za pogon stoke i slično).
Divljač u šumi
Član 53
Pravno lice kojem je povereno gazdovanje divljači, u skladu sa propisom kojim se uređuje divljač i lovstvo, dužno je da brojnost i vrste divljači održava na takvom nivou da se ne narušava biološka ravnoteža šumskog ekosistema i ne sprečava sprovođenje ciljeva gazdovanja šumom.
Planski dokumenti u lovstvu moraju biti u skladu s planom razvoja, osnovama i programima.
Zabranjeno je intenzivno gajenje krupne divljači u ograđenim površinama u šumama u kojima je u toku proces obnavljanja (podmlađivanja).
Gazdovanje semenskim objektima
Član 54
Semenskim objektima, osim semenskim objektima za proizvodnju semena poznatog porekla, gazduje se na način kojim se obezbeđuje maksimalna proizvodnja kvalitetnog šumskog semena i omogućava lakše branje, odnosno sakupljanje semena.
Radovi u semenskim objektima
Član 55
Stabla i sastojine koji su priznati kao polazni materijal za proizvodnju šumskog semena, osim priznatog polaznog materijala za proizvodnju semena poznatog porekla, mogu se seći radi nege, da bi se postigla optimalna struktura za proizvodnju šumskog semena i uklonila stabla koja su suva ili toliko oštećena da im predstoji sušenje ili su izvor zaraze od biljnih bolesti ili štetočina.
Bilans šumskog reproduktivnog materijala
Član 56
Šumski reproduktivni materijal autohtonih vrsta drveća sopstvenici i korisnici šuma obezbeđuju u skladu s Bilansom šumskog reproduktivnog materijala (u daljem tekstu: Bilans).
Bilans sadrži naročito: vrste, kategoriju i količinu reproduktivnog materijala.
Bilans vodi Ministarstvo.
Ministar bliže propisuje sadržinu, način vođenja i izrade Bilansa.
Odabiranje, obeležavanje i evidentiranje stabala za seču
Član 57
Seča stabala u šumama može da se vrši samo posle izvršenog odabiranja, obeležavanja doznačnim žigom i evidentiranja stabala za seču (u daljem tekstu: doznaka).
Doznakom se smatra i obeležavanje površine šume planirane za čistu seču ili krčenje, kao i obeležavanje posebnim žigom panjeva bespravno posečenih stabala.
Vršenje doznake
Član 58
Doznaku vrši stručno lice koje ima licencu za obavljanje stručnih poslova u gazdovanju šumama (u daljem tekstu: stručno lice).
Stručnom licu Ministarstvo, a na teritoriji autonomne pokrajine nadležni organ autonomne pokrajine dodeljuje doznačni žig na ime.
Pravo na žig ima stručno lice zaposleno kod korisnika, odnosno sopstvenika šuma koji šumama gazduje u skladu sa osnovom, odnosno stručno lice zaposleno kod pravnog lica iz člana 70. st 1. i 3. i člana 72. stav 2. ovog zakona.
Izuzetno od stava 1. ovog člana, doznaku u izdanačkim šumama sopstvenika može da vrši tehničar šumarske struke s položenim stručnim ispitom i radnim iskustvom na tim poslovima od najmanje tri godine.
Doznaka u šumama sopstvenika može da se vrši samo u prisustvu sopstvenika šuma ili lica koje on ovlasti.
Pre vršenja doznake stručno lice dužno je da sopstveniku šume pruži odgovarajuće stručne savete.
U šumama sopstvenika, doznaka se vrši samo ako sopstvenik šume pruži dokaz o vlasništvu i na licu mesta pokaže granice svoje šume.
Ako sopstvenik šume posle izvršene doznake stabala za seču zahteva donošenje rešenja o odobrenju seče, pravno lice iz člana 70. stav 1. ovog zakona donosi rešenje u roku od sedam dana od dana podnošenja zahteva.
Ministar bliže propisuje način i vreme doznake, dodeljivanja doznačnog žiga, način obeležavanja panjeva bespravno posečenih stabala, način evidentiranja tih stabala i panjeva u doznačnim knjigama, odnosno knjigama šumske krivice, oblik i sadržinu doznačnih žigova i žigova za šumsku krivicu i obrasce doznačne knjige, odnosno knjige šumske krivice.
Seča
Član 59
Vreme, način i vrsta seče šuma određuje se planom razvoja osnovom, odnosno programom.
Korisnik je dužan da korišćenje (seču, izradu i prodaju) drvnih sortimenata u državnim šumama vrši po principu maksimalnog kvalitativnog i kvantitativnog iskorišćenja.
Seča šume može da se izvodi na način i pod uslovima kojima se obezbeđuje zaštita ljudi i šume.
Promet posečenog drveta
Član 60
Zabranjeno je da se posečeno drvo iz šume i šumsko drveće koje potiče sa površine koja se u smislu ovog zakona ne smatra šumom, stavlja u promet (kupuje, prodaje, poklanja, skladišti i prevozi saobraćajnim sredstvima), dok se ne žigoše šumskim žigom i izda propratnica, odnosno otpremnica, koja prati drvo u prometu.
Žigosanje posečenog drveta i izdavanje propratnice, odnosno otpremnice vrši korisnik šuma, sopstvenik koji šumom gazduje u skladu sa osnovom, odnosno pravno lice iz člana 72. stav 2. ovog zakona.
Žigosanje posečenog drveta iz šume sopstvenika - fizičkog lica i izdavanje propratnice, vrši pravno lice iz člana 70. stav 1. ovog zakona.
Žigosanje posečenog drveta i izdavanje propratnice, odnosno otpremnice za šumsko drveće koje potiče sa površine koja se u smislu ovog zakona ne smatra šumom, vrši pravno lice iz člana 70. stav 1. ovog zakona, uz nadoknadu troškova koje snosi podnosilac zahteva.
Pravo na žig ima lice zaposleno kod korisnika šuma, sopstvenika šuma koji gazduje šumom u skladu sa osnovom, pravnog lica iz člana 70. stav 1. i člana 72. stav 2. ovog zakona, a koje ima najmanje srednju stručnu spremu (IV stepena obrazovanja) šumarskog smera - šumarski tehničar.
Žigosanje bespravno posečenog drveta za koje je u odgovarajućem postupku nadležni organ utvrdio da su prestali razlozi zbog kojih je drvo privremeno oduzeto, vrši korisnik, odnosno sopstvenik šume, a bespravno posečeno drvo koje je nadležni organ u propisanom postupku oduzeo, žigoše stručno lice zaposleno kod pravnog lica iz člana 70. stav 1. ovog zakona.
Zabranjeno je vršiti preradu i skladištenje drveta ako drvo nije žigosano šumskim žigom i ako za isto nije izdata otpremnica, odnosno propratnica na način propisan ovim zakonom.
Ministarstvo dodeljuje broj žiga za žigosanje posečenog drveta korisniku, sopstveniku šuma koji gazduje šumom u skladu sa osnovom, pravnom licu iz člana 70. stav 1. ovog zakona.
Lice koje stavlja drvo u promet, osim fizičkog lica koje stavlja u promet drvo za sopstvene potrebe, dužno je da o tome vodi evidenciju na propisan način.
Zabranjena je seča stabala i delova stabala za novogodišnje i druge praznike.
Izuzetno od odredbe stava 10. ovog člana, seča može da se vrši:
1) kada se vrši čišćenje i proreda u podmlađenim šumama predviđena osnovom ili programom;
2) kada su stabla iz stava 10. ovog člana namenski uzgajana u šumskim rasadnicima, šumskim čistinama ili na zemljištu ispod vodova (elektro i PTT).
Odredbe stava 10. ovog člana ne odnose se na vrhove četinarskih stabala posečenih putem redovnih seča obnavljanja i prorednih seča predviđenih osnovom ili programom.
U slučajevima iz st. 11. i 12. ovog člana, četinarska stabla mogu da se stavljaju u promet ako su na mestu seče žigosana, odnosno obeležena na propisani način i ako je izdata propratnica, odnosno otpremnica.
Za četinarska stabla namenjena za novogodišnje i druge praznike izdaje se propratnica, odnosno otpremnica.
Ministar bliže propisuje oblik i sadržinu šumskog žiga, obrazac propratnice, odnosno otpremnice, uslove i način žigosanja posečenog drveta i način vođenja evidencije.
Ministar bliže propisuje način žigosanja, odnosno obeležavanja četinarskih stabala, kao i izgled i sadržinu propratnice, odnosno otpremnice iz stava 13. ovog člana.
Šumski red
Član 61
Sopstvenik, odnosno korisnik šuma dužan je da radove u gazdovanju šumama organizuje i izvršava u vreme i na način utvrđen u planovima gazdovanja šumama, kojima se obezbeđuje uspostavljanje i održavanje šumskog reda.
Ako se poremeti šumski red, sopstvenik, odnosno korisnik šuma, dužan je da u najkraćem mogućem roku i na propisan način uspostavi šumski red.
Ministar bliže propisuje način sprovođenja šumskog reda.
Ostali šumski proizvodi
Član 62
Sakupljanje ostalih šumskih proizvoda (šumskih plodova, lekovitog i drugog bilja, korišćenje kamena, peska, šljunka, humusa, kao i pčelarenje i drugo) može da se vrši uz odobrenje korisnika, odnosno sopstvenika šuma, a u skladu s projektom korišćenja ostalih šumskih proizvoda.
Izgradnja objekata u šumama
Član 63
U šumama mogu da se grade objekti u skladu s planovima gazdovanja šumama i posebnim propisom kojim se uređuje oblast divljači i lovstva.
U šumi i na udaljenosti manjoj od 200 m od ruba šume ne mogu da se grade ćumurane, krečane, ciglane i drugi objekti sa otvorenom vatrom.
Tehnička infrastruktura
Član 64
Tehnička infrastruktura (šumske saobraćajnice, protivpožarne pruge i drugi objekti koji služe gazdovanju šumama) planira se, gradi, održava i koristi na način koji ne ugrožava:
1) izvorišta voda i vodne tokove;
2) staništa značaj
