ZAKON
O ZDRAVLJU BILJA
("Sl. glasnik RS", br. 41/2009 i 17/2019)
I OSNOVNE ODREDBE
Predmet uređivanja
Član 1
Ovim zakonom uređuje se zaštita i unapređenje zdravlja bilja; mere za sprečavanje unošenja, otkrivanje, sprečavanje širenja i suzbijanje štetnih organizama; fitosanitarna kontrola; uslovi za proizvodnju, preradu, doradu, uvoz, skladištenje i promet bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata, kao i uslovi za pružanje usluga u oblasti zaštite zdravlja bilja.
Član 2
Zaštita zdravlja bilja, u smislu ovog zakona, obuhvata:
1) zaštitu bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata od štetnih organizama;
2) sprečavanje unošenja, širenja štetnih organizama i njihovo suzbijanje primenom fitosanitarnih mera;
3) detekciju i determinaciju štetnih organizama;
4) omogućavanje optimalne proizvodnje i prometa bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata;
5) zaštitu životne sredine od posledica delovanja štetnih organizama;
6) mere, uslove i instrumente za održivo upravljanje, očuvanje celovitosti i raznovrsnosti u oblasti zdravlja bilja;
7) mere i postupke za zaštitu zdravlja bilja;
8) edukaciju i javno informisanje.
Član 3
Mere i postupci za zaštitu zdravlja bilja iz člana 2. tačka 7) ovog zakona jesu:
1) stalni nadzor nad biljem, koji obuhvata gajene kulture (polja, zasadi, plantaže, rasadnici, matični zasadi, staklenici, mrežanici, laboratorije i sl.), spontanu floru, kao i bilje i biljne proizvode u skladištima, procesu dorade, prerade i tokom transporta;
2) praćenje prisustva i procena rizika od štetnih organizama i njihovo suzbijanje;
3) fitosanitarna kontrola pri uvozu u cilju sprečavanja unošenja i širenja štetnih organizama;
4) fitosanitarna kontrola pri izvozu pošiljaka bilja i biljnih proizvoda za koje druge zemlje postavljaju specifične fitosanitarne zahteve;
5) posebni fitosanitarni pregledi na prisustvo određenih štetnih organizama putem provere zdravstvenog stanja, praćenja i posebnog nadzora;
6) fitosanitarni pregledi, radi izdavanja biljnih pasoša, fitosanitarnih sertifikata i drugih službenih dokumenata i akata;
7) sprovođenje inspekcijskog nadzora radi zaštite zdravlja bilja;
8) sprovođenje fitosanitarnih mera;
9) laboratorijske analize i testiranje bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata, radi utvrđivanja prisustva štetnih organizama i intenziteta njihove pojave;
10) prognoze pojave štetnih organizama, razvoja i kretanja njihove populacije i utvrđivanje optimalnih rokova za njihovo suzbijanje;
11) primenjena i druga istraživanja u oblasti dijagnostike štetnih organizama i zaštite zdravlja bilja;
12) edukacija i davanje saveta i preporuka o štetnim organizmima;
13) suzbijanje štetnih organizama primenom dezinfekcije, dezinsekcije, deratizacije, dekontaminacije i primenom drugih postupaka tretiranja.
Značenje pojmova
Član 4
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom zakonu imaju sledeće značenje:
1) autohtoni organizam jeste ona vrsta organizma koja je u određenom ekosistemu prirodno prisutna;
2) biljem se smatraju žive biljke i živi delovi biljaka, uključujući seme;
3) biljni proizvodi jesu svi proizvodi biljnog porekla, neprerađeni ili podvrgnuti procesu jednostavne prerade, zbog čega se više ne mogu smatrati biljem, kao i drvo ako zadržava u potpunosti ili delimično, svoju prirodno oblu površinu, sa ili bez kore ili ako je u obliku iverice, strugotine, delića, otpada ili ako se koristi u formi rezane građe, ambalaže, letvica, paleta i materijala za pakovanje u transportu pošiljki, a može da predstavlja rizik po zdravlje bilja;
4) biljke namenjene za sadnju jesu:
(1) već zasađene biljke, namenjene da ostanu zasađene ili rasađene posle njihovog unošenja,
(2) biljke koje nisu zasađene, ali su namenjene za sadnju;
5) biljni pasoš jeste službeni dokument, isprava ili druga službena oznaka kojom se potvrđuje da bilje, biljni proizvodi i propisani objekti u prometu, ispunjavaju fitosanitarne uslove propisane ovim zakonom i propisima donetim na osnovu njega;
6) biološka zaštita bilja jeste strategija suzbijanja štetnih organizama u poljoprivredi i šumarstvu korišćenjem prirodnih neprijatelja, antagonista ili kompetitora ili njihovih proizvoda i drugih samoreprodukujućih živih bića;
7) vizuelni pregled jeste pregled bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata golim okom ili korišćenjem lupa, binokulara ili mikroskopa, bez vršenja laboratorijske analize, radi utvrđivanja prisustva štetnih organizama na bilju, biljnim proizvodima i propisanim objektima;
8) držalac bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata (u daljem tekstu: držalac bilja) jeste pravno i fizičko lice, odnosno preduzetnik koji je vlasnik ili korisnik bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata, odnosno lice koje se bavi proizvodnjom, preradom, doradom, skladištenjem, prometom i uvozom ili ih na drugi način koristi, kao i vlasnik ili korisnik zemljišta na kojem se utvrdi prisustvo štetnih organizama;
9) zdravlje bilja jeste zaštita zdravlja bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata od štetnih organizama primenom fitosanitarnih mera;
10) zemlja porekla jeste zemlja u kojoj je gajeno bilje ili zemlja u kojoj je gajeno bilje od koga su dobijeni biljni proizvodi ili zemlja gde su biljni proizvodi prvi put izloženi delovanju štetnih organizama;
11) izveštavanje jeste službena procedura kojom se uspostavlja tok informacija na propisan način;
12) izvoz jeste svaki transport pošiljke izvan teritorije Republike Srbije, što obuhvata reeksport i privremeni izvoz;
13) introdukovani organizmi jesu sve vrste organizama koje unosi čovek u odgovarajući ekosistem gde do tog momenta nisu bili prisutni;
13a) lot jeste broj jedinica iste vrste robe identifikovane kao homogene po sastavu i poreklu, koje čine deo pošiljke ili celu pošiljku;
14) mesto proizvodnje jeste bilo koja proizvodna površina, odnosno objekat koji predstavlja jedinstvenu proizvodnu jedinicu, sa svim pratećim objektima, mehanizacijom i opremom;
15) međunarodno prihvaćeni standardi smernice i preporuke su oni koje su razrađeni u okviru Sekreterijata Međunarodne konvencije za zaštitu bilja i u saradnji sa regionalnim organizacijama koje deluju u skladu sa međunarodnom konvencijom o zaštiti bilja (IPPC);
16) praćenje zdravstvenog stanja jeste postupak praćenja i provere fitosanitarnog stanja u Republici Srbiji;
17) provera zdravstvenog stanja jeste službena procedura kojom se putem vizuelnog pregleda bilja, uzimanja službenih uzoraka i laboratorijskom analizom proverava prisustvo štetnih organizama na bilju, biljnim proizvodima i propisanim objektima;
18) tranzit jeste svaki transport pošiljke pod carinskim nadzorom preko teritorije Republike Srbije;
19) propisani objekti jesu parcele poljoprivrednog i šumskog zemljišta, objekti predviđeni za skladištenje, obradu, doradu i preradu bilja i biljnih proizvoda, ambalaža za pakovanje i transport, kontejneri, zemlja i druge podloge u ili na kojima se biljke gaje ili drugi organizmi, objekti i materijali koji mogu da sadrže i prenose štetne organizme;
20) posebni nadzor jeste službena procedura koja se sprovodi u utvrđenom vremenskom periodu, radi otkrivanja pojave štetnih organizama ili utvrđivanja osobenosti njihove populacije ili utvrđivanje granice područja koje se smatra zaraženim, napadnutim ili slobodnim od štetnih organizama;
21) pošiljka bilja jeste određena količina bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata koja se transportuje i koju prati fitosanitarni sertifikat ili drugi jedinstveni dokument ili oznaka, potreban za sprovođenje carinskih ili drugih postupaka, a koja se može sastojati iz više partija ili lotova;
21a) sadnja ili setva je bilo koji postupak kojim se obezbeđuje dalji rast, razmnožavanje ili umnožavanje bilja;
22) semenom se smatra seme u botaničkom smislu koje je namenjeno za setvu;
22a) službena izjava ili mera jeste:
(1) izjava ili mera koju sačinjava ili je donosi nadležni organ za zdravlje bilja druge države ili javni službenik koji je stručno osposobljen i ovlašćen od nadležnog organa za donošenje izjava ili mera, odnosno za izdavanje fitosanitarnog sertifikata i/ili fitosanitarnog sertifikata za reeksport ili njihovog elektronskog oblika;
(2) izjava ili mera koju sačinjava ili je donosi nadležni organ za zdravlje bilja u Republici Srbiji ili stručno lice u pravnom licu ovlašćenom u skladu sa ovim zakonom, i koje nema lični interes u vezi sa ishodom mera koje preduzima;
22b) službena kontrola jeste svaka provera usaglašenosti sa propisima u oblasti zdravlja bilja;
23) službeni uzorak jeste uzorak uzet od strane fitosanitarnog inspektora ili lica koje obavlja poslove od javnog interesa;
24) stalni nadzor jeste službeni proces beleženja, prikupljanja i obrade podataka o prisustvu ili odsustvu štetnih organizama na bazi fitosanitarnih pregleda, praćenja, provere zdravstvenog stanja ili drugih procedura i na osnovu drugih izvora;
25) uvoz pošiljke jeste svako unošenje pošiljke bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata na teritoriju Republike Srbije, osim tranzita;
26) unošenje štetnog organizma jeste svaki unos štetnog organizma u određeno područje u kome još uvek nije prisutan ili je njegovo prisustvo ograničeno;
27) fitosanitarna mera jeste službena procedura koja ima za cilj sprečavanje unošenja ili širenja karantinskih štetnih organizama ili ograničenje ekonomskog uticaja regulisanih ne-karantinskih štetnih organizama;
28) fitosanitarni pregled jeste provera dokumentacije, identiteta i zdravstvenog stanja bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata, radi utvrđivanja prisustva ili odsustva štetnih organizama, kao i svaka druga provera usaglašenosti sa fitosanitarnim propisima;
29) fitosanitarni sertifikat (u daljem tekstu: fitosertifikat) jeste međunarodno uverenje o zdravstvenom stanju pošiljke bilja izdato od strane nadležnog organa za zaštitu bilja zemlje porekla pošiljke i koje prati pošiljku pri izvozu, uvozu i tranzitu;
30) fitosanitarni sertifikat za reeksport (u daljem tekstu: fitosertifikat za reeksport) jeste međunarodno uverenje o zdravstvenom stanju pošiljke bilja izdato od strane nadležnog organe zemlje koja nije zemlja porekla, a na čijoj teritoriji je pošiljka uvezena, skladištena, prepakovana ili podeljena i mora da prati pošiljku koja se reeksportuje;
31) živi delovi biljaka jesu:
(1) plodovi, u botaničkom smislu, izuzev onih koji se čuvaju duboko zamrznuti,
(2) povrće, izuzev onog koje se čuva duboko zamrznuto,
(3) krtole, čenovi, lukovice, rizomi i ostali podzemni reproduktivni delovi,
(4) rezano cveće,
(5) grančice sa lišćem ili iglicama,
(6) rezano drveće sa lišćem i iglicama,
(6a) listovi, lišće,
(7) živi polen,
(8) kalem okca, plemke, reznice,
(9) kulture biljnih tkiva,
(10) drugi delovi bilja, u skladu sa ovim zakonom;
32) štetni organizam jeste bilo koja vrsta, soj ili biotip biljaka, životinja ili drugih patogenih organizama koji je štetan za bilje ili biljne proizvode;
33) regulisani štetni organizam jeste svaki štetni organizam sa Liste IA deo I, Liste IA deo II, Liste IIA deo I, Liste IIA deo II, Liste IB i Liste IIB ili štetni organizam koji svojim prisustvom na biljkama namenjenim za sadnju i semenu prouzrokuje neprihvatljive ekonomske štete.
Član 5
Zaštitu zdravlja bilja na teritoriji Republike Srbije, u okviru svojih ovlašćenja, obezbeđuju Republika Srbija preko ministarstva nadležnog za poslove zdravlja bilja (u daljem tekstu: Ministarstvo), subjekti koji se upisuju u Fitoregistar proizvođača, prerađivača, dorađivača, uvoznika, skladištara i prometnika bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata i drugi subjekti u oblasti zaštite zdravlja bilja.
Subjekti iz stava 1. ovog člana jesu:
1) pravna lica koja na osnovu ovog zakona vrše poslove od javnog interesa;
2) pravna lica i preduzetnici koji pružaju usluge u oblasti zaštite zdravlja bilja;
3) držaoci bilja.
Ministarstvo i pravna lica koja na osnovu ovog zakona vrše poslove od javnog interesa u vršenju poslova u okviru svojih ovlašćenja koriste službenu oznaku.
Ministar nadležan za poslove zdravlja bilja u poljoprivredi i šumarstvu (u daljem tekstu: ministar) bliže propisuje oblik, veličinu, sadržaj, izgled službene oznake, kao i način upotrebe službene oznake.
Član 6
U ostvarivanju zaštite zdravlja bilja Ministarstvo, pravna i fizička lica odgovorni su za svaku aktivnost, odnosno za nepreduzimanje mera zaštite zdravlja bilja, u skladu sa ovim zakonom.
Član 7
Ministarstvo sprovodi međunarodne obaveze u skladu sa preporukama IPPC, sporazumom o primeni sanitarnih i fitosanitarnih mera (SPS agreement), međunarodnim konvencijama i drugim međunarodnim sporazumima i razmenjuje informacije sa drugim nacionalnim organizacijama odgovornim za zdravlje bilja.
Član 8
Subjekti koji obezbeđuju zaštitu zdravlja bilja dužni su da međusobno sarađuju u obavljanju fitosanitarnih pregleda, praćenja i nadzora nad biljem, biljnim proizvodima i propisanim objektima, radi otkrivanja i izveštavanja o pojavi štetnih organizama i njihovog suzbijanja i iskorenjivanja.
II PRAVA I OBAVEZE DRŽAOCA BILJA
Prava držaoca bilja
Član 9
Držalac bilja ima pravo na:
1) informacije o štetnim organizmima sa listi propisanih ovim zakonom, kao i fitosanitarnim merama;
2) edukacije u skladu sa ovim zakonom.
Obaveze držaoca bilja
Član 10
Držalac bilja dužan je da:
1) vrši pregled bilja na obradivim površinama (polja, plantaže, rasadnici, bašte, staklene bašte i sl.), na neobradivim površinama i utrinama (međe, zapuštene površine i sl.), objekata za skladištenje, doradu i preradu bilja i biljnih proizvoda, sredstava za transport bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata, kao i bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata koje koristi za sopstvene potrebe;
2) suzbija štetne organizme koji mogu ugroziti njegovo bilje, biljne proizvode i propisane objekte, kao i bilje, biljne proizvode i propisane objekte drugih držalaca bilja;
3) preduzima mere zaštite zdravlja bilja u cilju optimalne proizvodnje bilja;
4) vodi evidenciju o preduzetim merama zaštite zdravlja bilja, odnosno o tretiranju bilja i biljnih proizvoda, u polju i zaštićenom prostoru;
5) omogući fitosanitarni pregled, u skladu sa ovim zakonom;
6) o svakoj novoj i neuobičajenoj pojavi štetnog organizma obavesti nadležnog inspektora koji o tome odmah obaveštava Ministarstvo;
7) bez odlaganja, preduzme naložene fitosanitarne mere, u skladu sa ovim zakonom.
Ukoliko držalac bilja ne preduzme mere iz stava 1. tač. 2), 3) i 7) ovog člana, nadležni inspektor će narediti njihovo izvođenje o trošku držaoca bilja.
III SUBJEKTI U OBLASTI ZAŠTITE ZDRAVLJA BILJA KOJI SE UPISUJU U FITOREGISTAR PROIZVOĐAČA, PRERAĐIVAČA, DORAĐIVAČA, UVOZNIKA, SKLADIŠTARA I PROMETNIKA BILJA, BILJNIH PROIZVODA I PROPISANIH OBJEKATA
Subjekti upisa
Član 11
Proizvodnjom, preradom, doradom, uvozom, skladištenjem i prometom bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata, koji se nalaze na Listi VA deo I, Listi VA deo II, Listi VB deo I i Listi VB deo II može da se bavi pravno lice i preduzetnik, koji je registrovan u Registar privrednih subjekata i koji je upisan u Fitoregistar proizvođača, prerađivača, dorađivača, uvoznika, skladištara i prometnika bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata (u daljem tekstu: Fitoregistar) koji vodi Ministarstvo.
Proizvodnjom, preradom, doradom, uvozom, skladištenjem i prometom određenih vrsta bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata koji se ne nalaze na Listi VA deo I i Listi VA deo II može da se bavi pravno lice i preduzetnik, koji je registrovan u Registar privrednih subjekata i koji je upisan u Fitoregistar iz stava 1. ovog člana.
Pravno lice i preduzetnik iz st. 1. i 2. ovog člana upisuje se u Registar privrednih subjekata u skladu sa zakonom kojim se uređuje registracija privrednih subjekata.
Proizvodnjom određenih vrsta bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata iz stava 2. ovog člana koji su namenjeni prometu, može da se bavi i fizičko lice koje je upisano u Fitoregistar.
Ministar utvrđuje određene vrste bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata iz stava 2. ovog člana.
Izuzetno od stava 4. ovog člana proizvodnjom određenih vrsta bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata može da se bavi fizičko lice koje nije upisano u Fitoregistar, ako je ukupna proizvodnja tog lica namenjena ličnim potrebama ili prodaji na lokalnom tržištu, fizičkom licu kao krajnjem korisniku (u daljem tekstu: mali proizvođač).
Ministar bliže propisuje uslove za određivanje malog proizvođača, kao i lokalnog tržišta, u zavisnosti od određene vrste bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata i rizika od širenja štetnih organizma.
Način upisa
Član 12
Upis u Fitoregistar vrši se na osnovu zahteva koji pravno lice, odnosno preduzetnik iz člana 11. ovog zakona podnosi Ministarstvu.
Zahtev za upis u Fitoregistar naročito sadrži:
1) podatke o podnosiocu zahteva (naziv, sedište, adresa, matični broj, poreski identifikacioni broj i podatke o odgovornom licu);
2) šifru delatnosti;
3) podatke o odgovornom licu za zdravlje bilja (ime i prezime, adresa, jedinstveni matični broj);
4) podatke o poljoprivrednom zemljištu koje se koristi za proizvodnju bilja i nameni korišćenja (katastarska opština i broj katastarske parcele);
5) podatke o obliku i mestu skladištenja, doradi, preradi ili prometu bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata.
Uz zahtev iz stava 2. ovog člana podnosi se i dokaz da odgovorno lice za zdravlje bilja ima radno iskustvo od najmanje godinu dana na poslovima zdravlja bilja.
Fizičko lice za upis u Fitoregistar podnosi sledeće podatke, i to: ime i prezime, adresu, jedinstveni matični broj građana, broj iz Registra poljoprivrednih gazdinstava, ako je upisan u njega, kao i podatke iz stava 2. tač. 4) i 5) ovog člana.
Ministar donosi rešenje o upisu u Fitoregistar na osnovu zapisnika fitosanitarnog inspektora o utvrđivanju ispunjenosti uslova, u roku od 30 dana od dana podnošenja zahteva.
Rešenje iz stava 5. je konačno i protiv njega može se pokrenuti upravni spor.
Pravno lice, preduzetnik, odnosno fizičko lice dužno je da svaku promenu podataka prijavi Ministarstvu u roku od 30 dana od dana nastale promene.
Fitoregistar
Član 13
Podaci iz Fitoregistra su javni.
Fitoregistar se vodi u elektronskoj formi i može se povezivati sa drugim bazama i registrima Ministarstva.
Ministar bliže propisuje sadržinu, način vođenja Fitoregistra, kao i obrazac zahteva za upis u Fitoregistar.
Obaveze lica upisanih u Fitoregistar
Član 14
Pravno lice, preduzetnik, odnosno fizičko lice upisano u Fitoregistar dužno je da:
1) vodi tačne podatke o proizvodnji, preradi, doradi, skladištenju i prometu bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata, koje skladišti, seje, sadi, proizvodi, dorađuje, prerađuje ili stavlja u promet;
2) čuva podatke o mestima gde se bilje, biljni proizvodi ili propisani objekti gaje, proizvode, dorađuju, prerađuju, skladište, čuvaju ili koriste pet godina;
3) redovno vrši vizuelne preglede na prisustvo štetnih organizama na za to propisan način;
4) čuva propisanu dokumentaciju, u skladu sa ovim zakonom pet godina.
Ministar bliže propisuje način vršenja vizuelnih pregleda bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata, kao i način dostavljanja podataka.
Brisanje iz Fitoregistra
Član 15
Pravno lice, preduzetnik, odnosno fizičko lice se briše iz Fitoregistra ako:
1) donese odluku o prestanku obavljanja delatnosti upisane u Fitoregistar;
2) u propisanom roku ne prijavi promenu podataka iz člana 12. stav 2. tač. 4) i 5) ovog zakona;
3) je fitosanitarni, odnosno šumarski inspektor utvrdio da ne izvršava obaveze iz člana 14. stav 1. ovog zakona.
Ministar donosi rešenje o brisanju iz Fitoregistra.
IV DRUGI SUBJEKTI U OBLASTI ZAŠTITE ZDRAVLJA BILJA I NJIHOVI ORGANIZACIONI OBLICI
Član 16
Poslove od javnog interesa u oblasti zaštite zdravlja bilja i dijagnostike štetnih organizama mogu da obavljaju privredna društva čiji je osnivač Republika Srbija koja su registrovana u Registru privrednih subjekata da u okviru svoje delatnosti obavljaju stručne poslove u oblasti zaštite bilja (u daljem tekstu: poljoprivredne stručne službe), kao i naučnoistraživačke organizacije i visokoškolske ustanove, ako ispunjavaju uslove u skladu sa ovim zakonom i drugim propisima.
Poslovi od javnog interesa iz stava 1. ovog člana ustupaju se putem konkursa koji raspisuje Ministarstvo i objavljuje u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Poslovi od javnog interesa u oblasti zdravlja bilja
Član 17
Poslovi od javnog interesa u oblasti zdravlja bilja jesu:
1) praćenje i provera zdravstvenog stanja bilja tokom njegovog rasta i razvoja na poljima, u zasadima, objektima i drugim površinama i vođenje evidencije o tome, uključujući i samoniklo bilje;
2) praćenje i provera zdravstvenog stanja bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata namenjenih izvozu, radi izdavanja fitosanitarnih sertifikata, odnosno fitosertifikata za reeksport;
3) praćenje i provera zdravstvenog stanja semena, rasada i sadnog materijala na prisustvo štetnih organizama;
4) poseban nadzor nad štetnim organizmima u skladu sa Programom mera zaštite zdravlja bilja;
5) izveštavanje nadležnog organa o pojavi štetnih organizama sa listi propisanih zakonom, novoj ili iznenadnoj masovnoj pojavi štetnih organizama;
6) edukacija držaoca bilja, pružaoca usluga i drugih lica o štetnim organizmima sa listi propisanih ovim zakonom, kao i fitosanitarnim merama;
7) prognozno-izveštajni poslovi;
8) priprema naučne osnove za donošenje preventivnih mera zaštite zdravlja bilja;
9) primenjena i druga istraživanja u oblasti zaštite zdravlja bilja.
Poslove iz stava 1. tač. 1)-6) ovog člana obavljaju poljoprivredne stručne službe u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim za njegovo sprovođenje.
Poslovi iz stava 1. tačka 7) ovog člana koji se odnose na štetne organizme koji su uobičajeno prisutni na bilju i biljnim proizvodima (u daljem tekstu: ekonomski štetni organizmi) obavljaju se u skladu sa zakonom kojim se uređuje obavljanje savetodavnih i stručnih poslova u oblasti poljoprivrede i propisima donetim za njegovo sprovođenje.
Poslovi iz stava 1. tačka 1) i tač. 3)‒7) ovog člana u oblasti zdravlja bilja u šumarstvu obavljaju naučnoistraživačke organizacije i visokoškolske ustanove u šumarstvu, u skladu sa ovim zakonom, kao i propisima kojima se uređuju šume.
Poslove iz stava 1. tač. 8) i 9) ovog člana obavljaju naučnoistraživačke organizacije i visokoškolske ustanove, u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim za njegovo sprovođenje.
Laboratorije
Član 17a
Laboratorijske i s njima povezane stručne poslove u oblasti dijagnostike štetnih organizama obavlja Direkcija za nacionalne referentne laboratorije osnovana zakonom kojim se uređuje bezbednost hrane (u daljem tekstu: Nacionalna referentna fitosanitarna laboratorija).
Nacionalna referentna fitosanitarna laboratorija mora biti akreditovana u skladu sa standardom SRPS ISO/IEC 17025 - Opšti zahtevi za kompetentnost laboratorija za ispitivanje i laboratorija za etaloniranje.
U okviru Nacionalne referentne fitosanitarne laboratorije obavljaju se sledeći poslovi:
1) laboratorijska ispitivanja službenih uzoraka na prisustvo štetnih organizama;
2) potvrdna laboratorijska ispitivanja primenom referentnih metoda;
3) provera rezultata ispitivanja, primenjenih testova i metoda;
4) čuvanje referentnih uzoraka i standardnih reagenasa;
5) priprema i održavanje referentnog materijala;
6) uvođenje, razvijanje i validacija novih metoda i protokola testiranja u skladu sa međunarodno prihvaćenim standardima i davanje preporuka u skladu sa tim;
7) učešće u međunarodno organizovanim međulaboratorijskim poređenjima;
8) saradnja sa referentnim laboratorijama drugih zemalja i referentnim laboratorijama Evropske unije;
9) kada je to potrebno, organizovanje međulaboratorijskih poređenja na nacionalnom nivou, obrada dobijenih rezultata u skladu sa međunarodno priznatim vodičima i protokolima, sastavljanje izveštaja koji detaljno prikazuje rezultate svih učesnika na poverljiv način;
10) obuke i edukacije u skladu sa programima Ministarstva;
11) priprema vodiča za preglede, uzorkovanje i rukovanje uzorcima;
12) obezbeđivanje naučne i tehničke pomoći Ministarstvu.
Poslove iz stava 3. tač. 1), 4)-6), 10)-12) ovog člana može da obavlja i laboratorija izabrana konkursom za obavljanje određenih poslova i sa kojom je zaključen ugovor (u daljem tekstu: službena laboratorija), u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim za njegovo sprovođenje.
Ministar može da ovlasti službenu laboratoriju iz stava 4. ovog člana čiji osnivač je Republika Srbija, odnosno autonomna pokrajina, kao referentnu za pojedine vrste ili grupe ispitivanja (u daljem tekstu: ovlašćena referentna laboratorija).
Ministarstvo sa ovlašćenom referentnom laboratorijom zaključuje ugovor o obavljanju poslova, kojim se naročito utvrđuju poslovi koji su predmet ugovora, odgovorna lica koja će obavljati određene poslove, metode, način i postupak obavljanja određenih poslova međusobna prava, obaveze i odgovornosti.
Sredstva za obavljanje poslova iz stava 6. ovog člana obezbeđuju se u budžetu Republike Srbije.
Ako u Republici Srbiji ne postoji referentna laboratorija koja ispunjava propisane uslove, ministar može za pojedine vrste ispitivanja da odredi referentnu laboratoriju sa teritorije druge države za tražena ispitivanja.
Konkurs za obavljanje poslova od javnog interesa
Član 18
Poslove iz člana 17. stav 1. ovog zakona, osim poslova iz člana 17. stav 1. tačka 7) ovog zakona koje obavljaju poljoprivredne stručne službe, i poslove iz člana 17a stav 4. ovog zakona, Ministarstvo ustupa putem konkursa koji se objavljuje u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Konkurs iz stava 1. ovog člana naročito sadrži:
1) vrstu poslova za koji se konkurs raspisuje;
2) period na koji se dodeljuju poslovi;
3) dokaz o ispunjenosti međunarodnih standarda u pogledu tehničke opremljenosti i kadrovske osposobljenosti;
4) dokaz o ispunjenosti uslova u pogledu iskustva, rezultata i blagovremenosti u dosadašnjem obavljanju poslova;
5) rok za donošenje i objavljivanje odluke o izboru;
6) način obaveštavanja o rezultatima konkursa.
Konkurs iz stava 1. ovog člana sprovodi komisija koju obrazuje ministar.
Odluku o izboru za obavljanje poslova iz stava 1. ovog člana donosi ministar.
Rezultati konkursa objavljuju se u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Ministarstvo utvrđuje spisak lica iz člana 16. stav 1. ovog zakona i službenih laboratorija izabranih putem konkursa, koji se objavljuje na internet stranici Ministarstva.
Ministarstvo spisak službenih laboratorija iz stava 6. ovog člana i spisak ovlašćenih referentnih laboratorija iz člana 17a stav 5. ovog zakona dostavlja ministarstvu nadležnom za tehničke propise radi upisa u registar ovlašćenih tela za ocenjivanje usaglašenosti.
Ugovor o obavljanju poslova od javnog interesa
Član 19
Na osnovu odluke o izboru, Ministarstvo sa pravnim licem kome je dodeljeno obavljanje poslova u oblasti dijagnostike štetnih organizama i zaštite zdravlja bilja, zaključuje ugovor kojim se utvrđuju:
1) poslovi od javnog interesa koji su predmet ugovora;
2) odgovorno lice koje će obavljati određene poslove u oblasti dijagnostike štetnih organizama i zaštite zdravlja bilja;
3) metode, način i postupak obavljanja poslova u oblasti dijagnostike štetnih organizama i zaštite zdravlja bilja;
4) međusobna prava, obaveze i odgovornosti;
5) vreme za koje se zaključuje ugovor;
6) način finansiranja poslova od javnog interesa.
Obaveze subjekata koji obavljaju poslove od javnog interesa
Član 20
Subjekti koji obavljaju poslove od javnog interesa dužni su da vode evidencije u vezi sa poslovima koje obavljaju i dostavljaju izveštaje na zahtev Ministarstva, da obezbede kontinuirano obavljanje, nepristrasnost i kvalitet u radu i zaštitu poverljivih podataka u vezi sa poslovima koje obavljaju, kao i nepostojanje sukoba interesa između poslova za koje su ovlašćeni i drugih poslova koje obavljaju.
Usluge u oblasti zaštite zdravlja bilja
Član 21
Usluge u oblasti zaštite zdravlja bilja u smislu ovog zakona jesu:
1) pružanje stručnih saveta i preporuka o štetnim organizmima i njihovom suzbijanju (u daljem tekstu: savetodavne usluge);
2) suzbijanje štetnih organizama primenom postupaka dezinfekcije, dezinsekcije, deratizacije, dekontaminacije (u daljem tekstu: operativne usluge);
3) usluge toplotnog tretiranja i označavanje drvnog materijala za pakovanje (u daljem tekstu: DMP) u skladu sa međunarodnim standardom za fitosanitarne mere (ISPM 15).
Usluge iz tač. 1) i 2) ovog člana može da obavlja lice u skladu sa propisom kojim se uređuju sredstva za zaštitu bilja.
Registar pružalaca usluga
Član 22
Usluge iz člana 21. stav 1. tačka 3) ovog zakona može da pruža pravno lice ili preduzetnik koji je upisan u Registar privrednih subjekata i Registar pružalaca usluga u oblasti zdravlja bilja (u daljem tekstu: Registar pružalaca usluga), koji vodi Ministarstvo u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim na osnovu njega.
Pravno lice i preduzetnik iz stava 1. ovog člana upisuje se u Registar pružalaca usluga, ako ispunjava uslove u pogledu opreme i stručno osposobljenog kadra (u daljem tekstu: pružalac usluga).
Ispunjenost uslova iz stava 2. ovog člana utvrđuje komisija koju obrazuje ministar.
Ministar bliže propisuje uslove iz stava 2. ovog člana, način i postupak vršenja toplotnog tretiranja i označavanja proizvedenog, obnovljenog, odnosno repariranog DMP namenjenog međunarodnom prometu, sadržaj i izgled oznake, kao i druge uslove u skladu sa međunarodnim standardom za fitosanitarne mere (ISPM 15).
Ministar rešenjem utvrđuje ispunjenost uslova iz stava 2. ovog člana.
Sadržaj Registra pružalaca usluga
Član 23
Registar pružalaca usluga naročito sadrži:
1) redni broj upisa u Registar pružalaca usluga;
2) broj iz Registra privrednih subjekata;
3) naziv, sedište i šifru delatnosti;
4) vrstu i obim usluga iz oblasti zaštite zdravlja bilja za koju je upisan u Registar pružalaca usluga i područje na kojem se te usluge obavljaju;
5) poreski identifikacioni broj;
6) podatke o odgovornom licu za pružanje usluga.
Pružalac usluga dužan je da svaku promenu podataka prijavi Ministarstvu u roku od 15 dana od dana nastale promene.
Podaci iz Registra pružalaca usluga su javni.
Ministar bliže propisuje način upisa u Registar pružalaca usluga, sadržaj i obrazac zahteva, sadržinu, kao i način vođenja Registra pružalaca usluga.
Brisanje iz Registra pružalaca usluga
Član 24
Pružalac usluga se briše iz Registra pružalaca usluga, ako donese odluku o prestanku pružanja usluga za koje je upisan u Registar pružalaca usluga ili ako prestane da ispunjava uslove iz člana 22. stav 2. ovog zakona.
Ministar donosi rešenje o brisanju iz Registra pružalaca usluga.
Evidencije pružalaca usluga
Član 25
Pružalac usluga u oblasti zdravlja bilja dužan je da vodi evidenciju o izvršenim uslugama u elektronskoj i pisanoj formi na propisanom obrascu.
O izvršenim uslugama pružalac usluga iz stava 1. ovog člana dužan je da čuva dokaze pet godina.
Ministar bliže propisuje način vođenja i sadržinu evidencije.
V STRUČNI SAVET ZA ZAŠTITU ZDRAVLJA BILJA
Osnivanje Stručnog saveta za zaštitu zdravlja bilja
Član 26
Radi razmatranja stručnih pitanja, davanja stručnih mišljenja i učešća u realizaciji projektnih zadataka u oblasti zaštite zdravlja bilja, ministar, u skladu sa propisima kojima se uređuje državna uprava, rešenjem osniva posebnu radnu grupu - Stručni savet za zaštitu zdravlja bilja (u daljem tekstu: Stručni savet).
Poslovi Stručnog saveta
Član 27
Stručni savet razmatra stručna pitanja, daje stručna mišljenja i učestvuje u realizaciji projektnih zadataka u vezi sa:
1) analizom rizika od unošenja i širenja štetnih organizama i procenom mogućih negativnih posledica po zdravlje bilja;
2) dugoročnom strategijom zaštite zdravlja bilja;
3) štetnim organizmima za koje se donosi Program mera zaštite zdravlja bilja;
4) predloženim listama štetnih organizama i listama bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata;
5) planovima i posebnim programima zaštite zdravlja bilja;
6) fitosanitarnim merama koje treba doneti ili izmeniti radi unapređenja zaštite zdravlja bilja;
7) davanjem preporuka za stručna usavršavanja;
8) obavljanjem drugih neophodnih zadataka u pogledu zaštite i unapređenja zaštite zdravlja bilja.
VI STRUČNO USAVRŠAVANJE
Obaveza stručnog usavršavanja
Član 28
Fitosanitarni i šumarski inspektori, kao i lica zaposlena u Ministarstvu koja obavljaju poslove iz oblasti zaštite zdravlja bilja, usavršavaju se u okviru programa koje donosi Ministarstvo.
Lica koja obavljaju poslove od javnog interesa usavršavaju se u okviru programa koje donosi Ministarstvo.
VII ZAŠTITA ZDRAVLJA BILJA
Član 29
Radi zaštite zdravlja bilja, kao i radi unapređenja poslova zaštite zdravlja bilja donose se planski dokumenti.
Planski dokumenti iz stava 1. ovog člana su:
1) Dugoročna strategija zaštite zdravlja bilja;
2) Program mera zaštite zdravlja bilja;
3) posebni programi zaštite zdravlja bilja.
Dugoročna strategija zaštite zdravlja bilja
Član 30
Dugoročnu strategiju zaštite zdravlja bilja donosi Vlada za period od pet godina.
Dugoročnom strategijom iz stava 1. ovog člana određuju se interesi Republike Srbije u oblasti zdravlja bilja, obim mera za sprečavanje unošenja, širenja i suzbijanja štetnih organizama i način za njihovo sprovođenje, elementi za donošenje programa suzbijanja endemskih i drugih štetnih organizama koji ugrožavaju poljoprivredu i šumarstvo Republike Srbije, kao i način njihovog donošenja.
Dugoročnom strategijom iz stava 1. ovog člana utvrđuje se i obim potrebnih sredstava za njeno sprovođenje koja se obezbeđuju u budžetu Republike Srbije.
Program mera zaštite zdravlja bilja
Član 31
Radi sprečavanja pojave, unošenja, širenja i suzbijanja štetnih organizama ministar donosi Program mera zaštite zdravlja bilja (u daljem tekstu: Program mera) najkasnije do kraja januara tekuće godine za koju se donosi.
Štetni organizmi za koje se donosi Program mera utvrđuju se na osnovu mišljenja Stručnog saveta. Mišljenje Stručnog saveta za uključivanje određenih štetnih organizama u Program mera mora da se zasniva na proceni rizika po zdravlje bilja u poljoprivredi i šumarstvu, kao i na preporukama i obavezama koje proističu iz članstva u međunarodnim organizacijama.
Programom mera utvrđuju se konkretne mere, rokovi, način sprovođenja tih mera, subjekti koji će ih sprovoditi, izvori i način obezbeđivanja i korišćenja sredstava, kao i način kontrole sprovođenja mera.
Posebni programi zaštite zdravlja bilja
Član 32
Posebni programi zaštite zdravlja bilja donose se u slučaju potrebe preduzimanja hitnih fitosanitarnih mera usled pojave određenih štetnih organizama, kao i kod sprečavanja širenja, suzbijanja i iskorenjivanja štetnih organizama.
Posebni programi zaštite zdravlja bilja donose se i kao razvojni programi od interesa za Republiku Srbiju, u cilju unapređenja sistema zdravlja bilja.
Posebnim programima zaštite zdravlja bilja utvrđuju se konkretne mere, rokovi, način sprovođenja tih mera, subjekti koji će ih sprovoditi, izvori i način obezbeđivanja i korišćenja sredstava, kao i način kontrole sprovođenja mera.
Ministar donosi poseban program zaštite zdravlja bilja.
Praćenje i provera zdravstvenog stanja semena, rasada i sadnog materijala
Član 32a
Usevi za proizvodnju semena poljoprivrednog bilja, kao i objekti za proizvodnju šumskog semena, objekti za proizvodnju rasada i objekti za proizvodnju sadnog materijala višegodišnjih biljaka (u daljem tekstu: usevi i objekti) podležu zdravstvenom pregledu u cilju provere zdravstvenog stanja.
Zdravstveni pregled useva i objekata, kao i zdravstveni pregled zemljišta na nematode, prijavljuje se Ministarstvu.
Ako se prilikom zdravstvenog pregleda utvrdi prisustvo štetnog organizma sa listi štetnih organizama iz člana 34. ovog zakona ili prisustvo drugih regulisanih štetnih organizama propisanih merilima za utvrđivanje zdravstvenog stanja useva i objekata u procentu iznad dozvoljenog ili drugim propisima donetim na osnovu ovog zakona, fitosanitarni odnosno šumarski inspektor, nalaže odgovarajuće mere, u skladu sa ovim zakonom.
Ministar bliže propisuje grupe i vrste bilja, vreme i način vršenja zdravstvenog pregleda, kao i merila za utvrđivanje zdravstvenog stanja useva i objekata, semena, rasada i sadnog materijala, obrazac prijave za zdravstveni pregled useva i objekata, obrazac zapisnika o zdravstvenom pregledu i obrazac uverenja o zdravstvenom stanju useva i objekata.
Troškove provere zdravstvenog stanja snosi proizvođač.
Član 33
Radi sprečavanja unošenja, sprečavanja širenja i suzbijanja štetnih organizama na teritoriji Republike Srbije utvrđuju se liste štetnih organizama i liste bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata koji mogu biti nosioci štetnih organizama.
Liste štetnih organizama
Član 34
Liste štetnih organizama iz člana 33. ovog zakona utvrđuju se u zavisnosti od stepena rizika za zdravlje i opstanak bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata, kao i od ekonomskih šteta koje mogu izazvati, i to:
1) Lista IA deo I kojom se utvrđuju štetni organizmi za koje nije poznato da su prisutni na teritoriji Republike Srbije i čije je unošenje i širenje u Republiku Srbiju zabranjeno;
2) Lista IA deo II kojom se utvrđuju štetni organizmi za koje je poznato da su prisutni na ograničenom području Republike Srbije i čije je unošenje i širenje u Republiku Srbiju zabranjeno;
3) Lista IB kojom se utvrđuju štetni organizmi čije je unošenje u određena zaštićena područja i širenje unutar tih područja zabranjeno;
4) Lista IIA deo I kojom se utvrđuju štetni organizmi za koje nije poznato da su prisutni na teritoriji Republike Srbije i čije je unošenje i širenje u Republiku Srbiju zabranjeno, ako su prisutni na određenom bilju, biljnim proizvodima i propisanim objektima;
5) Lista IIA deo II kojom se utvrđuju štetni organizmi za koje je poznato da su prisutni na ograničenom području Republike Srbije i čije je unošenje i širenje u Republiku Srbiju zabranjeno, ako su prisutni na određenom bilju, biljnim proizvodima i propisanim objektima;
6) Lista IIB kojom se utvrđuju štetni organizmi čije je unošenje u određena zaštićena područja, kao i širenje unutar tih područja zabranjeno, ako su prisutni na određenom bilju, biljnim proizvodima i propisanim objektima.
Ministar propisuje liste štetnih organizama iz stava 1. ovog člana.
Liste bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata
Član 35
Liste bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata koji mogu biti nosioci štetnih organizama iz člana 34. ovog zakona, i koji predstavljaju opasnost po zdravlje bilja, su:
1) Lista IIIA kojom se utvrđuju vrste bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata čiji je uvoz zabranjen u Republiku Srbiju;
2) Lista IIIB kojom se utvrđuju vrste bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata čije je unošenje zabranjeno u određeno zaštićeno područje;
3) Lista IVA deo I kojom se utvrđuju vrste bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata za koje su propisani specifični fitosanitarni uslovi pri uvozu;
4) Lista IVA deo II kojom se utvrđuju vrste bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata namenjenih prometu za koje su propisani specifični fitosanitarni uslovi prilikom premeštanja;
5) Lista IVB kojom se utvrđuju vrste bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata za koje su propisani specifični fitosanitarni uslovi pri unošenju u određena zaštićena područja;
6) Lista VA deo I kojom se utvrđuju vrste bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata za koje je obavezan fitosanitarni pregled, radi izdavanja biljnog pasoša;
7) Lista VA deo II kojom se utvrđuju vrste bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata za koje je obavezan fitosanitarni pregled, radi izdavanja biljnog pasoša kod unošenja u zaštićeno područje;
8) Lista VB deo I kojom se utvrđuju vrste bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata za koje je pri uvozu obavezan fitosanitarni pregled koje mora da prati fitosanitarni sertifikat;
9) Lista VB deo II kojom se utvrđuju vrste bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata za koje je pri uvozu u zaštićena područja obavezan fitosanitarni pregled i koje mora da prati fitosanitarni sertifikat za ta područja;
10) Lista VI kojom se utvrđuju vrste bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata za koje se mogu primeniti posebni postupci i fitosanitarne mere.
Ministarstvo propisuje liste bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata iz stava 1. ovog člana.
Praćenje zdravstvenog stanja
Član 36
Radi sprečavanja unošenja, otkrivanja, sprečavanja širenja i suzbijanja štetnih organizama na teritoriji Republike Srbije sprovodi se stalni nadzor, kao i fitosanitarne mere, u skladu sa ovim zakonom.
Ministar može da odredi sprovođenje posebnih fitosanitarnih pregleda radi otkrivanja određenog štetnog organizma na bilju, biljnim proizvodima i propisanim objektima, kao i fitosanitarne mere radi sprečavanja unošenja, širenja i suzbijanja određenog štetnog organizma.
Pojava štetnih organizama
Član 37
Smatra se da postoji pojava štetnih organizama na bilju, biljnim proizvodima i propisanim objektima ako se:
1) štetni organizmi sa Liste IA deo I, Liste IA deo II, Liste IIA deo I i Liste IIA deo II pojave na teritoriji Republike Srbije;
2) štetni organizmi sa Liste IB i Liste IIB pojave u specifičnim zaštićenim zonama;
3) na bilju, biljnim proizvodima i propisanim objektima uoči neuobičajena pojava štetnih organizama ili simptomi koji upućuju na sumnju o pojavi štetnih organizama sa Liste IA deo I, Liste IA deo II, Liste IIA deo I, Liste IIA deo II, Liste IB i Liste IIB ili organizama štetnih za biljke namenjene sadnji.
U slučaju pojave štetnih organizama iz stava 1. ovog člana na bilju, biljnim proizvodima i propisanim objektima držalac bilja dužan je da odmah to prijavi Ministarstvu preko nadležnog inspektora.
Ministar bliže propisuje način prijavljivanja i obrazac prijave iz stava 2. ovog člana.
Detekcija i determinacija štetnih organizama
Član 38
U slučaju sumnje na pojavu štetnih organizama iz člana 37. stav 1. ovog zakona fitosanitarni inspektor uzima službeni uzorak i dostavlja ga službenoj laboratoriji, odnosno ovlašćenoj referentnoj laboratoriji.
Sa službenim uzorcima postupa se tako da se obezbedi identitet uzorka i izbegne opasnost od širenja štetnog organizma.
Mere u slučaju pojave, odnosno infekcije štetnim organizmom
Član 39
Kada se, na osnovu rezultata ispitivanja, utvrdi infekcija štetnim organizmom sa Liste IA deo I, Liste IA deo II, Liste IIA deo I i Liste IIA deo II ili štetnim organizmom sa Liste IB i Liste IIB u zaštićenoj zoni, fitosanitarni inspektor je dužan da, zavisno od okolnosti naredi jednu ili više fitosanitarnih mera, i to: tretiranje, uništenje ili drugačije uklanjanje štetnog organizma, zaraženog bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata, radi sprečavanja širenja, suzbijanja ili eradikacije štetnog organizma.
U slučaju infekcije štetnim organizmima sa listi iz stava 1. ovog člana, držalac bilja dužan je da:
1) zaštiti bilje, biljne proizvode i propisane objekte primenom fitosanitarnih mera naloženim od strane fitosanitarnog inspektora;
2) spreči kontakt zaraženog bilja sa drugim biljem, biljnim proizvodima i propisanim objektima na koje se zaraza može preneti.
O pojavi, intenzitetu infekcije, fitosanitarnim merama i opasnosti od štetnog organizma Ministarstvo obaveštava ostale subjekte i držaoce bilja i upoznaje ih sa preporučenim merama međunarodnih organizacija za zaštitu bilja, a radi sprečavanja infekcije, odnosno infestacije štetnim organizmima.
Ministar određuje mere koje se preduzimaju u slučaju pojave štetnog organizma iz stava 1. ovog člana.
Analiza rizika
Član 40
Analiza rizika obuhvata procenu bioloških i drugih naučnih i ekonomskih podataka o tome da li neki štetni organizam treba da bude regulisan i da li za njega treba da se primeni posebna fitosanitarna mera ili postupak.
Regulisanim štetnim organizmom iz stava 1. ovog člana smatra se svaki štetni organizam sa Liste IA deo I, Liste IA deo II, Liste IIA deo I, Liste IIA deo II, Liste IB i Liste IIB ili štetni organizam koji svojim prisustvom na biljkama namenjenim za sadnju i semenu prouzrokuje neprihvatljive ekonomske štete.
Procena rizika obuhvata procenu mogućnosti unošenja, odomaćivanja ili širenja regulisanih štetnih organizama, u skladu sa međunarodno prihvaćenim standardima, smernicama i preporukama.
Upravljanje rizikom jeste određivanje i sprovođenje fitosanitarnih mera.
U novoj ili neočekivanoj fitosanitarnoj situaciji može se odrediti privremena hitna fitosanitarna mera u skladu sa preliminarnom procenom rizika odnosno načelom predostrožnosti.
Evidencija o pojavama i nalazima štetnih organizama
Član 41
Ministarstvo vodi evidenciju o pojavi, unošenju, širenju, nalazima i primenjenim merama radi suzbijanja štetnih organizama i nalazima štetnih organizama, kao i druge evidencije o stalnom nadzoru.
Ministar propisuje sadržinu i način vođenja evidencija iz stava 1. ovog člana.
Objavljivanje podataka o štetnim organizmima
Član 42
Zabranjeno je neovlašćeno davati ili objavljivati podatke o prvoj pojavi štetnih organizama sa Liste IA deo I, Liste IA deo II, Liste IIA deo I i Liste IIA deo II.
Ministar bliže propisuje način objavljivanja podataka o prvoj pojavi štetnih organizama sa Liste IA deo I, Liste IA deo II, Liste IIA deo I i Liste IIA deo II.
Posebno regulisana područja
Član 43
Posebno regulisano područje je zaraženo područje, ugroženo područje ili područje bez štetnih organizama u kojem se zaštita zdravlja bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata sprovodi putem posebnog nadzora.
Ministar propisuje način određivanja granica zaraženog, ugroženog i područja bez štetnih organizama, mere otkrivanja, sprečavanja širenja i suzbijanja za svaki štetni organizam, uslove za okončanje naložene mere, kao i način obaveštavanja o preduzetim merama i prestanak mera.
Poseban nadzor nad određenim štetnim organizmima se vrši u skladu sa Programom mera.
Kad se posebnim nadzorom utvrdi prisustvo štetnog organizma, fitosanitarni inspektor označava mesto zaraze i zavisno od vrste štetnog organizma i vrste posebno regulisanog područja naređuje odgovarajuće mere držaocima bilja.
Ministar određuje granice zaraženog, ugroženog ili područja bez štetnih organizama.
Zaštićeno područje
Član 44
Zaštićeno područje jeste teritorija na kojoj nije utvrđeno prisustvo jednog ili više štetnih organizama, iako su postojali povoljni uslovi za njihovu pojavu, odnosno teritorija na kojoj postoji opasnost od zaraze pojedinim štetnim organizmima pod povoljnim ekološkim uslovima na određenim vrstama bilja, a prisustvo tih štetnih organizama do sada nije utvrđeno.
U zaštićenom području u kojem prisustvo jednog ili više štetnih organizama nije utvrđeno, iako su postojali povoljni uslovi za njihovu pojavu, Ministarstvo obezbeđuje stalno praćenje radi mogućeg otkrivanja pojave onih štetnih organizama za koje je to područje proglašeno zaštićenim.
U zaštićenom području u kojem postoji opasnost od zaraze pojedinim štetnim organizmima pod povoljnim ekološkim uslovima na određenim vrstama bilja, a prisustvo tih štetnih organizama do sada nije utvrđeno na teritoriji Republike Srbije, Ministarstvo obezbeđuje periodično praćenje radi mogućeg otkrivanja pojave onih štetnih organizama za koje je to područje proglašeno zaštićenim.
Ako se u zaštićenom području utvrdi prisustvo jednog ili više štetnih organizama za koje je to područje proglašeno zaštićenim, a fitosanitarne mere za njihovo iskorenjivanje nisu preduzimane ili su preduzimane, ali su bile neefikasne u periodu od najmanje dve uzastopne godine, ta teritorija gubi status zaštićenog područja.
Ministar propisuje uslove i način utvrđivanja zaštićenog područja, listu zaštićenih područja, uslove i način praćenja radi mogućeg otkrivanja pojave onih štetnih organizama za koje je to područje proglašeno zaštićenim, kao i brisanje zaštićenog područja sa liste zaštićenih područja.
Naknada štete
Član 45
Držalac bilja koji proizvodi bilje, biljne proizvode i propisane objekte ima pravo na naknadu štete, ako je:
1) odmah prijavio pojavu ili sumnju na pojavu štetnih organizama sa Liste IA deo I i štetne organizme sa Liste IA deo II, za koje je ministar propisao određene mere iskorenjivanja ili sprečavanja njihovog širenja, ili u slučaju zaštićene zone štetne organizme sa Liste IB i Liste IIB;
2) sproveo sve mere zaštite zdravlja bilja, kao i naređene fitosanitarne mere.
Sredstva za isplatu naknade štete se obezbeđuju u budžetu Republike Srbije.
Naknada štete iz stava 1. ovog člana se ne isplaćuje ako je štetni organizam pronađen pri fitosanitarnom pregledu bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata pri uvozu u Republiku Srbiju i za vreme carinskog nadzora.
Držalac uništenog bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata podnosi zahtev za naknadu štete Ministarstvu.
Zahtev za naknadu štete podnosi se u roku od 30 dana od dana uručenja rešenja o uništenju bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata.
Uz zahtev za naknadu štete podnosi se propisana dokumentacija.
Visinu naknade štete utvrđuje ministar.
Ministar bliže propisuje uslove, postupak, način određivanja visine naknade štete i potrebnu dokumentaciju za naknadu štete za štetne organizme sa listi iz stava 1. tačka 1) ovog člana, kao i vrste štetnih organizama sa Liste IA deo II.
Zabrana unošenja i širenja štetnih organizama
Član 46
Zabranjeno je unošenje štetnih organizama sa Liste IA deo I, Liste IA deo II, Liste IIA deo I i Liste IIA deo II na teritoriju Republike Srbije i njihovo širenje putem bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata.
Zabranjeno je unošenje štetnih organizama sa Liste IB i Liste IIB u zaštićeno područje i njihovo širenje putem bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata u zaštićenom području.
Ako postoji opasnost po zdravlje bilja može da se zabrani ili ograniči unošenje i širenje drugih vrsta štetnih organizama, i to:
1) za koje se sumnja da su štetni za bilje, biljne proizvode i propisane objekte, a nisu navedeni u listama iz st. 1. i 2. ovog člana;
2) za štetne organizme navedene u Listi IIA deo I, Listi IIA deo II i Listi IIB za koje se sumnja da su štetni za bilje, biljne proizvode i propisane objekte koji nisu navedeni u ovim listama;
3) za štetne organizme navedene u listama iz st. 1. i 2. ovog člana ako su ti organizmi u kulturi i ako se proceni da su u tom stanju štetni za bilje, biljne proizvode i propisane objekte.
Ministar propisuje Merila za sprečavanje i ograničavanje unošenja i sprečavanje i ograničavanje širenja drugih vrsta štetnih organizama iz stava 3. ovog člana.
Zabrana uvoza bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata
Član 47
Zabranjuje se uvoz bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata sa Liste IIIA.
Zabranjuje se uvoz bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata sa Liste IIIB u zaštićeno područje, za koje je to područje proglašeno zaštićenim.
Ministar rešenjem može da dozvoli uvoz bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata sa Liste IIIA i Liste IIIB, pod uslovom da su gajeni, proizvedeni ili su se koristili u pograničnom području susedne zemlje, radi upotrebe na obližnjim lokacijama u graničnom području Republike Srbije i ako ne postoji rizik od širenja štetnih organizama.
Rešenje iz stava 3. ovog člana sadrži naziv lokacije i ime korisnika.
Ministar bliže propisuje način i uslove iz stava 3. ovog člana.
Ministarstvo vodi evidenciju o izvršenom uvozu iz stava 3. ovog člana.
Zabrana uvoza i prometa bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata koji ne zadovoljavaju specifične fitosanitarne zahteve
Član 48
Zabranjuje se uvoz i promet bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata sa Liste IVA deo I i Liste IVA deo II koji ne ispunjavaju specifične fitosanitarne uslove.
Zabranjuje se uvoz i promet bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata sa Liste IVB koji ne ispunjavaju specifične fitosanitarne uslove u zaštićeno područje i njihov promet u zaštićenom području.
Uvoz i promet bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata koji se ne nalaze na listama iz st. 1. i 2. ovog člana, može da se zabrani ako se propisanom analizom rizika utvrdi da postoji opasnost po zdravlje bilja na teritoriji Republike Srbije.
Ministar rešenjem može da dozvoli uvoz bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata sa Liste IVA deo I, Liste IVA deo II i Liste IVB pod uslovom da su gajeni, proizvedeni ili su se koristili u pograničnom području susedne zemlje, radi upotrebe na obližnjim lokacijama u graničnom području Republike Srbije i ako ne postoji rizik od širenja štetnih organizama.
Rešenje iz stava 4. ovog člana sadrži naziv lokacije i ime korisnika.
Ministar bliže propisuje način i uslove iz stava 4. ovog člana.
Ministarstvo vodi evidenciju o izvršenom uvozu iz stava 4. ovog člana.
Izuzeci za oglede, istraživački rad i rad na klonskoj selekciji
Član 49
Unošenje štetnih organizama sa Liste IA deo I, Liste IA deo II, Liste IIA deo I, Liste IIA deo II, Liste IB i Liste IIB, kao i uvoz bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata sa Liste IIIA, Liste IIIB, Liste IVA deo I, Liste IVA deo II i Liste IVB, može da vrši pravno lice:
1) za potrebe ogleda ili u naučne svrhe ili za rad na klonskoj selekciji;
2) koje je tehnički osposobljeno u skladu sa međunarodnim standardima, smernicama i preporukama da spreči opasnost od širenja štetnog organizma;
3) koje ima odobrenje za uvoz pošiljke bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata, odnosno odobrenje za unošenje štetnih organizama;
4) koje ima fitosertifikat za pošiljku bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata.
Odobrenje za uvoz iz stava 1. tačka 3) ovog člana izdaje Ministarstvo na zahtev pravnog lica.
Zahtev naročito sadrži:
1) podatke o podnosiocu zahteva;
2) podatke o štetnom organizmu, odnosno bilju, biljnim proizvodima ili propisanim objektima;
3) svrhu unošenja štetnog organizma, odnosno bilja, biljnih proizvoda ili propisanih objekata.
Uz zahtev iz stava 3. ovog člana se prilaže dokument o potrebi unošenja štetnih organizama, odnosno uvoza pošiljke bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata iz stava 1. ovog člana.
Ministarstvo vodi evidenciju o uvozu iz stava 2. ovog člana.
Ministar bliže propisuje uslove u pogledu tehničke osposobljenosti iz stava 1. tačka 2) ovog člana, obrazac zahteva iz stava 3. ovog člana i obrazac odobrenja iz stava 1. tačka 3) ovog člana.
Izuzeci za tranzit
Član 50
Odredbe čl. 46, 47. i 48. ovog zakona ne odnose se na tranzit pošiljki bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata.
Izuzeci za male količine
Član 51
Odredbe čl. 47. i 48. ovog zakona ne odnose se na male količine bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata, ako se koriste za neindustrijske i nekomercijalne svrhe ili se koriste za konzumaciju tokom putovanja, pod uslovom da nema opasnosti od širenja štetnih organizama.
VIII PROMET BILJA, BILJNIH PROIZVODA I PROPISANIH OBJEKATA
Uslovi za promet bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata
Član 52
Bilje, biljni proizvodi i propisani objekti sa Liste VA deo I i seme sa Liste IVA deo I i Liste IVA deo II mogu da se stave u promet posle izvršenog fitosanitarnog pregleda, samo ako je za njih prikačen biljni pasoš ili ako je prikačen za pakovanje ili prati prevozno sredstvo.
Odredb
