Zakon o električnoj energiji RS
("Sl. glasnik RS", br. 68/2020)
GLAVA I
OSNOVNE ODREDBE
Predmet Zakona
Član 1
Ovim zakonom uređuju se ciljevi i način ostvarivanja elektroenergetske politike, uslovi i način obavljanja elektroenergetskih djelatnosti, nadležnosti Regulatorne komisije za energetiku Republike Srpske u sektoru električne energije, način funkcionisanja i razvoja tržišta električne energije, prava i obaveze učesnika na tržištu, nadzor nad tržištem, zaštita kupaca električne energije, nadzor nad sprovođenjem ovog zakona i druga pitanja od značaja za uređivanje elektroenergetske oblasti.
Ciljevi
Član 2
Osnovni ciljevi ovog zakona su:
1) obezbjeđenje sigurnog snabdijevanja električnom energijom kupaca po definisanim standardima kvaliteta,
2) obezbjeđenje sigurnog, pouzdanog i efikasnog rada, održavanja i razvoja distributivnog sistema električne energije i pružanje propisanog kvaliteta usluga distribucije električne energije,
3) efikasna regulacija elektroenergetskih djelatnosti,
4) zaštita prava i interesa korisnika mreže, uključujući pravo pristupa mreži, sigurnost i kvalitet snabdijevanja i dostupnost električne energije,
5) razvoj tržišta električne energije,
6) obezbjeđenje efikasnog razdvajanja operatora distributivnog sistema i obezbjeđenje njegove nezavisnosti od drugih elektroenergetskih djelatnosti,
7) obezbjeđenje uslova za nesmetano izvršavanje obaveza javne usluge,
8) stvaranje uslova za investicije u elektroenergetskom sektoru,
9) obezbjeđenje dugoročne uravnoteženosti razvoja elektroenergetskog sektora i energetskog sektora u cjelini, sa tendencijama potražnje energije i povezivanja sa regionalnim tržištem,
10) promovisanje održivog razvoja elektroenergetskog sektora kroz poštovanje međunarodnih sporazuma i konvencija iz oblasti energetike i zaštite životne sredine,
11) usklađivanje razvoja elektroenergetskog sektora sa energetskom i ekonomskom politikom Republike Srpske,
12) usklađivanje sa propisima Evropske unije radi uspostavljanja pravnog i institucionalnog okvira u skladu sa pravnim nasljeđem Evropske unije.
Načela
Član 3
Ovaj zakon se zasniva na načelima nediskriminacije, pravičnosti, transparentnosti, tržišne konkurencije, slobode kretanja robe i slobode pružanja usluga, zaštite prava krajnjih kupaca, javnog interesa i zaštite životne sredine, te slobode izbora snabdjevača električnom energijom.
Odnos sa drugim zakonima
Član 4
(1) Na sva pitanja koja nisu uređena ovim zakonom supsidijarno se primjenjuju propisi kojima se uređuju oblasti energetike, obnovljivih izvora energije, energetske efikasnosti, prostornog uređenja i građenja, trgovine, zaštite potrošača, zaštite životne sredine i koncesija.
(2) U postupku odlučivanja o pojedinačnim pravima i obavezama elektroenergetskih subjekata i krajnjih kupaca, ako ovim zakonom nije drugačije propisano, primjenjuju se odredbe zakona kojima se uređuje opšti upravni postupak.
Značenje pojmova
Član 5
Pojmovi korišćeni u ovom zakonu imaju sljedeće značenje:
1) električna energija je roba koja ima svoj kvalitet, namjenu, uslove prodaje i cijenu, na čiju se proizvodnju, distribuciju, snabdijevanje i trgovinu primjenjuju odredbe ovog zakona;
2) prenos električne energije je prenos na visokonaponskom međupovezanom sistemu s ciljem njene isporuke kupcima ili distributerima, koji ne obuhvata snabdijevanje električnom energijom;
3) distribucija je prenošenje električne energije kroz distributivne sisteme srednjeg i niskog napona sa ciljem njene isporuke kupcima, koja ne obuhvata snabdijevanje električnom energijom;
4) operater distributivnog sistema električne energije je energetski subjekt koji obavlja djelatnost distribucije električne energije i upravljanja distributivnim sistemom električne energije, odgovoran je za rad, održavanje i razvoj distributivnog sistema na određenom području, njegovo povezivanje sa drugim sistemima i za obezbjeđenje dugoročne sposobnosti sistema da ispuni potrebe za distribucijom električne energije na ekonomski opravdan način;
5) zatvoreni distributivni sistem je sistem preko koga se distribuira električna energija na prostorno ograničenoj industrijskoj i trgovačkoj zoni ili zoni zajedničkih usluga, ako je poslovanje ili proizvodni proces korisnika tog sistema iz specifičnih i sigurnosnih razloga povezan ili taj sistem obavlja distribuciju električne energije prvenstveno vlasniku ili operateru sistema, ili njihovim povezanim preduzećima;
6) snabdijevanje označava prodaju električne energije krajnjim kupcima, uključujući i preprodaju;
7) snabdjevač je elektroenergetski subjekt koji obavlja djelatnost snabdijevanja električnom energijom;
8) trgovina električnom energijom je kupoprodaja električne energije, uključujući preprodaju na veleprodajnom tržištu i prekograničnu trgovinu, ali ne uključuje prodaju električne energije krajnjim kupcima;
9) mjesto priključenja označava mjesto u kojem se priključak spaja na distributivnu ili prenosnu mrežu;
10) tačka napajanja označava mjesto u kojem se završava priključak, a počinje elektroenergetski objekat ili instalacije krajnjeg kupca ili proizvođača;
11) priključak je dio distributivnog ili prenosnog sistema koji obuhvata skup vodova, opreme i uređaja, uključujući mjernu opremu i mjerno mjesto, kojima se instalacija korisnika sistema fizički povezuje na mrežu niskog ili srednjeg ili visokog napona;
12) mjerno mjesto označava mjesto na kojem se mjernim uređajima mjeri električna energija i snaga koju korisnik sistema preuzima, odnosno isporučuje u mrežu, ili je koristi za vlastite potrebe ili za druge namjene;
13) kupac označava kupca na veliko ili krajnjeg kupca električne energije;
14) krajnji kupac označava kupca koji kupuje električnu energiju za sopstvenu upotrebu;
15) kupac iz kategorije potrošnje domaćinstva označava kupca koji kupuje električnu energiju za sopstvenu upotrebu, ali ne uključuje komercijalne djelatnosti;
16) mali kupac označava malog industrijskog ili komercijalnog kupca električne energije čiji su objekti priključeni na distributivni sistem električne energije napona nižeg od 1 kV i koji ispunjava sljedeće kriterijume:
- da ima manje od 50 zaposlenih,
- da mu ukupan godišnji prihod nije veći od 2.000.000 KM,
- da mu vrijednost poslovne imovine ne prelazi 1.000.000 KM ili
17) kupac na veliko označava kupca koji kupuje električnu energiju za ponovnu prodaju;
18) kupac - proizvođač električne energije iz obnovljivih izvora energije označava krajnjeg kupca, koji djeluje u okviru svojih prostorija smještenih unutar ograničenog područja, koji proizvodi električnu energiju iz obnovljivih izvora energije za vlastitu potrošnju, odnosno koji može skladištiti ili prodavati električnu energiju proizvedenu iz obnovljivih izvora energije koju je sam proizveo, pri čemu za kupce koji ne pripadaju kategoriji domaćinstva te aktivnosti ne predstavljaju njihovu glavnu komercijalnu ili profesionalnu djelatnost;
19) kupci - proizvođači električne energije iz obnovljivih izvora energije koji djeluju zajednički označavaju grupu koja se sastoji od najmanje dva kupca - proizvođača električne energije iz obnovljivih izvora energije koji djeluju zajednički u skladu sa definicijom kupac - proizvođač, a koji su smješteni u istoj zgradi ili stambenom kompleksu;
20) aktivni kuci označavaju krajnje kupce ili grupu krajnjih kupaca koji zajednički djeluju, koji troše ili skladište električnu energiju proizvedenu u okviru svojih prostorija smještenih u okviru određenih granica, ili koji prodaju električnu energiju koju su sami proizveli, ili učestvuju u mjerama fleksibilnosti ili mjerama energetske efikasnosti, pri čemu ove aktivnosti ne predstavljaju njihovu osnovnu komercijalnu ili profesionalnu djelatnost;
21) primopredajno mjesto predstavlja lokaciju mjernog uređaja na kojem se mjeri predata ili preuzeta električna energija u mrežu ili iz mreže i mjesto razgraničenja vlasništva i odgovornosti između operatora i korisnika sistema;
22) potpuno snabdijevanje je prodaja električne energije kod koje količina električne energije za obračunski period nije utvrđena ugovorom o prodaji, već se količina električne energije određuje na osnovu ostvarene potrošnje na mjestu primopredaje;
23) građanska energetska zajednica predstavlja pravno lice koje je zasnovano na dobrovoljnom i otvorenom učešću i koje je efektivno kontrolisano od svojih članova ili akcionara, koji mogu biti fizička lica, jedinice lokalne samouprave ili mala preduzeća, a čija je prevashodna svrha obezbjeđenje zaštite životne sredine, ekonomskih ili socijalnih koristi za svoje članove ili akcionare ili za sredinu u kojoj djeluju, a ne ostvarivanje finansijske koristi, i koja može uključivati proizvodnju, zajedno sa obnovljivim izvorima, distribuciju, snabdijevanje, potrošnju, objedinjavanje (agregaciju), skladištenje energije, usluge energetske efikasnosti ili usluge punjenja električnih vozila ili obezbjeđenje drugih energetskih usluga svojim članovima ili akcionarima;
24) elektroenergetski objekti korisnika mreže označavaju elektroenergetske objekte proizvođača ili krajnjeg kupca koji se nalaze iza tačke napajanja;
25) korisnik sistema je proizvođač, odnosno krajnji kupac;
26) pomoćne usluge označavaju usluge potrebne za sigurno i pouzdano funkcionisanje prenosnog ili distributivnog sistema, te kontinuirano i kvalitetno snabdijevanje kupaca električnom energijom;
27) balansiranje (uravnoteženje) označava sve radnje i procese kojima operator prenosnog sistema u kontinuitetu osigurava održavanje planirane snage razmjene i frekvencije sistema u okviru unaprijed određenih granica stabilnosti, kao i količine rezervi potrebnih u postupku regulacije frekvencije i snage razmjene, s obzirom na zahtijevani kvalitet;
28) balansna grupa označava grupu koju čini jedan ili više učesnika na tržištu električne energije za čije odstupanje odgovara balansno odgovorna strana;
29) balansno odgovorna strana označava učesnika na tržištu električne energije koji preuzima finansijsku odgovornost za odstupanja jedne balansne grupe;
30) kontrola elektroenergetskog subjekta označava pravo, ugovore i druga sredstva koja, odvojeno ili u kombinaciji, a imajući u vidu činjenično stanje ili zakonske propise, daju mogućnost jednom licu da samostalno ili sa drugim licima koja sa njim zajedno djeluju, vrši odlučujući uticaj na poslovanje drugog lica putem učešća u osnovnom kapitalu ili prava na korišćenje cjelokupne imovine ili dijela imovine i prava ili ugovore koji obezbjeđuju odlučujući uticaj na sastav, glasanje ili odluke organa subjekta;
31) isporuka je primopredaja električne energije na mjestu određenom za isporuku;
32) direktni vod označava elektroenergetski vod koji povezuje objekat proizvođača električne energije sa krajnjim kupcem čiji objekat nije priključen na prenosni ili distributivni sistem;
33) distribuirana proizvodnja električne energije je ona proizvodnja koja se odvija u elektranama koje su priključene na distributivni sistem;
34) kogenerativno postrojenje za proizvodnju označava postrojenje za istovremenu proizvodnju toplotne i električne energije u jedinstvenom procesu;
35) energetska efikasnost u svrhu upravljanja potražnjom označava integrisani pristup upravljanju potražnjom čiji je cilj da utiče na količinu i vrijeme potrošnje električne energije radi smanjenja ukupnpotrošnje energije i vršnih opterećenja, davanjem prednosti investicijama u mjere energetske efikasnosti kao alternativi gradnji novih elektrana, ako su one najefikasniji i ekonomski najbolji izbor, a da se pri tome ne ugrozi sigurnost snabdijevanja;
36) sigurnost snabdijevanja je obezbjeđivanje dovoljnih količina električne energije krajnjim kupcima, kao sposobnost elektroenergetskog sistema da isporuči električnu energiju do krajnjih kupaca;
37) tarifa označava naknadu ili više naknada za korišćenje elektroenergetskih mreža ili za usluge u vezi sa električnom energijom;
38) električno vozilo je motorno vozilo opremljeno sistemom za prenos snage, koje sadrži barem jedan neperiferni električni uređaj za skladištenje energije s mogućnošću ponovnog punjenja koji je moguće puniti eksterno;
39) mjesto za punjenje je standardizovani električni priključak putem kojeg je u datom trenutku moguće puniti električno vozilo ili zamijeniti bateriju električnog vozila;
40) javno dostupno mjesto za punjenje je mjesto za punjenje na kojem se na nediskriminatorski način pruža usluga punjenja električnih vozila električnom energijom;
41) mjesto za punjenje male snage je mjesto za punjenje koje omogućava prenos električne energije na električno vozilo snage jednake ili manje od 22 kW, osim uređaja snage manje ili jednake 3,7 kW koji su instalisani u privatnim domaćinstvima ili čija primarna namjena nije punjenje električnih vozila, te koji nisu dostupni javnosti;
42) mjesto za punjenje velike snage je mjesto za punjenje koje omogućava transfer električne energije na električno vozilo snage veće od 22 kW.
GLAVA II
ELEKTROENERGETSKA POLITIKA I PLANIRANjE
Elektroenergetska politika
Član 6
Vlada Republike Srpske (u daljem tekstu: Vlada) vodi elektroenergetsku politiku u skladu sa strateškim dokumentima i planovima razvoja energetskog sektora i drugim propisima kojima se uređuje oblast energetike.
Sadržaj elektroenergetske politike
Član 7
Elektroenergetska politika obuhvata mjere kojima se obezbjeđuje sigurno i kvalitetno snabdijevanje električnom energijom, adekvatnost sistema za proizvodnju, prenos i distribuciju električne energije, promovisanje dugoročne uravnoteženosti razvoja elektroenergetskog sektora u cjelini, raznovrsnost u proizvodnji električne energije, promovisanje korišćenja obnovljivih izvora energije i energetske efikasnosti, osiguranje ekološke ravnoteže, razvoj tržišta i promovisanje konkurencije na tržištu električne energije, promovisanje investicija i uvođenje novih tehnologija u elektroenergetskom sektoru, te sve druge mjere i aktivnosti u funkciji energetske sigurnosti Republike Srpske.
Elektroenergetski bilans Republike Srpske
Član 8
(1) Vlada, na prijedlog ministarstva nadležnog za energetiku (u daljem tekstu: Ministarstvo), donosi godišnji elektroenergetski bilans.
(2) Elektroenergetskim bilansom Republike Srpske planira se ukupna proizvodnja i potrošnja električne energije, način snabdijevanja električnom energijom, struktura proizvodnje i potrošnje električne energije, viškovi električne energije, potreban nivo rezervnih kapaciteta za sigurno snabdijevanje kupaca električnom energijom, kao i planovi i prognoze, na osnovu prijedloga proizvođača, operatera prenosnog sistema, operatera distributivnog sistema i snabdjevača.
(3) Podaci za elektroenergetski bilans se prikupljaju i iskazuju za teritoriju Republike Srpske, uzimajući u obzir međuentitetsku trgovinu i trgovinu sa Brčko Distriktom Bosne i Hercegovine, kao i prekograničnu trgovinu električne energije.
(4) Vlada, do kraja tekuće godine, donosi i javno objavljuje godišnji elektroenergetski bilans.
(5) Ministarstvo prati ostvarenje Elektroenergetskog bilansa Republike Srpske.
GLAVA III
ELEKTROENERGETSKE DJELATNOSTI
Elektroenergetski subjekt i elektroenergetske djelatnosti
Član 9
(1) Elektroenergetski subjekt je privredno društvo ili preduzetnik koji obavlja najmanje jednu od elektroenergetskih djelatnosti (proizvodnju, prenos, distribuciju, snabdijevanje i trgovinu ili organizaciju tržišta električne energije) i koji je odgovoran za komercijalne i tehničke poslove i poslove održavanja u vezi sa tim djelatnostima, ne uključujući krajnjeg kupca.
(2) U smislu ovog zakona, elektroenergetske djelatnosti su:
1) proizvodnja električne energije,
2) distribucija električne energije i upravljanje distributivnim sistemom,
3) snabdijevanje i trgovina električnom energijom.
(3) Elektroenergetsku djelatnost može da obavlja elektroenergetski subjekt koji ima dozvolu za obavljanje elektroenergetske djelatnosti (u daljem tekstu: dozvola) u skladu sa zakonima kojima se uređuje oblast energetike i ovim zakonom.
(4) Elektroenergetske djelatnosti iz stava 2. ovog člana obavljaju se kao javna usluga ili kao tržišne djelatnosti.
Opšti interes Republike Srpske
Član 10
(1) Sigurno snabdijevanje električnom energijom je od opšteg interesa za Republiku Srpsku.
(2) Obezbjeđenje dovoljne proizvodnje i isporuka električne energije potrebne za život i rad građana, te poslovanje i razvoj privrednih i društvenih subjekata, na siguran, pouzdan i kvalitetan način po razumnim cijenama, od interesa je za Republiku Srpsku.
(3) Radi obezbjeđenja sigurnosti snabdijevanja, elektroenergetski subjekti koji obavljaju elektroenergetske djelatnosti iz člana 9. ovog zakona, dužni su da s ciljem ostvarivanja interesa Republike Srpske iz st. 1. i 2. ovog člana, prvenstveno obezbijede dovoljne količine električne energije koja je potrebna za život i rad građana, te poslovanje i razvoj privrednih i drugih subjekata, zadovoljavajući pri tome kriterijume ekonomičnosti isporuke.
Tržišne djelatnosti
Član 11
(1) Elektroenergetski subjekti kojima ovim zakonom ili propisom donesenim na osnovu ovog zakona nije određena obaveza pružanja javne usluge, obavljaju djelatnosti u skladu sa odredbama ovog zakona i propisima kojima se uređuju tržišni odnosi.
(2) Tržišne djelatnosti obavljaju se i organizuju u skladu sa ciljevima održivog razvoja elektroenergetskog sektora i potrebama krajnjih kupaca u Republici Srpskoj, odnosno postizanja sigurnog, pouzdanog i kvalitetnog snabdijevanja električnom energijom, uz poštovanje načela tržišne konkurencije i ravnopravnog položaja svih subjekata.
Javna usluga
Član 12
(1) Elektroenergetskom subjektu koji obavlja djelatnosti iz člana 9. stav 2. t. 1) i 3) može se odrediti obaveza pružanja javne usluge po regulisanim uslovima, koja će obezbijediti sigurnost snabdijevanja, a koja se može odnositi na redovnost, kvalitet i cijenu usluge, te uslove u vezi sa energetskom efikasnošću i korišćenjem energije iz obnovljivih izvora.
(2) Elektroenergetska djelatnost distribucije električne energije i upravljanja distributivnim sistemom obavlja se kao javna usluga prema uslovima uređenim ovim zakonom.
(3) Obaveza pružanja javne usluge iz stava 1. ovog člana jasno je definisana, transparentna, nediskriminatorska, provjerljiva, vremenski ograničena, pri čemu se postupkom određivanja obaveze pružanja javne usluge garantuje ravnopravnost elektroenergetskih subjekata u pružanju javnih usluga i ne utiče na otvorenost tržišta, te se svim elektroenergetskim subjektima garantuje ravnopravnost pristupa kupcima pod istim uslovima u skladu sa ovim zakonom.
(4) Elektroenergetski subjekti, koji djelatnosti obavljaju kao javnu uslugu na način propisan ovim zakonom, dužni su da obezbijede:
1) sigurnost snabdijevanja električnom energijom,
2) propisani, odnosno ugovoreni kvalitet snabdijevanja električnom energijom,
3) primjenu razumnih, lako i jasno uporedivih, javnih i nediskriminatorskih cijena određenih u skladu sa ovim zakonom,
4) primjenu mjera zaštite životne sredine, zaštitu života, zdravlja i imovine građana, u skladu sa posebnim propisima,
5) primjenu mjera zaštite krajnjih kupaca,
6) druge uslove propisane dozvolom za obavljanje djelatnosti i odlukom kojom je elektroenergetskom subjektu nametnuta obaveza pružanja javne usluge.
Izvještavanje o javnoj usluzi
Član 13
(1) Vlada, direktno ili putem nadležne institucije Bosne i Hercegovine, obavještava Sekretarijat Energetske zajednice o svim mjerama određenim za pružanje javne usluge, uključujući zaštitu krajnjih kupaca, te o njihovom mogućem uticaju na tržišnu konkurenciju u Republici Srpskoj.
(2) Vlada, svake dvije godine, direktno ili putem nadležne institucije Bosne i Hercegovine, obavještava Sekretarijat Energetske zajednice o svim promjenama koje su u vezi sa pružanjem javne usluge.
Razdvajanje računa
Član 14
(1) Elektroenergetski subjekt koji obavlja jednu ili više elektroenergetskih djelatnosti ili koji pored tih elektroenergetskih djelatnosti obavlja i druge elektroenergetske djelatnosti, kao i druge djelatnosti koje se u smislu ovog zakona ne smatraju elektroenergetskim, dužan je da s ciljem izbjegavanja diskriminacije, međusobnog subvencionisanja i poremećaja konkurencije, u svojim računovodstvenim internim obračunima:
1) vodi odvojene račune za svaku od elektroenergetskih djelatnosti, uključujući snabdijevanje kupaca koji imaju pravo na univerzalnu uslugu i zbirno za druge djelatnosti koje se u smislu ovog zakona ne smatraju elektroenergetskim djelatnostima,
2) sačini godišnji bilans stanja i bilans uspjeha za svaku djelatnost pojedinačno, u skladu sa ovim zakonom, kao i zakonom kojim se uređuje položaj privrednih društava i zakonom kojim se uređuje računovodstvo i revizija.
(2) Elektroenergetski subjekti koji obavljaju elektroenergetske djelatnosti čije su cijene regulisane dužni su da obezbijede reviziju godišnjih finansijskih izvještaja, koji treba da potvrdi poštovanje načela izbjegavanja diskriminacije i međusobnog subvencionisanja.
(3) Elektroenergetski subjekt, koji prema propisima o računovodstvu i reviziji nema obavezu da javno objavi godišnji finansijski izvještaj i izvještaj o reviziji, dužan je da ove izvještaje objavi na svojoj internet stranici.
(4) Elektroenergetski subjekt iz stava 1. ovog člana, dužan je da u svom opštem aktu o računovodstvu i računovodstvenim politikama utvrdi pravila za raspoređivanje zajedničkih bilansnih pozicija koja se primjenjuju pri izradi računovodstvenih internih obračuna po djelatnostima.
GLAVA IV
DOZVOLA ZA OBAVLjANjE ELEKTROENERGETSKE DJELATNOSTI
Vrste dozvola
Član 15
(1) Dozvola je akt nadležnog organa kojim se ovlašćuje elektroenergetski subjekt za obavljanje određene elektroenergetske djelatnosti.
(2) Regulatorna komisija za energetiku Republike Srpske (u daljem tekstu: Regulatorna komisija) izdaje sljedeće dozvole za obavljanje elektroenergetskih djelatnosti:
1) proizvodnju električne energije,
2) distribuciju i upravljanje distributivnim sistemom električne energije,
3) upravljanje zatvorenim distributivnim sistemom električne energije,
4) snabdijevanje i trgovinu električnom energijom.
Period važenja dozvole
Član 16
(1) Dozvola se izdaje na period do 30 godina, osim za djelatnost snabdijevanja i trgovine za koju se dozvola izdaje na period do pet godina.
(2) Rok važenja dozvole može se produžiti na zahtjev elektroenergetskog subjekta u postupku pred Regulatornom komisijom u skladu sa Pravilnikom o izdavanju dozvola.
Kriterijumi za izdavanje dozvole
Član 17
(1) Dozvola se izdaje elektroenergetskom subjektu ako:
1) je upisan u odgovarajući registar za obavljanje elektroenergetske djelatnosti za koju se izdaje dozvola,
2) ispunjava tehničke, operativne i organizacione uslove za rad,
3) posjeduje materijalna sredstva, odnosno objekte, instalacije i opremu potrebne za obavljanje djelatnosti,
4) ispunjava finansijske kriterijume za obavljanje djelatnosti, uključujući i instrumente obezbjeđenja, u zavisnosti od vrste djelatnosti, obima pružanja usluga i drugo,
5) ispunjava propisane uslove u vezi sa stručnom osposobljenošću radnika za obavljanje poslova rukovanja i održavanja elektroenergetskih postrojenja, instalacija i uređaja za elektroenergetsku djelatnost za koju se izdaje dozvola,
6) posjeduje dokaz o pravnom osnovu za korišćenje elektroenergetskih objekata u kojima se obavlja djelatnost,
7) uredno izmiruje poreske obaveze,
8) mu nije izrečena mjera zabrane obavljanja elektroenergetskih djelatnosti,
9) ispunjava i druge kriterijume u skladu sa pravilnikom o izdavanju dozvola koji donosi Regulatorna komisija.
(2) Pored kriterijuma iz stava 1. ovog člana, podnosilac zahtjeva obavezan je da ispuni i kriterijume koji su utvrđeni drugim propisima.
Izuzeće od obaveze pribavljanja dozvole
Član 18
(1) Elektroenergetski subjekt nije obavezan da posjeduje dozvolu za obavljanje djelatnosti proizvodnje električne energije za:
1) proizvodnju električne energije u elektranama snage do 1 MW,
2) proizvodnju električne energije isključivo za vlastite potrebe,
3) proizvodnju električne energije u novim elektranama, najduže do šest mjeseci od dana pribavljanja upotrebne dozvole.
(2) Izuzetno od stava 1. tačka 1) ovog člana, ako jedan proizvođač proizvodi električnu energiju u više objekata čija je ukupna snaga veća od 1 MW, dužan je da pribavi dozvolu za proizvodnju električne energije.
Izdavanje dozvole
Član 19
(1) Dozvolu za obavljanje djelatnosti, na osnovu podnesenog zahtjeva, izdaje Regulatorna komisija.
(2) Postupak izdavanja dozvole je javan i vodi se u skladu sa objektivnim i unaprijed poznatim kriterijumima na nediskriminatorski način.
(3) Prije izdavanja dozvole, Regulatorna komisija dužna je da se konsultuje sa zainteresovanim stranama, organizovanjem javne rasprave ili na drugi odgovarajući način, o uslovima propisanim nacrtom dozvole.
(4) Rješenje Regulatorne komisije o zahtjevu za izdavanje dozvole obavezno je detaljno obrazloženo i dostavlja se podnosiocu zahtjeva.
Izmjena dozvole
Član 20
(1) Elektroenergetski subjekt podnosi Regulatornoj komisiji zahtjev za izmjenu dozvole, ukoliko u periodu važenja dozvole nastupe promjene u vezi sa elektroenergetskim objektom koji se koristi za obavljanje djelatnosti, statusne promjene korisnika dozvole i druge promjene podataka koje su od značaja u pravnom prometu i upisuju se u odgovarajući registar ili nastupe druge okolnosti koje se odnose na ispunjenje uslova iz dozvole.
(2) Regulatorna komisija ima pravo da pokrene postupak za izmjenu uslova iz dozvole po službenoj dužnosti, u slučaju:
1) kada nastupe vanredne okolnosti koje utiču na sigurnost snabdijevanja električnom energijom,
2) potrebe zaštite životne sredine,
3) ako je elektroenergetskom subjektu određena obaveza pružanja javne usluge,
4) obezbjeđenja pouzdanog rada elektroenergetskih postrojenja,
5) u drugim slučajevima kada na osnovu činjeničnog stanja ocijeni da je potrebno zaštititi javni interes.
Poništavanje dozvole
Član 21
(1) Regulatorna komisija poništava izdatu dozvolu:
1) ako je korisnik dozvole u postupku izdavanja, produženja ili izmjene dozvole dao neistinite podatke na osnovu kojih je dozvola izdata,
2) u drugim slučajevima predviđenim posebnim propisima.
(2) Poništavanjem dozvole iz stava 1. ovog člana poništavaju se pravne posljedice koje je dozvola proizvela.
Ukidanje dozvole
Član 22
(1) Regulatorna komisija može ukinuti dozvolu elektroenergetskom subjektu ako:
1) korisnik dozvole ne poštuje uslove i rokove utvrđene dozvolom,
2) korisnik dozvole ne obavlja djelatnost u skladu sa ovim zakonom i drugim propisima,
3) korisnik dozvole prestane da obavlja djelatnost za koju je izdata dozvola,
4) korisnik dozvole daje Regulatornoj komisiji netačne podatke i informacije u periodu važenja dozvole,
5) je nad korisnikom dozvole otvoren postupak likvidacije ili stečaja, ukinut pravni osnov za korišćenje elektroenergetskog objekta ili donesena pravosnažna presuda zabrane obavljanja djelatnosti,
6) korisnik dozvole prestane da ispunjava jedan ili više kriterijuma iz člana 17. ovog zakona,
7) korisnik dozvole ne omogući ovlašćenim licima Regulatorne komisije pristup objektima, opremi i dokumentaciji,
8) korisnik dozvole ne poštuje odredbe zaključenog ugovora između elektroenergetskih subjekata u pogledu isplate propisanih naknada, u ugovorenim rokovima.
(2) Regulatorna komisija može korisniku dozvole odrediti razuman rok za otklanjanje nedostataka u vezi sa ispunjenjem uslova iz dozvole ili za otklanjanje drugih nedostataka, o čemu korisnika dozvole obavještava pismenim putem.
Vođenje registra elektroenergetskih dozvola
Član 23
(1) Regulatorna komisija vodi registar dozvola po vrsti djelatnosti, broju dozvola koje su izdate, identitetu korisnika dozvole, datumu izdavanja dozvole, te statusu dozvole.
(2) Registar dozvola iz stava 1. ovog člana javno je dostupan na internet stranici Regulatorne komisije.
(3) Kada je obaveza javne usluge određena korisniku dozvole u skladu sa članom 12. ovog zakona, u evidenciji se navode i podaci o obavezi pružanja javne usluge, kao i trajanje obaveze pružanja javne usluge.
Pravilnik o izdavanju dozvola
Član 24
Regulatorna komisija donosi pravilnik o izdavanju dozvola kojim se propisuju kriterijumi za izdavanje i postupak izdavanja i izmjene dozvola, sadržaj zahtjeva i dokazi koji se prilažu uz zahtjev, period važenja dozvola, sadržaj i uslovi dozvola, način izvještavanja, nadzor nad korišćenjem dozvola i vođenje registra izdatih i oduzetih dozvola.
Provjera stručne osposobljenosti radnika
Član 25
(1) Stručna osposobljenost radnika koji rade na rukovanju i održavanju elektroenergetskih postrojenja, instalacija i uređaja provjerava se polaganjem stručnog ispita.
(2) Stručni ispit iz stava 1. ovog člana polaže se pred komisijom koju formira ministar nadležan za oblast energetike (u daljem tekstu: ministar).
(3) Članovi komisije imaju pravo na naknadu za rad u komisiji.
(4) Visina troškova polaganja stručnog ispita i naknade za rad članova komisije određuju se odlukom Vlade.
(5) Ministar donosi pravilnik kojim se propisuju poslovi za čije je obavljanje potreban stručni ispit, uslove i način polaganja stručnog ispita, program stručnog ispita, sastav i način rada komisije, obavljanje administrativno-tehničkih poslova u vezi sa polaganjem stručnog ispita, sadržaj i forma uvjerenja o položenom stručnom ispitu i vođenje registra lica koja su položila stručni ispit.
(6) Ministar izdaje uvjerenje o položenom stručnom ispitu iz stava 1. ovog člana.
GLAVA V
REGULISANjE ELEKTROENERGETSKIH DJELATNOSTI
Regulatorna komisija
Član 26
Regulatorna komisija za energetiku Republike Srpske je regulatorno tijelo koje reguliše i vrši nadzor nad tržištem električne energije na principima nepristrasnosti, transparentnosti, pravičnosti, nediskriminacije, efikasne konkurencije, nezavisnosti i zaštite svih učesnika na tržištu električne energije.
Ciljevi rada Regulatorne komisije
Član 27
U izvršavanju poslova iz svoje nadležnosti, utvrđenih ovim zakonom, Regulatorna komisija preduzima mjere i aktivnosti kojima se doprinosi ostvarivanju sljedećih ciljeva:
1) podsticanje konkurentnosti i obezbjeđenje uslova za funkcionisanje tržišta električne energije u saradnji sa nadležnim regulatornim tijelima u BiH i Energetskoj zajednici,
2) razvoj i integrisanje tržišta električne energije u regionalno tržište električne energije,
3) obezbjeđenje stabilnog, transparentnog i nediskriminatorskog regulatornog okvira,
4) podsticanje efikasnog funkcionisanja elektroenergetskog sistema,
5) promovisanje proizvodnje električne energije iz obnovljivih izvora energije ili u efikasnoj kogeneraciji,
6) uklanjanje prepreka koje mogu spriječiti pristup novim učesnicima na tržištu,
7) poštovanje standarda kvaliteta snabdijevanja električnom energijom,
8) nediskriminatorski pristup treće strane distributivnoj mreži,
9) podsticanje efikasnosti, ekonomičnosti i sigurnosti u korišćenju električne energije,
10) sigurnost snabdijevanja,
11) sprečavanje zloupotreba i monopolskog ponašanja elektroenergetskih subjekata,
12) zaštita kupaca električne energije.
Nadležnosti Regulatorne komisije
Član 28
Regulatorna komisija ima sljedeće nadležnosti:
1) uređuje odnose između proizvodnje, distribucije, snabdijevanja i kupaca električne energije, uključujući i trgovce električnom energijom,
2) vrši nadzor nad radom elektroenergetskih subjekata na tržištu električne energije,
3) izdaje i oduzima dozvole za obavljanje elektroenergetskih djelatnosti i vodi registar dozvola,
4) donosi metodologiju za utvrđivanje naknade za korišćenje distributivne mreže (distributivna mrežna tarifa),
5) donosi tarifni sistem za prodaju električne energije i korišćenje distributivne mreže,
6) utvrđuje tarifne stavove za korisnike distributivnih sistema (distributivna mrežna tarifa),
7) utvrđuje način poravnanja prihoda ostvarenih primjenom jedinstvenih tarifnih stavova za korišćenje distributivne mreže na teritoriji Republike Srpske,
8) donosi metodologiju za utvrđivanje tarifnih stavova za korišćenje zatvorenog distributivnog sistema,
9) daje saglasnost na tarifne stavove za korisnike zatvorenih distributivnih sistema, te u slučaju neusaglašenosti sa metodologijom utvrđuje propisane tarifne stavove,
10) donosi metodologiju za utvrđivanje naknade za priključenje na distributivnu mrežu,
11) utvrđuje naknadu za priključenje koju plaćaju korisnici za priključenje na distributivnu mrežu,
12) izrađuje i javno objavljuje na svojoj internet stranici godišnji izvještaj o tržištu električne energije, uključujući podatke o nivou razvoja tržišta, te ostvarenom nivou konkurentnosti,
13) donosi metodologiju za utvrđivanje cijena javnog snabdijevanja,
14) odobrava cijene javnog snabdijevanja kupaca koji imaju pravo na univerzalnu uslugu,
15) donosi metodologiju za utvrđivanje cijene rezervnog snabdijevanja, te prati njenu primjenu,
16) donosi metodologiju za obračun neovlašćeno utrošene električne energije,
17) daje saglasnost na cjenovnik nestandardnih usluga operatera distributivnog sistema,
18) vrši nadzor nad primjenom tarifa, naknada i cijena utvrđenih u skladu sa ovim zakonom,
19) daje saglasnost na desetogodišnji plan razvoja i trogodišnji plan investicija operatera distributivnog sistema,
20) analizira i prati odnose na tržištu električne energije, konkurenciju na tržištu, te svako narušavanje ili ograničenje konkurencije ili monopolsko ponašanje,
21) nadzire i prati pojave restriktivnih ugovornih praksi, uključujući odredbe o ekskluzivitetu, koje mogu spriječiti kupce koji nisu domaćinstva i mali kupci da istovremeno zaključe ugovore sa više snabdjevača ili ograniče njihov izbor,
22) donosi mjere za funkcionisanje otvorenog konkurentnog tržišta električne energije u Republici Srpskoj, kao i sprečavanje nelojalne konkurencije,
23) donosi opšte uslove za isporuku i snabdijevanje električnom energijom,
24) donosi pravila o postupku promjene snabdjevača,
25) prati slobodu ugovaranja kod ugovora o snabdijevanju i dugoročnih ugovora,
26) obezbjeđuje, u saradnji sa drugim nadležnim tijelima, institucionalnu zaštitu prava krajnjih kupaca, uključujući pravo na pravičan i nediskriminatorski tretman, na pružanje kvalitetnih usluga i konkurenciju,
27) vrši nadzor nad izvršavanjem obaveze javne usluge,
28) vrši kontrolu računa elektroenergetskih subjekata i eventualno postojanje unakrsnog subvencionisanja između djelatnosti za subjekte koji obavljaju djelatnost u sistemu javne usluge,
29) prati sigurnost rada i pouzdanost distributivne mreže,
30) određuje operateru distributivnog sistema nivoe dozvoljenih gubitaka električne energije, te nalaže preduzimanje mjera za podsticanje energetske efikasnosti u svrhu upravljanja potražnjom,
31) nalaže operateru distributivnog sistema sprovođenje mjera za unapređivanje kvaliteta usluga,
32) donosi propise o kvalitetu snabdijevanja, uključujući i naknade za odstupanje od propisanih standarda i prati indikatore kvaliteta snabdijevanja (kvalitet komercijalnih usluga, kontinuitet isporuke i kvalitet napona) definisane standardima kvaliteta koje propisuje Regulatorna komisija,
33) operateru distributivnog sistema propisuje obim i sadržaj podataka koji se kupcu dostavljaju redovno, i po zahtjevu kupca, te način i postupak izvještavanja, s ciljem izbora snabdjevača,
34) prati ulaganja u proizvodne i distributivne kapacitete s ciljem obezbjeđenja sigurnosti snabdijevanja,
35) obezbjeđuje da u slučaju odbijanja pristupa mreži nadležni operater distributivnog sistema dostavi sve relevantne informacije o mjerama koje je potrebno preduzeti za razvoj mreže,
36) rješava sporove između učesnika na tržištu, u skladu s ovim zakonom,
37) obezbjeđuje javnost rada i zainteresovanim subjektima omogućava pristup informacijama koje prema propisima i aktima Regulatorne komisije nemaju karakter povjerljivosti,
38) pristupa računima elektroenergetskih subjekata i prati sprovođenje obaveze razdvajanja računa,
39) propisuje pravila izvještavanja, obrasce za dostavu podataka, dinamiku i način dostave izvještaja od elektroenergetskih subjekata,
40) donosi pravila za vođenje knjigovodstvenih evidencija radi sprovođenja odredaba ovog zakona u vezi sa razdvajanjem računa,
41) odobrava pravila za elektronsku razmjenu podataka na maloprodajnom tržištu električne energije koja donose operateri distributivnog sistema,
42) odlučuje o drugim pitanjima, u skladu sa ovim zakonom i drugim propisima u oblasti energetike, a koji sodnose na regulisanje odnosa između subjekata na tržištu električne energije i vršenje nadzora.
Ovlašćenja Regulatorne komisije
Član 29
S ciljem obavljanja poslova iz svoje nadležnosti Regulatorna komisija ima ovlašćenja da:
1) donosi odluke koje su obavezujuće za elektroenergetske subjekte,
2) traži informacije od elektroenergetskih subjekata neophodne za vršenje svojih nadležnosti, uključujući obrazloženje za svako odbijanje pristupa treće strane,
3) vrši redovno i vanredno nadgledanje nad radom elektroenergetskih subjekata, uključujući i uvid u poslovne račune i knjigovodstvene evidencije elektroenergetskog subjekta,
4) prati i nadzire izvršavanje obaveza elektroenergetskih subjekata iz izdatih dozvola,
5) odlučuje u sporovima u skladu sa ovim zakonom,
6) izriče primjerene i srazmjerne kazne elektroenergetskim subjektima koji ne izvršavaju obaveze iz ovog zakona, izdavanjem prekršajnog naloga u skladu sa zakonom kojim se uređuje prekršajna odgovornost i vođenje prekršajnog postupka,
7) sarađuje i razmjenjuje podatke sa agencijama i organizacijama koje se bave zaštitom konkurencije.
Akti Regulatorne komisije
Član 30
(1) U vršenju svojih nadležnosti Regulatorna komisija donosi opšte i pojedinačne pravne akte.
(2) Opšti akti, kao i pojedinačni akti koji su od značaja za prava i obaveze većeg broja subjekata, a odnose se na regulatornu nadležnost, objavljuju se u "Službenom glasniku Republike Srpske".
(3) Pojedinačni akti iz nadležnosti Regulatorne komisije su konačni i donose se u formi odluka, rješenja i zaključaka.
(4) Opšti i pojedinačni akti iz nadležnosti Regulatorne komisije objavljuju se na internet stranici Regulatorne komisije.
Upravni predmeti i upravni spor
Član 31
(1) Kada rješava o upravnim stvarima koje se odnose na pojedinačna prava i obaveze elektroenergetskih subjekata, u skladu sa ovim zakonom, Regulatorna komisija donosi odluke u formi rješenja i zaključaka.
(2) Odluke iz stava 1. ovog člana su konačne i protiv njih se može pokrenuti upravni spor podnošenjem tužbe nadležnom sudu u roku od 30 dana od dana prijema odluke.
(3) Tužba kojom se pokreće upravni spor ne odgađa izvršenje osporenog akta.
Rješavanje sporova pred Regulatornom komisijom
Član 32
(1) Regulatorna komisija je nadležna da na zahtjev stranke rješava sporove između:
1) korisnika sistema i operatera distributivnog sistema,
2) snabdjevača i krajnjih kupaca električne energije.
(2) Regulatorna komisija odlučuje o sporovima iz stava 1. ovog člana koji se odnose na:
1) pravo na snabdijevanje električnom energijom,
2) pristup na distributivnu mrežu,
3) obračun utrošene električne energije,
4) obračun naknade za neovlašćenu potrošnju električne energije,
5) obustavu isporuke električne energije,
6) kvalitet snabdijevanja električnom energijom.
(3) Regulatorna komisija donosi pravilnik kojim se propisuje postupak rješavanja sporova.
Pretpostavke za podnošenje zahtjeva za rješavanje spora
Član 33
(1) Prije podnošenja zahtjeva za rješavanje spora Regulatornoj komisiji, stranka je dužna da prethodno u pisanoj formi podnese prigovor elektroenergetskom subjektu, te pokuša mirnim putem riješiti spor.
(2) Elektroenergetski subjekt dužan je da podnosiocu prigovora dostavi odgovor sa obrazloženjem u pisanoj formi u roku od 15 dana od dana prijema prigovora.
(3) Elektroenergetski subjekt je obavezan da krajnjem kupcu električne energije omogući dostupnost dokumentaciji i podacima u vezi sa ostvarivanjem prava i izvršavanjem obaveza iz zaključenog ugovora.
(4) Zahtjev za rješavanje spora koji stranka podnosi Regulatornoj komisiji obavezno sadrži podatke o strankama, predmet zahtjeva, činjenični opis spora, prijedlog za rješenje spora, potpis podnosioca zahtjeva, a uz zahtjev je podnosilac dužan da dostavi dokaze na kojima zasniva zahtjev, uključujući i dokaz da se prethodno obraćao elektroenergetskom subjektu prigovorom u pisanoj formi.
(5) Postupak rješavanja spora pred Regulatornom komisijom može se sprovesti po pravilima skraćenog postupka, a strankama se omogućava izjašnjenje u pisanoj formi o tvrdnjama protivne strane.
Odluka o zahtjevu za rješavanje spora i tužba
Član 34
(1) Odluke Regulatorne komisije o zahtjevu za rješavanje spora su konačne.
(2) Protiv konačne odluke Regulatorne komisije iz stava 1. ovog člana stranka može pokrenuti upravni spor, podnošenjem tužbe nadležnom sudu u roku od 30 dana od dana prijema odluke.
Obaveza dostavljanja dokumentacije i zaštita povjerljivih podataka
Član 35
(1) Svi elektroenergetski subjekti obavezni su da dostave dokumentaciju, podatke i informacije na traženje Regulatorne komisije koji su joj potrebni za obavljanje poslova iz njene nadležnosti.
(2) Regulatorna komisija dužna je da čuva tajnost povjerljivih poslovnih podataka koji su joj dostavljeni u skladu sa obavezom iz stava 1. ovog člana.
(3) Regulatorna komisija donosi pravilnik kojim se propisuje način postupanja sa povjerljivim podacima.
(4) Elektroenergetski subjekti dužni su da obezbijede nesmetan pristup objektima, postrojenjima, opremi, te pruže potrebne informacije i dokumentaciju Regulatornoj komisiji prilikom vršenja redovnog i vanrednog nadzora.
Saradnja
Član 36
(1) Regulatorna komisija, u izvršavanju poslova iz svoje nadležnosti, sarađuje sa organima uprave i regulatornim tijelima u Republici Srpskoj i Bosni i Hercegovini, subjektima iz oblasti energetike, organizacijama i udruženjima za zaštitu potrošača, međunarodnim organizacijama iz oblasti energetike i drugim organizacijama od interesa za obavljanje poslova Regulatorne komisije, ne dovodeći pri tome u pitanje svoju nezavisnost.
(2) Za rješavanje pitanja koja prema propisima zahtijevaju zajedničko razmatranje i odlučivanje, Regulatorna komisija može sa drugim regulatornim komisijama u Bosni i Hercegovini zaključiti sporazum, protokol ili drugi obostrano prihvatljiv akt.
GLAVA VI
PROIZVODNjA ELEKTRIČNE ENERGIJE
Objekti za proizvodnju
Član 37
Proizvodnja električne energije obuhvata proizvodnju u termoelektranama, kogenerativnim postrojenjima, hidroelektranama i drugim elektranama koje koriste obnovljive ili druge izvore energije.
Prava proizvođača
Član 38
(1) Proizvodnju električne energije, kao elektroenergetsku djelatnost, u smislu ovog zakona, može da obavlja privredno društvo ili preduzetnik koji proizvodi električnu energiju u elektranama za koje nije potrebno pribaviti koncesiju u skladu sa propisima kojima se uređuje oblast koncesija i obnovljivih izvora energije.
(2) Proizvođač ima pravo da:
1) koristi energetske izvore koje smatra najpogodnijim i najefikasnijim za proizvodni proces, uz primjenu tehničkih zahtjeva i uslova koji se odnose na zaštitu životne sredine koji su utvrđeni propisima kojima se uređuje ova oblast, kao i u uslovima dozvole,
2) pristupa prenosnoj i distributivnoj mreži pod uslovima utvrđenim propisima o radu prenosnog, odnosno distributivnog sistema,
3) prodaje proizvedenu električnu energiju na konkurentskom tržištu,
4) pruža balansne usluge u skladu sa svojim tehničkim mogućnostima.
(3) Aktivni kupci, kupci proizvođači, kao i građanske energetske zajednice imaju pravo da proizvode električnu energiju prevashodno za sopstvene potrebe u skladu sa ovim zakonom, zakonom kojim se uređuje oblast obnovljivih izvora energije i podzakonskim aktima.
Obaveze proizvođača
Član 39
Proizvođač električne energije ima obavezu da:
1) ispunjava uslove dozvole za proizvodnju električne energije, ako je dozvola potrebna za obavljanje djelatnosti,
2) primjenjuje propise i pravila koji se odnose na rad prenosnog i distributivnog sistema i funkcionisanje tržišta, propise koji se odnose na zaštitu konkurencije, kao i odluke nadležnih organa,
3) posjeduje ispravan i verifikovan mjerni uređaj koji omogućava mjerenje proizvedene električne energije, kao i električne energije koja se preuzima ili isporučuje u odgovarajuću mrežu,
4) zadovoljava sve tehničke i pogonske uslove, posebno uslove propisane odgovarajućim mrežnim pravilima, te tehničkim i drugim propisima i standardima,
5) zadovoljava propisane uslove koji se odnose na energetsku efikasnost i zaštitu životne sredine,
6) postupa u skladu sa pravilima zaštite tržišne konkurencije prilikom učešća na tržištu električne energije, uključujući zabranu neopravdanog povlačenja elektrane i zabranu neopravdanog smanjenja proizvodnje električne energije,
7) održava elektrane u ispravnom stanju, obezbjeđuje njihovu pogonsku spremnost i sigurno korišćenje, uključujući i informacionu bezbjednost, u skladu sa tehničkim i drugim propisima i standardima,
8) ponudi prema tržišnim načelima pomoćne usluge u skladu s tehničkim mogućnostima, kao i odgovarajućim mrežnim pravilima i pravilima organizovanja tržišta električne energije,
9) pruža pomoćne usluge radi ostvarenja sistemskih usluga u skladu sa tehničkim mogućnostima i komercijalnim uslovima,
10) bez naknade omogući nadležnom operatoru sistema slobodan pristup opremi u njegovom postrojenju koja se koristi za prenos ili distribuciju električne energije u svrhu održavanja protoka električne energije,
11) stavi na raspolaganje nadležnom operateru sistema podatke potrebne za rad sistema u skladu sa pravilima o radu prenosnog i distributivnog sistema i pravilima o radu tržišta električne energije, kao i propisima kojima se uređuje korišćenje obnovljivih izvora energije,
12) preuzme balansnu odgovornost ili zaključi ugovor sa balansno odgovornom stranom,
13) prijavi dnevni raspored rada ako je ukupna instalisana snaga njegovih elektrana veća od 500 kW,
14) dostavlja Regulatornoj komisiji podatke neophodne za ispunjenje propisanih obaveza o transparentnosti i praćenju tržišta električne energije,
15) čuva, na period od pet godina, sve satne podatke o proizvodnji električne energije za svaku elektranu koja ima najmanje jednu proizvodnu jedinicu instalisanog kapaciteta 250 MW ili više, te da prikupljene podatke stavi na raspolaganje nadležnim organima u skladu sa zakonom,
16) ispunjava propisane uslove u slučaju vršenja javne usluge,
17) obezbijedi nesmetan pristup svojim objektima, postrojenjima i opremi, te pruži potrebne informacije i dokumentaciju Regulatornoj komisiji.
Proizvodnja iz obnovljivih izvora energije i podsticajne mjere
Član 40
Proizvođač koji proizvodi električnu energiju koristeći obnovljive izvore energije i u efikasnoj kogeneraciji, može ostvariti podsticaje za proizvodnju u skladu sa propisima kojima se uređuje oblast obnovljivih izvora energije i efikasne kogeneracije.
Kupci-proizvođači
Član 41
Kupci-proizvođači koji proizvode električnu energiju iz obnovljivih izvora, mogu ostvariti pogodnosti u skladu sa propisima kojima se uređuje oblast obnovljivih izvora energije i efikasne kogeneracije.
GLAVA VII
IZGRADNjA ELEKTRANA
Planiranje izgradnje elektrana
Član 42
Planiranje i izgradnja novih elektrana vrši se u skladu sa Energetskom politikom, strategijom razvoja energetike, dokumentima prostornog uređenja i planom razvoja elektroenergetskog sektora.
Izgradnja i korišćenje elektrana
Član 43
Pravo na izgradnju i korišćenje elektrana ostvaruje se u skladu sa objektivnim, transparentnim i nediskriminatorskim uslovima u javnom postupku dodjele koncesija, u skladu sa ovim zakonom i propisima kojima se uređuju koncesije, obnovljivi izvori energije i energetska efikasnost.
Primjena drugih propisa
Član 44
Elektrane se grade u skladu sa propisima kojima se planira uređenje prostora i građenje objekata, zaštita životne sredine, zaštita na radu, tehnički propisi i standardi koji se odnose na tu vrstu objekata.
Posebni kriterijumi za izgradnju elektrana
Član 45
U postupku dodjele koncesija za izgradnju i korišćenje elektrana, pored elemenata za izradu studije opravdanosti u skladu sa propisom kojim se uređuje politika dodjele koncesija, koncedent, odnosno nadležni organ, dužan je da vodi računa o sljedećim kriterijumima:
1) usklađenosti sa dokumentima prostornog uređenja donesenim za navedeno područje,
2) pouzdanosti i sigurnosti elektroenergetskog sistema,
3) konkurentnosti elektrane,
4) zaštiti na radu i bezbjednosti ljudi i imovine,
5) zaštiti životne sredine,
6) lokaciji i korišćenju zemljišta,
7) energetskoj efikasnosti,
8) korišćenju primarnih izvora energije,
9) tehničkoj i ekonomsko-finansijskoj sposobnosti podnosioca zahtjeva da realizuje izgradnju elektrane,
10) usklađenosti s mjerama koje se preduzimaju u vezi sa obavezama javne usluge i zaštite krajnjih kupaca,
11) doprinosu elektrane u ostvarivanju ukupnog udjela električne energije iz obnovljivih izvora energije u bruto finalnoj potrošnji električne energije u skladu sa odgovarajućim Planom koji donosi Vlada,
12) doprinosu elektrane smanjenju štetnih emisija.
GLAVA VIII
DISTRIBUCIJA ELEKTRIČNE ENERGIJE I PRISTUP DISTRIBUTIVNOJ MREŽI
Distributivni sistem i operater distributivnog sistema
Član 46
(1) Distributivni sistem obuhvata elektroenergetske mreže srednjeg i niskog napona, koje se prostiru od mjesta razgraničenja sa mrežom prenosa, odnosno od mjesta priključenja elektrane do mjesta priključenja objekata krajnjih kupaca, te priključak, opremu, uređaje i ostalu infrastrukturu neophodnu za funkcionisanje distributivnog sistema.
(2) Operater distributivnog sistema je pravno lice koje posjeduje potrebnu dozvolu i koje je odgovorno za rad, upravljanje, održavanje, razvoj i izgradnju distributivnog sistema na određenom geografskom području i, gdje je to moguće, njegovih međuveza sa drugim sistemima, te za osiguranje dugotrajne sposobnosti sistema da zadovolji razumnu potražnju za distribucijom električne energije.
Dostupnost distributivne mreže
Član 47
S ciljem nesmetanog funkcionisanja tržišta električne energije na teritoriji Republike Srpske distributivna mreža je dostupna svim korisnicima na regulisan, transparentan i nediskriminatorski način, u skladu sa ovim zakonom.
Program usklađenosti
Član 48
(1) Operater distributivnog sistema donosi program usklađenosti kojim se propisuju mjere s ciljem sprečavanja diskriminatorskog ponašanja, način praćenja obaveze zaposlenih u vezi sa ispunjenjem tog cilja, kao i odgovarajuće praćenje primjene programa usklađenosti sa odredbama čl. 50. i 51. ovog zakona.
(2) Program usklađenosti iz stava 1. ovog člana dostavlja se Regulatornoj komisiji.
(3) Operater distributivnog sistema, uz prethodnu saglasnost Regulatorne komisije, imenuje nezavisno lice ili tijelo za praćenje izvršenja programa usklađenosti, koje ima pristup svim potrebnim informacijama operatera distributivnog sistema i povezanih privrednih društava.
(4) Operater distributivnog sistema, uz prethodnu saglasnost Regulatorne komisije, utvrđuje uslove i trajanje mandata tijela ili lica iz stava 3. ovog člana.
(5) Lice ili tijelo zaduženo za praćenje izvršenja programa usklađenosti izrađuje i dostavlja Regulatornoj komisiji godišnji izvještaj o izvršenju programa usklađenosti, u rokovima koje određuje Regulatorna komisija, te izvještaj objavljuje na internet stranici operatera distributivnog sistema.
Obavljanje djelatnosti distribucije
Član 49
(1) Za upravljanje, održavanje i razvoj distributivnog sistema na određenom geografskom području odgovoran je operater distributivnog sistema.
(2) Operater distributivnog sistema obavlja djelatnost distribucije i upravljanja distributivnim sistemom u skladu sa uslovima iz dozvole za obavljanje djelatnosti.
(3) Operater distributivnog sistema dužan je da omogući prenos električne energije kroz distributivnu mrežu u skladu sa zaključenim ugovorima sa korisnicima mreže, uz upravljanje distributivnom mrežom, a sve u skladu sa tehničkim mogućnostima mreže.
(4) Operater distributivnog sistema ugovorom uređuje prava i obaveze sa elektroenergetskim subjektima u skladu sa odredbama ovog zakona i drugim propisima.
(5) Operateru distributivnog sistema nije dozvoljeno da trguje električnom energijom, osim kupoprodaje za pokrivanje gubitaka u distributivnoj mreži i energije debalansa za ove svrhe.
(6) Operateru distributivnog sistema nije dozvoljeno da preduzima mjere koje dovode do narušavanja konkurencije.
Vertikalno integrisani subjekt i razdvajanje operatera distributivnog sistema
Član 50
(1) Vertikalno integrisani subjekt je elektroenergetski subjekt ili grupa elektroenergetskih subjekata ili povezana lica, u kojem isto lice ima direktnu ili indirektnu kontrolu i subjekt ili grupa subjekata koja obavlja najmanje jednu od djelatnosti prenosa ili distribucije električne energije i najmanje jednu od djelatnosti proizvodnje ili snabdijevanja električnom energijom.
(2) Ako je operater distributivnog sistema dio vertikalno integrisanog subjekta, dužan je da bude nezavisan u odnosu na druge djelatnosti koje nisu povezane sa distribucijom, najmanje u smislu svog pravnog oblika, organizacije i donošenja odluka.
(3) Nezavisnost operatera distributivnog sistema iz stava 2. ovog člana ne obuhvata obavezu da se vlasništvo nad sredstvima za distribuciju električne energije odvoji od vertikalno integrisanog subjekta.
(4) Nezavisnost operatera distributivnog sistema obezbjeđuje se na sljedeći način:
1) licima odgovornim za rukovođenje operaterom distributivnog sistema nije dozvoljeno da učestvuju u radu organa vertikalno integrisanog subjekta, koji su direktno ili indirektno odgovorni za svakodnevni rad proizvodnje električne energije i snabdijevanja i trgovine električnom energijom,
2) preduzimanjem odgovarajućih mjera koje će obezbijediti da lica odgovorna za rukovođenje operaterom distributivnog sistema postupaju profesionalno i na način koji im omogućava nezavisnost u radu,
3) operater distributivnog sistema donosi odluke nezavisno od vertikalno integrisanog elektroenergetskog subjekta, o pitanju sredstava potrebnih za pogon, održavanje i razvoj mreže,
4) operater distributivnog sistema obavezan je da ima na raspolaganju odgovarajuće finansijske, tehničke, materijalne i ljudske resurse za obavljanje djelatnosti.
(5) Operater distributivnog sistema koji je dio vertikalno integrisanog subjekta, svojom registrovanom djelatnošću, sjedištem, komunikacijama, poslovnim imenom i obilježjem, te poslovnim prostorom, ne može dovoditi do zabune u vezi sa odvojenim identitetom elektroenergetskog subjekta za snabdijevanje koji je dio istog vertikalno integrisanog subjekta.
Prava vertikalno integrisanog subjekta
Član 51
(1) Vertikalno integrisani subjekt odobrava godišnji plan poslovanja i propisuje opšti nivo zaduženosti operatera distributivnog sistema, te prati izvršenje plana poslovanja i investicija.
(2) Vertikalno integrisanom subjektu nije dozvoljeno da daje uputstva u vezi sa svakodnevnim obavljanjem poslova, niti na pojedinačne investicione odluke operatera distributivnog sistema, ako su u okviru odobrenog finansijskog plana.
(3) Vertikalno integrisani subjekt može kontrolisati izvršenje plana poslovanja, uključujući i plan investicija, donošenje internih tehničkih propisa, utvrđivanja poslovnih politika i druga prava čijom primjenom se obezbjeđuje zaštita interesa unutar vertikalno integrisanog subjekta u mjeri u kojoj se ne narušava nezavisnost operatera distributivnog sistema iz člana 50. ovog zakona.
Obaveze operatera distributivnog sistema
Član 52
Operater distributivnog sistema dužan je da:
1) upravlja, održava i razvija distributivni sistem kojim se osigurava dugoročna sposobnost sistema da zadovolji realne potrebe za distribucijom električne energije i ekonomičnim korišćenjem distributivne mreže,
2) izradi planove razvoja i investicija u distributivnom sistemu,
3) obezbijedi usklađenost pogona distributivne mreže sa prenosnom mrežom, te priključenim postrojenjima korisnika distributivnog sistema,
4) obračuna i naplati naknadu za korišćenje distributivne mreže, naknadu za priključenje, naknadu po osnovu pružanja nestandardnih usluga i naknadu po osnovu obračunate neovlašćene potrošnje,
5) obezbijedi ispravnost i pouzdanost mjerenja električne energije na mjestu primopredaje sa korisnicima distributivnog sistema i internim mjernim mjestima proizvođača priključenih na distributivnu mrežu,
6) vrši kontrolu ispravnosti priključka i mjernog mjesta,
7) utvrđuje i dokumentuje neovlašćenu potrošnju električne energije i vrši obračun naknade za neovlašćeno preuzetu električnu energiju,
8) korisniku sistema dostavi zapisnik, potvrdu ili obavještenje o svim radnjama preduzetim na priključku i mjernom mjestu, kao što su kontrola ispravnosti, zamjena ili verifikacija mjernog uređaja i obustava isporuke,
9) prikupi, obradi i dostavi nadležnim subjektima podatke o registrovanim energetskim veličinama na mjestu primopredaje sa korisnicima distributivnog sistema i internim mjernim mjestima proizvođača priključenih na distributivnu mrežu,
10) propiše uslove za priključenje objekata korisnika distributivne mreže, u skladu sa zakonom, podzakonskim aktima, tehničkim propisima i standardima,
11) izgradi priključak korisnika distributivnog sistema i obezbijedi uslove u distributivnoj mreži za njihovo priključenje,
12) definiše kriterijume opravdanosti, pokrića i podjele troškova tehničke adaptacije i jačanja distributivne mreže neophodne za integraciju novih elektrana koje koriste obnovljive izvore energije u distributivnu mrežu i objavljuje ih u odgovarajućoj formi,
13) pruži informacije o zahtjevu za priključenje korisnika distributivnog sistema, sa jasnim i detaljnim proračunom troškova priključenja, realnim vremenskim rokom za obradu zahtjeva, izgradnju priključka i priključenje na distributivnu mrežu,
14) omogući pristup distributivnoj mreži korisnicima, prema regulisanim, transparentnim i nediskriminatorskim principima,
15) osigura nediskriminatorski pristup prema korisnicima distributivnog sistema u odnosu na povezana privredna društva unutar vertikalno integrisanog subjekta,
16) obezbijedi prioritete u pristupu mreži i raspoređivanju i nadziranju rada cijelog sistema proizvođačima koji proizvode električnu energiju iz obnovljivih izvora i u efikasnoj kogeneraciji, u skladu sa propisima, uvažavajući tehnička ograničenja elektroenergetskog sistema,
17) planira i nabavi električnu energiju za pokrivanje distributivnih gubitaka i balansiranje u skladusa transparentnim, nediskriminatorskim i tržišnim principima,
18) uređuje sopstvenu balansnu odgovornost kod nabavke distributivnih gubitaka,
19) vodi registar balansnih grupa,
20) prati gubitke u distributivnoj mreži i preduzima mjere za njihovo smanjenje,
