Odredbe Zakona o premjeru i katastru nekretnina ("Sl. list SRBiH", br. 22/1984, 12/1987, 26/1990 i 36/1990 i "Sl. list RBiH", br.4/1993 - dr. uredba), koje se odnose na evidenciju i upis prava vlasništva i drugih stvarnih i obligacionih prava na nekretninama, prestale su da važe danom stupanja na snagu Zakona o zemljišnim knjigama Federacije BiH ("Sl. novine FBiH", br. 58/2002), odnosno 27. novembra 2002. godine.
ZAKON O PREMJERU I KATASTRU NEKRETNINA
("Sl. glasnik SRBiH", br. 22/1984, 12/1987, 26/1990 i 36/1990, "Sl. list RBiH", br.4/1993 - dr. uredba i "Sl. novine FBiH", br. 58/2002 - dr. zakon)
Glava I
OSNOVNE ODREDBE
Član 1
Ovim zakonom uređuje se premjer zemljišta, zgrada i drugih objekata, izrada i održavanje katastra zemljišta, zgrada i drugih objekata, evidencija i upis prava na nekretninama.
Član 2
Nekretnine u smislu ovog zakona su zemljišta, zgrade, stanovi i poslovne prostorije kao posebni dijelovi zgrade i drugi građevinski objekti (u daljem tekstu: nekretnine).
Član 3
Poslovi premjera, izrade i održavanja katastra zemljišta, zgrada i drugih objekata i upis prava na tim nekretninama vrši se na način i po postupku utvrđenom ovim zakonom i propisima donesenim na osnovu ovog zakona.
Član 4
Premjer zemljišta, zgrada i drugih objekata (u daljem tekstu: premjer) je utvrđivanje potrebnih podataka za horizontalnu i vertikalnu predstavu teritorije Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine (u daljem tekstu: Republike) i prikupljanje ostalih podataka o zemljištu, zgradama i drugim objektima i pravima na nekretninama.
Član 5
Na osnovu izvršenog premjera izrađuje se katastar zemljišta, zgrada i drugih objakata, vrši upis prava na nekretninama i izrađuju geodetski planovi, osnovna karta za teritoriju Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine (u daljem tekstu: osnovna karta) i druge karte za razne namjene.
Član 6
Katastar zemljišta, zgrada i drugih objekata sadrži mjerne i opisne podatke o tim nekretninama.
Član 7
Evidencija prava na nekretninama sadrži sve podatke o upisanim pravima na nekretninama.
Član 8
Katastar nekretnina, u smislu ovog zakona, je zbirna dokumentacija podataka o katastru zemljišta, zgrada i drugih objekata, sa evidentiranim pravima na nekretninama.
Član 9
Katastar nekretnina je javna knjiga.
Uvid u podatke katastra nekretnina je slobodan, ukoliko za pojedine podatke nije zakonom ili drugim propisom drukčije određeno.
Član 10
Katastar nekretnina služi za privredne, naučne, upravne i statističke potrebe, dokazivanje prava na nekretninama, prostorno i urbanističko planiranje, izradu drugih evidencija o zemljištu i objektima, utvrđivanje katastarskog prihoda i za druge potrebe državnih organa, preduzeća i drugih pravnih lica i građana.
Član 11
Katastar nekretnina je osnova za izradu posebnih katastara (katastar komunalnih uređaja, katastar šuma, katastar voda, katastar saobraćajnica i dr.), kao i za druge evidencije o nekretninama.
Član 12
Stvarna i druga prava na nekretninama (u daljem tekstu: prava na nekretninama) upisuju se u katastar nekretnina na osnovu javnih i privatnih isprava.
Član 13
Upis prava na nekretninama, kao i upis svih promjena koje se odnose na podatke upisane u katastru nekretnina, je obavezan.
Upis iz prethodnog stava oslobođen je plaćanja taksa i ne može se usloviti prethodnim plaćanjem poreza na promet nepokretnosti i prava i drugih dažbina.
Član 14
Podaci upisani u katastar nekretnina smatraju se tačnim i treća savjesna lica koja se oslanjaju na upisano stanje ne mogu imati štetnih posljedica u prometu nekretnina i drugim odnosima u kojima se ovi podaci koriste.
Član 15
Preduzeća i druga pravna lica i građani dužni su da u svim odnosima, za koje su potrebni podaci o nekretninama, koriste podatke iz katastra nekretnina.
Sudovi i drugi organi društveno-političkih zajednica koji odlučuju o promjeni prava na nekretninama, dužni su da u odluci označe nekretnine prema podacima katastra nekretnina.
Sudovi i organi iz prethodnog stava dužni su da svoje oduke, nakon pravosnažnosti, dostavljaju nadležnom opštinskom organu uprave radi provođenja u katastru nekretnina.
Državni organi nadležni za ovjeru potpisa stranaka na ugovorima o prenosu prava na nekretninama, dužni su bez odlaganja jedan ovjeren primjerak tog ugovora dostaviti opštinskom organu uprave nadležnom za poslove održavanja premjera i katastar nekretnina.
Član 16
Poslovi premjera, izrade i održavanja katastra nekretnina su poslovi od opšteg interesa za Republiku.
Opšti interes iz prethodnog stava ostvaruje se u skladu sa zakonom i odlukom skupštine opštine donesene na osnovu zakona.
Član 17
Poslovi premjera i uspostavljanja katastra nekretnina u nadležnosti su Republike, osim pojedinih poslova koji su ovim zakonom dati u nadležnost opštine.
Poslovi održavanja premjera i katastra nekretnina su u nadležnosti opštine.
Član 18
Upravne, stručne i druge poslove u oblasti premjera i katastra nekretnina vrše organi uprave nadležni za premjer, katastar i evidenciju prava na nekretninama.
Republički organ uprave za poslove premjera i uspostavljanja katastra nekretnina obrazuje se kao samostalan republički organ uprave.
Opštinski organ uprave za poslove održavanja premjera i katastra nekretnina obrazuje skupština opštine, kao samostalan opštinski organ uprave.
Dvije ili više skupština opština mogu sporazumno obrazovati zajednički samostalan opštinski organ uprave za poslove održavanja premjera i katastra nekretnina.
Član 19
Poslove iz člana 17. stav 1. ovog zakona vrši Republička uprava za geodetske i imovinsko-pravne poslove.
Član 20
Opštinski organ uprave iz člana 18. stav 3. ovog zakona obrazuje se kao opštinska uprava za geodetske poslove i katastar nekretnina.
Član 21
Poslovi premjera i uspostavljanja katastra nekretnina vrše se na osnovu programa i godišnjih planova.
Srednjoročne programe iz prethodnog stava donosi Skupština Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine (u daljem tekstu: Skupština SR BiH), a godišnje planove Vlada SRBiH.
Obezbjeđenje sredstava i način finansiranja premjera i uspostavljanja katastra nekretnina uređuje se posebnim zakonom.
Član 22
Postupak upisa prava na nekretninama provodi se po odredbama Zakona o opštem upravnom postupku - Prečišćeni tekst ("Službeni list SFRJ", 47/86), ako ovim ili drugim zakonom nije drukčije određeno.
Glava II
PREMJER
Član 23
Premjer obuhvata:
Član 24
Pod osnovnim geodetskim radovima podrazumijeva se postavljanje, obrada mjerenja i određivanje astronomsko-geodetske, gravimetrijske, trigonometrijske i nivelmanske mreže.
Član 25
Osnovni geodetski radovi čine jedinstvenu osnovu za premjer i geodetske radove za posebne potrebe, a vrše se po metodu i postupku koji obezbjeđuju tačnost dobivenih podataka kako bi se mogli koristiti kao obavezna osnova za sve radove premjera.
Član 26
Snimanje detalja vrši se fotogrametrijskom, polarnom ili ortogonalnom metodom.
Predstavljanje detalja na planovima vrši se u Gaus-Krigerovoj projekciji meridijanskih zona širine tri stepena, tako da svaka zona čini poseban koordinatni sistem.
Član 27
Osnovu za snimanje detalja čine poligonska i linijska mreža i mreža veznih tačaka, koje se oslanjaju na trigonometrijsku mrežu.
Snimanjem detalja prikupljaju se mjerni i opisni podaci za horizontalnu i vertikalnu predstavu zemljišta i objekata: o položaju, obliku i kulturama katastarskih parcela i objekata na njima, podaci o zgradama i stambenim i poslovnim prostorijama kao posebnim dijelovima zgrada, o prirodnim i vještačkim objektima i objektima komunalnih uređaja, o reljefu zemljišta, geografskim i drugim nazivima.
Pri snimanju detalja, prikupljaju se podaci potrebni za utvrđivanje prava na nekretninama obuhvaćenim premjerom.
Član 28
Na osnovu podataka koji su dobijeni snimanjem detalja izrađuju se originali geodetskih planova i osnovne karte.
Geodetski planovi po svom sadržaju i namjeni korišćenja dijele se na:
Originali geodetskih planova izrađuju se u jednoj od sljedećih razmjera 1:500, 1:1000, 1:2000, 1:2500 i 1:5000 u sistemu neprekinutog niza listova za područje opštine.
Osnovna karta izrađuje se za cijelu teritoriju Republike u razmjeri 1:5000 ili 1:10000, po pravilu, kartografskom obradom geodetskih planova.
Član 29
Kao osnova za planiranje, projektovanje, grafičko prikazivanje i vođenje statistike i drugih evidencija izrađuju se topografske i pregledne karte u raznim razmjerama.
Sadržaj, oblik i razmjeru karata iz prethodnog stava određuje Republička uprava za geodetske i imovinsko-pravne poslove, po prethodno pribavljenom mišljenju Republičkog sekretarijata za narodnu odbranu i drugih zainteresovanih organa i organizacija.
Član 30
Stepen tačnosti premjera i razmjeru planova za pojedina područja određuje Republička uprava za geodetske i imovinsko-pravne poslove, po prethodno pribavljenom mišljenju skupštine opštine.
Član 31
Mjerni podaci snimanja detalja, kao i izrada geodetskih planova i osnovne karte, moraju biti takvi da se na osnovu njih, u granicama tačnosti premjera, mogu ponovno uspostaviti snimljene tačke i stanje na zemljištu, kakvo je bilo prilikom snimanja.
Član 32
Poslove premjera Republička uprava za geodetske i imovinsko-pravne poslove može povjeriti u cjelini ili djelimično javnom preduzeću, osnovanom za vršenje poslova premjera i upostavljanje katastra nekretnina (u daljem tekstu: javno preduzeće).
Drugi organi i organizacije udruženog rada mogu vršiti geodetske radove samo za svoje potrebe (u daljem tekstu: premjeravanja) na način i pod uslovima određenim ovim zakonom.
U okviru nastavnih i naučnih potreba, radovi na premjeru mogu se povjeriti i organizaciji udruženog rada koja obrazuje kadrove geodetske struke, ali samo u okviru izvođenja proizvodne prakse učenika, odnosno studenata.
Član 33
Poslovi javnog preduzeća iz stava 1. prethodnog člana su poslovi od posebnog društvenog interesa.
Član 34
Javno preduzeće može obavljati poslove premjera i katastra nekretnina u smislu ovog zakona ako, pored opštih, ispunjava i slijedeće uslove:
1) da ima najmanje osam radnika geodetske struke sa položenim stručnim ispitom od kojih najmanje jedan diplomirani geodetski inženjer i dva geodetska inženjera;
2) da ima obezbijeđenu odgovarajuću geodetsku opremu za vršenje premjera.
Republička uprava za geodetske i imovinsko-pravne poslove utvrđuje da li su ispunjeni uslovi iz prethodnog stava.
Član 35
Organ, preduzeće odnosno organizacija iz člana 32. st. 1. i 2. ovog zakona, koja je izvršila premjer, odgovorna je za tačnost premjera i dužna je da na originalima geodetskih planova, osnovne karte i elaboratu premjera potvrdi da su izrađeni u skladu sa ovim zakonom.
Organ, preduzeće odnosno organizacija iz člana 32. stav 2. i 3. ovog zakona, dužni su da o izvršenim poslovima premjepa vode knjigu radova.
Direktor Republičke uprave za geodetske i imovinsko-pravne poslove propisaće sadržaj, oblik i način vođenja knjige radova.
Odredbe prethodnih stavova odnose se i na organ preduzeće odnosno organizaciju koja je izradila elaborate katastarskog klasiranja i bonitiranja zemljišta.
Geodetski planovi, osnovna karta i elaborati iz prethodnih stavova mogu se koristiti samo ako ih je ovjerila Republička uprava za geodetske i imovinsko-pravne poslove.
Preduzeće koje vrši reprodukciju geodetskih planova, osnovne karte i drugih karata, odgovorno je za reprodukciju koja mora da bude u granicama grafičke tačnosti.
Član 36
Originali geodetskih planova i osnovne karte su arhivski originali i služe za izradu njihovih kopija i ne mogu se koristiti u druge svrhe.
Geodetski planovi i osnovna karta na kojima se vrši provođenje nastalih promjena na zemljištu i objektima su radni originali i obavezno se koriste kao arhivski originali pri svakoj narednoj izradi njihovih kopija.
Arhivski originali iz stava 1. i radni originali iz stava 2. ovog člana, nakon umnožavanja, čuvaju se u Republičkoj upravi za geodetske i imovinsko-pravne poslove.
Član 37
Elaborat osnovnih geodetskih radova čuva se u Republičkoj upravi za geodetske i imovinsko-pravne poslove.
Radni originali, elaborat i ostali podaci premjera, čuvaju se u opštinskoj upravi za geodetske poslove i katastar nekretnina.
Član 38
Republička uprava za geodetske i imovinsko-pravne poslove dužna je najkasnije 90 dana prije početka premjera obavijestiti izvršni odbor skupštine opštine o početku radova premjera.
Vlasnici, posjednici, nosioci prava raspolaganja ili prava korišćenja nekretnina (u daljem tekstu: vlasnik odnosno korisnik) dužni su, radi osiguranja tačnosti premjera, da na području na kome se vrši premjer, o svom trošku obilježe trajnim i vidljivim biljegama granice zemljišta i objekata koji se nalaze na zemljištu u roku i na način koji, u skladu sa propisima, odredi skupština opštine, a najkasnije sedam dana prije početka premjera.
Skupština opštine na čijem se području vrši premjer dužna je da blagovremeno preduzme odgovarajuće mjere da se radnje iz prethodnog stava izvrše u određenom roku.
Opštinska uprava za geodetske poslove i katastar nekretnina stara se da vlasnici, odnosno korisnici pravilno i blagovremeno obilježe granice zemljišta i objekata vidljivim i trajnim biljegama.
Vlasnik odnosno korisnik koji u određenom roku, nije obilježio vidljivim i trajnim biljegama granice zemljišta i objekata, dužan je da snosi troškove naknadnog premjera.
Član 39
Vlasnici, odnosno korisnici dužni su da dozvole pristup na zemljište i objekte licima koja rade na poslovima premjera, da dopuste sva potrebna mjerenja, postavljanje biljega i oznaka premjera kojima se obilježavaju tačke premjera i da daju potrebne podatke o pravima na nekretninama.
Ako se u vršenju poslova iz prethodnog stava nanese šteta, vlasnici odnosno korisnici imaju pravo na naknadu pričinjene štete od opštine na čijem se području vrši premjer.
Opština ima pravo na naknadu razlike isplaćenog iznosa štete od preduzeća koje je vršilo premjer, ako je to preduzeće pričinilo veću štetu nego što je bilo neophodno.
Član 40
Pod biljegama premjera, u smislu ovog zakona, podrazumijevaju se sve vrste biljega kojima su podzemno ili nadzemno obilježene stalne geodetske tačke: astronomske, gravimetrijske, trigmetrijske, poligonometrijske, nivelmanske i geodetske tačke za snimanje detalja, kao i biljega kojima su označene granice katastarskih opština i granice vlasništva, odnosno prava raspolaganja ili korišćenja na zemljištu.
Pod oznakom premjera, u smislu ovog zakona, podrazumijevaju se naprave i uređaji koji služe za opažanje ili dogledanje tačaka premjera (piramide, skele i signali).
Član 41
Organ, preduzeće odnosno organizacija koja vrši premjer, dužna je nakon postavljanja biljega i oznaka premjera da na propisan način obavijesti vlasnika odnosno korisnika o vrsti i mjestu biljega ili oznaka premjera koji se nalaze na njegovoj parceli.
Član 42
Biljege i oznake kojima su obilježene tačke premjera ne smije se uništavati, oštećivati, niti neovlašćeno pomjerati ili izmještati.
Vlasnici odnosno korisnici iz prethodnog člana dužni su da o svakom uništenju, oštećenju, pomjeranju ili izmještanju biljega odnosno oznaka premjera obavijeste opštinsku upravu za geodetske poslove i katastar nekretnina u roku od 15 dana od dana nastalog oštećenja, uništenja, pomjeranja ili izmještanja biljega odnosno oznaka premjera.
Član 43
Ako se na zemljištu na kome se nalaze biljege kojima su obilježene tačke premjera ili u njihovoj neposrednoj blizini vrše građevinski ili drugi radovi kojima bi se mogle uništiti ili oštetiti biljege ili smanjiti mogućnost njihovog korišćenja, izvođač radova je dužan da najkasnije 15 dana prije početka radova o tome pismeno obavijesti opštinsku upravu za geodetske poslove i katastar nekretnina.
Ako uslijed radova iz prethodnog stava treba postojeću biljegu premjera izmjestiti ili uništiti, ili ako se uslijed tih radova djelimično ili potpuno umanji mogućnost njenog korišćenja, investitor radova snosi sve troškove izmještanja biljega, odnosno nadoknađuje štetu.
Član 44
Opštinska uprava za geodetske poslove i katastar nekretnina stara se o stanju svih biljega i oznaka premjera na svom području.
Ako opštinska uprava za geodetske poslove i katastar nekretnina ustanovi da je neka trigonometrijska ili nivelmanska tačka ili oznaka premjera uništena ili pomjerena, o tome će odmah obavijestiti Republičku upravu za geodetske i imovinsko-pravne poslove.
Glava III
OSNIVANjE KATASTRA NEKRETNINA
Član 45
Katastar nekretnina izrađuje se na osnovu izvršenog premjera, katastarskog klasiranja i bonitiranja zamljišta i utvrđenih prava na nekretninama.
Član 46
Katastar nekretnina sadrži: podatke o katastarskim parcelama i objektima na njima u pogledu njihovog položaja, oblika, načina iskorišćavanja (u daljem tekstu: kultura), katastarske i bonitetne klase i katastarski prihod za zemljište pod kulturom, o zgradama (godinu izgradnje, broj spratova, namjenu korišćenja, broj i vrstu prostorija) i podatke o pravima na nekretninama i vlasnicima odnosno korisnicima nekretnina.
Pored podataka iz prethodnog stava, katastar nekretnina za zgrade u etažnoj svojini i za sve zgrade na gradskom građevinskom zemljištu sadrži i podatke o površini stambenih, poslovnih i pomoćnih prostorija kao i posebnih dijelova zgrade.
Katastar nekretnina može sadržavati i druge podatke i prava koja se odnose na katastarske parcele i objekte na njima, ako je to zakonom određeno.
Katastarska parcela je osnov za utvrđivanje, obradu i evidentiranje podataka iz stava 1. ovog člana.
Član 47
Podaci iz stava 1. prethodnog člana, osim podataka o položaju i obliku parcela i objekata na zemljištu, upisuju se u katastarski operat.
Položaj i oblik katastarskih parcela i objekata na njima prikazuju se na geodetskim planovima.
Član 48
Uspostavljanje katastra nekretnina obuhvata:
1) utvrđivanje katastarskih teritorijalnih jedinica;
2) katastarsko klasiranje i bonitiranje zemljišta;
3) izlaganje na javni uvid podataka o nekretninama i utvrđivanje prava na nekretninama;
4) izradu katastra nekretnina.
Pod utvrđivanjem prava na nekretninama u postupku uspostavljanja katastra nekretnina u smislu ovog zakona, podrazumijeva se određivanje upisa nespornih prava na nekretninama u katastru nekretnina.
Član 49
Katastarske teritorijalne jedinice su katastarska parcela, katastarska opština i katastarski srez.
Član 50
Teritorijalna jedinica za bonitiranje zemljišta je teritorija Republike.
Član 51
Katastarska parcela je dio zemljišta pod jednom kulturom ili je neplodno zemljište koje pripada istom vlasniku odnosno korisniku i nalazi se u jednoj katastarskoj opštini.
Izuzetno od prethodnog stava, u okviru jedne parcele može se nalaziti više kultura ili neplodnih zemljišta koja pojedinačno nemaju minimum površine potrebne za formiranje katastarske parcele.
Svaka katastarska parcela označava se brojem.
Ako se na katastarskoj parceli nalazi jedna ili više zgrada, svaka zgrada označava se pomoćnim brojem.
Član 52
Katastarska opština je katastarska teritorijalna jedinica koja obuhvata, po pravilu, područje jednog naseljenog mjesta.
Skupština opštine može, ako za to postoje opravdani razlozi, odrediti da jedna katastarska opština obuhvata dva ili više naseljenih mjesta ili da se područje jednog naseljenog mjesta podijeli na više katastarskih opština.
Odluku o području i nazivima katastarskih opština donosi skupština opštine po prethodno pribavljenom stručnom mišljenju Republičke uprave za geodetske i imovinsko-pravne poslove.
Član 53
Granice katastarskih opština utvrđuje i obilježava komisija koju obrazuje izvršni odbor skupštine opštine.
Komisiju iz prethodnog stava čine geodetski stručnjak i po dva građanina sa područja katastarskih opština čije se granice utvrđuju. Članovi komisije imaju svoje zamjenike.
Za obilježavanje granice između katastarskih opština koje su ujedno i granice opština, komisiju sporazumno obrazuju skupštine tih opština.
Utvrđivanje i obilježavanje granica katastarskih opština vrši se postavljanjem graničnih biljega i oznaka na zemljištu i opisivanjem granica u zapisniku o razgraničenju sa izradom skica razgraničenja u roku koji odredi izvršni odbor skupštine opštine, a najkasnije sedam dana prije početka snimanja.
Član 54
Sporove o granicama katastarskih opština na području iste opštine rješava skupština opštine.
Rješenje iz prethodnog stava donosi se u roku od 60 dana od dana kada je komisija iz prethodnog člana podnijela izvještaj o nastalom sporu.
Član 55
Izmjenu granica katastarskih opština za koje je izvršen premjer i izrađen katastar nekretnina vrši skupština opštine, po prethodno pribavljenom stručnom mišljenju Republičke uprave za geodetske i imovinsko-pravne poslove.
U slučaju izmjene granica iz prethodnog stava, provode se potrebne promjene na geodetskim planovima i katastarskom operatu za to područje.
Sredstva za provođenje promjena iz prethodnog stava obezbjeđuje skupština opštine koja je donijela odluku o izmjeni granica.
Član 56
Katastarski srez je teritorijalna jedinica u okviru koje se vrši katastarsko klasiranje zemljišta, a sačinjavaju ga više teritorijalno povezanih katastarskih opština koje predstavljaju prostornu i ekonomsku cjelinu sa sličnim prirodnim i drugim uslovima poljoprivredne ili šumske proizvodnje.
Odluku o katastarskim srezovima i njihovim nazivima donosi Vlada SRBiH, po prethodno pribavljenom mišljenju skupština opština.
Član 57
Katastarski srez može se mijenjati samo ako se bitno promijene uslovi koji su bili od uticaja na njegovo utvrđivanje.
Ako promjene iz prethodnog stava obuhvataju više međusobno povezanih katastarskih opština, može se od tih katastarskih opština obrazovati novi katastarski srez.
Član 58
U slučajevima iz prethodnog člana izvršiće se novo katastarsko klasiranje zemljišta u katastarskim opštinama koje su uključene u novi katastarski srez.
Kada su promjene katastarskog sreza takve prirode i obima da nije potrebno vršiti novo katastarsko klasiranje na cijelom katastarskom srezu, određivanje novih katastarskih klasa na odnosnom dijelu katastarskog sreza vrši se u okviru postojeće osnove za katastarsko klasiranje u katastarskom srezu.
Član 59
Katastarsko klasiranje zemljišta obuhvata utvrđivanje katastarske kulture i klase posebno za svaku katastarsku parcelu u jednoj katastarskoj opštini.
Bonitiranje zemljišta obuhvata utvrđivanje plodnosti zemljišta na osnovu njegovih prirodnih svojstava i ostalih prirodnih uslova za proizvodnju, bez obzira na postojeći način njegovog iskorišćavanja.
Član 60
Katastarsko klasiranje zemljišta vrši se na osnovu prirodnih i ekonomskih uslova proizvodnje postojeće katastarske kulture na zemljištu.
Bonitiranje zemljišta vrši se na osnovu prirodnih uslova poljoprivredne i šumske proizvodnje, bez obzira na postojeći način iskorišćavanja zemljišta.
Član 61
Prema načinu iskorišćavanja sva plodna zemljišta svrstavaju se u jednu od slijedećih katastarskih kultura: njive, vrtove, voćnjake, vinograde, livade, pašnjake, šume i šikare, trstike i močvare.
Prilikom katastarskog klasiranja zemljišta u jednom katastarskom srezu, svaka kultura može se rasporediti najviše u osam klasa, zavisno od prirodnih i ekonomskih uslova proizvodnje.
Površine koje se ne mogu koristiti u poljoprivredi i šumarstvu uvršćuju se u neplodno zemljište uz naznačenje vrste neplodnosti.
Član 62
Katastarsko klasiranje zemljišta vrši se po jedinstvenim mjerilima na osnovu prethodno utvrđene osnove klasiranja zemljišta u katastarskom srezu.
Osnovu katastarskog klasiranja zemljišta čine:
- ugledna zemljišta katastarskog sreza za svaku klasu postojećih katastarskih kultura zemljišta;
- okviri klasa za svaku katastarsku kulturu zemljišta za područje svake katastarske opštine;
- kraći opis katastarskog sreza.
Osnovu katastarskog klasiranja zemljišta utvrđuje Republička uprava za geodetske i imovinsko-pravne poslove.
Član 63
Katastarsko klasiranje zemljišta po katastarskim opštinama vrši se na osnovu utvrđenih opštinskih uglednih zemljišta.
Opštinska ugledna zemljišta utvrđuju se za svaku postojeću kulturu i klasu u katastarskoj opštini, po mjerilima utvrđenim osnovom katastarskog klasiranja zemljišta.
Član 64
Utvrđivanje opštinskih uglednih zemljišta i katastarsko klasiranje zemljišta u katastarskoj opštini vrši komisija koju obrazuje opštinska uprava za geodetske poslove i katastar nekretnina. Komisija se sastoji od predsjednika, njegovog zamjenika, dva člana i njihovih zamjenika.
Predsjednik komisije i njegov zamjenik imenuju se iz reda diplomiranih inženjera poljoprivredne struke sa položenim stručnim ispitom, a članovi komisije i njihovi zamjenici iz reda poljoprivrednih proizvodađača koje predloži mjesna zajednica sa područja katastarske opštine u kojoj se vrši katastarsko klasiranje zemljišta.
Član 65
Osnovu za bonitiranje zemljišta i mjerila za raspoređivanje zemljišta u bonitetne klase i potklase utvrđuje Repubička uprava za geodetske poslove i katastar nekretnina.
Osnovu bonitiranja zemljišta čine ugledna zemljišta na teritoriji Republike za svaku bonitetnu klasu odnosno bonitetnu potklasu.
Sva zemljišta podobna za poljoprivrednu i šumsku proizvodnju raspoređuju se prema plodnosti u osam bonitetnih klasa, a u okviru svake bonitetne klase može se utvrditi jedna ili više bonitetnih potklasa.
Neplodna zemljišta i površine pod trsticima i močvarama ne bonitiraju se.
Član 66
Bonitiranje zemljišta vrši se, po pravilu, istovremeno sa katastarskim klasiranjem zemljišta.
Izuzetno od odredbe prethodnog stava, bonitiranje zemljišta može se vršiti i posebno, ako je na tom području već izvršen premjer i katastarsko klasiranje zemljišta.
Bonitiranje zemljišta vrši diplomirani inženjer poljoprivredne struke koga odredi Republička uprava za geodetske i imovinsko-pravne poslove.
Član 67
Pored podataka koji su od uticaja na katastarsko klasiranje i bonitiranje zemljišta, posebno se registruju podaci o stepenu erozije, redovnim i povremenim poplavama, zemljištima na kojima se zadržava voda i nivou podzemnih voda.
Član 68
Podaci premjera i katastarskog klasiranja zemljišta o površinama, kulturama, klasama, zgradama i posebnim dijelovima zgrada, drugim objektima, prikupljeni podaci o pravima na nekretninama, kao i o posjednicima nekretnina, izlažu se na javni uvid putem popisnog lista.
Izlaganje na javni uvid podataka o nekretninama i utvrđivanje prava na nekretninama (u daljem tekstu: izlaganje podataka) vrši se po katastarskim opštinama i, po pravilu, najprije se izlažu podaci o nekretninama u društvenoj svojini.
Član 69
Izlaganje podataka vrši komisija za izlaganje podataka o nekretninama i utvrđivanje prava na nekretninama (u daljem tekstu: komisija), koju obrazuje skupština opštine za jednu ili više katastarskih opština. Komisija se sastoji od predsjednika, njegovog zamjenika, dva člana i njihovih zamjenika.
Predsjednik komisije i njegov zamjenik imenuju se iz reda diplomiranih pravnika, jedan član i njegov zamjenik iz reda diplomiranih inženjera geodezije, geodetskih inženjera ili geometara sa najmanje pet godina radnog iskustva na poslovima premjera, izrade i održavanja katastra zemljišta, odnosno katastra nekretnina svi sa položenim stručnim ispitom, a drugi član i njegov zamjenik iz reda građana sa područja katastarske opštine u kojoj se izlažu podaci, koje predloži mjesna zajednica.
Član 70
Prije izlaganja podataka, komisija je dužna da pribavi kopije katastarskih planova i elaborat novog premjera, kao i podatke o licima za koja se, po prikupljenim podacima, pretpostavlja da su nosioci prava na nekretninama u katastarskoj opštini za koju se izlažu podaci.
Komisija je obavezna da koristi podatke iz zemljišne knjige, stare katastarske planove i katastarske operate, odluke sudova i organa uprave kojima je odlučeno o pravima na nekretninama, a koje nisu ranije provedene u zemljišnim knjigama, neprovedene odluke agrarnih i drugih komisija koje se odnose na nekretnine, podatke o pravima utvrđenim u postupku komasacije, a po mogućnosti da pribavi i druge isprave i dokaze koji mogu poslužiti kao osnov za upis prava u katastru nekretnina.
Sudovi, organi uprave i drugi organi i organizacije, dužni su bez odlaganja dostaviti komisiji, na njen zahtjev, podatke i isprave koji će poslužiti za upis prava na nekretninama.
Član 71
Komisija oglasom određuje, posebno za svaku katastarsku opštinu, mjesto i vrijeme kada će početi izlaganje podataka i obavještava sva lica koja polažu pravo ili imaju pravnog interesa na nekretninama u odnosnoj katastarskoj opštini da su dužna da u određeno vrijeme dođu u prostorije komisije u katastarskoj opštini u kojoj se vrši izlaganje podataka i da daju potrebne podatke o nekretninama i pravima na nekretninama.
Oglas se objavljuje na uobičajeni način (u mjesnoj zajednici, u naseljenom mjestu i u katastarskoj opštini i putem drugih sredstava javnog informisanja) i to najkasnije 15 dana prije početka izlaganja podataka.
Član 72
Komisija će svakom pravnom ili fizičkom licu za koje su prikupljeni podaci i adrese, za čije se nekretnine vrši izlaganje, uputiti najkasnije osam dana prije dana izlaganja podataka poziv da u označeno vrijeme dođe u radnu prostoriju komisije i da donese sve isprave koje služe kao dokaz o pravima na nekretninama. Uz poziv se prilaže popisni list ili kopija posjedovnog lista.
Član 73
Licu čije je prebivalište odnosno boravište nepoznato, a ne javi se radi učešća u postupku izlaganja podataka, komisija će postaviti privremenog zastupnika.
Privremeni zastupnik može se postaviti i licu koje je pojedinačno pozvano, radi učešća u postupku izlaganja podataka, ali se nije odazvalo pozivu, niti je svoj izostanak opravdalo.
Član 74
U postupku izlaganja podataka komisija će strankama staviti na uvid:
- katastarskoknjižne cjeline nekretnina (zemljišta i zgrade);
- podatke o vlasniku, nosiocu prava raspolaganja i prava korišćenja, kao i ograničenja vezana za nosioce prava u pogledu raspolaganja nekretninama;
- podatke o zemljišnim i kućnim služnostima, stvarnim teretima i hipotekama kojima su nekretnine opterećene;
- podatke o posjedniku nekretnina i nosiocu društvenih obaveza na prihod od poljoprivredne djelatnosti i zgrada.
Član 75
U postupku izlaganja podataka sastavlja se zapisnik u koji se unosi tok postupka.
Zapisnik potpisuju stranke, drugi učesnici u postupku i članovi komisije.
Član 76
U postupku izlaganja podataka stranke mogu stavljati primjedbe na podatke utvrđene premjerom i katastarskim klasiranjem zemljišta.
Komisija je dužna da razmotri stavljene primjedbe i ako utvrdi da su osnovane, izvršiće odgovarajuće promjene podataka utvrđenih premjerom i katastarskim klasiranjem zemljišta, a za primjedbe koje nije usvojila, iznijeće razloge u rješenju iz člana 79. ovog zakona.
Kada se primjedba odnosi na podatke o kulturi i klasi, komisija će zatražiti mišljenje poljoprivrednog stručnjaka koji radi na tim poslovima, a kada se radi o zgradama, po pravilu, zatražiće mišljenje građevinskog stručnjaka.
Član 77
Utvrđivanje prava na nekretninama vrši se na osnovu:
Smatra se da ne odgovara stvarnom stanju i neće se upisati u katastar nekretnina hipoteka čiji je opis u zemljišnoj knjizi stariji od 30 godina računajući unazad od dana izlaganja podataka;
Ako ne postoje dokazi o pravu na nekretninama iz tač. 1. do 3. prethodnog stava, upis prava na nekretninama može se odrediti na osnovu drugih provedenih dokaza (saslušanje svjedoka, posljednje stanje posjeda, izjava stranaka i dr.).
Član 78
Ako se u postupku izlaganja podataka ustanovi da je sporno pravo svojine ili drugo pravo na nekretninama, komisija će stranku sa manje vjerovatnim pravom uputiti da, u roku od 30 dana od dana izlaganja, kod nadležnog suda pokrene spor i da komisiji u daljem roku od osam dana, podnese dokaz o pokretanju spora. U primjedbi popisnog lista označiće se postojanje spora.
Ukoliko stranka iz prethodnog stava u određenom roku ne podnese komisiji dokaz da je kod nadležnog suda pokrenula spor, brisaće se primjedba o postojanju spora.
U popisnom listu izvršiće se upis osporenog prava u korist lica čije je pravo vjerovatnije.
Član 79
Na osnovu činjenica utvrđenih u postupku izlaganja podataka, komisija donosi rješenje.
Rješenje komisije sadrži naročito:
Popisni list sa podacima o nekretninama i pravima na nekretninama sastavni je dio rješenja iz prethodnog stava.
Član 80
Protiv rješenja komisije iz prethodnog člana može se izjaviti žalba Republičkoj upravi za geodetske i imovinsko-pravne poslove u roku od 15 dana od dana prijema rješenja.
Žalbom se može pobijati rješenje samo u pogledu utvrđenih podataka premjera i katastarskog klasiranja zemljišta.
U pogledu utvrđivanja prava na nekretninama može se u roku od 30 dana po prijemu rješenja pokrenuti spor kod nadležnog suda.
Republička uprava za geodetske i imovinsko-pravne poslove dužna je donijeti rješenje po žalbi prije stupanja na snagu katastra nekretnina.
Član 81
Rješenje iz člana 79. ovog zakona, u pogledu određivanja upisa prava na nekretninama, komisija može izmjeniti u roku od 90 dana od dana dostavljanja rješenja uz pristanak stranke u čiju je korist određen upis prava na nekretninama i stranke koja traži izmjenu rješenja.
U slučaju iz prethodnog stava, izmjena rješenja neće se dozvoliti ako bi dovela do upisa prava koja su nastala nakon donošenja rješenja o određivanju upisa prava na nekretninama.
Član 82
Treća lica, koja smatraju da su izvršenim upisom prava na nekretninama u katastru nekretnina povrijeđena njihova prava, mogu tužbom kod nadležnog suda osporavati izvršeni upis u roku od tri godine od dana stupanja na snagu katastra nekretnina.
Pravo iz prethodnog stava pripada i licu koje je propustilo rok od 30 dana iz člana 78. stav 1. ovog zakona.
Član 83
Katastar nekretnina izrađuje se posebno za svaku katastarsku opštinu, na osnovu izloženih i utvrđenih podataka premjera i katastarskog klasiranja zemljišta i utvrđivanja prava na nekretninama.
Član 84
Izradu katastra nekretnina vrši organ ili preduzeće koje je izvršilo premjer, a po potrebi obradu određenih podataka za katastar nekretnina može vršiti i drugi organ ili druga organizacija udruženog rada.
Član 85
Katastar nekretnina sadrži:
1) katastarske planove;
2) katastarski operat;
3) zbirku isprava.
Član 86
Katastarski planovi za katastar nekretnina izrađuju se na osnovu podataka premjera, a sadrže podatke o položaju i obliku katastarskih parcela i objekata na njima, bez vertikalne predstave.
Član 87
Katastarski operat sadrži:
1) katastrarskoknjižne uloške;
2) spisak katastarskih parcela;
3) - 6) (brisano);
7) spisak obveznika poreza iz ličnog dohotka od poljoprivredne djelatnosti;
8) i 9) (brisano).
Katastarski operat izrađuje se i održava automatskom obradom podataka.
Podaci koje sadrži katastarski operat upisuju se i čuvaju na magnetnom mediju ili na drugi način koji je pogodan za automatsku obradu podataka.
Radna organizacija koja vrši izradu ili održavanje katastarskog operata dužna je da u roku od 30 dana po završetku izrade katastarskog operata, odnosno do 31. januara svake godine za provedene promjene u prethodnoj kalendarskoj godini, dostavi Republičkoj upravi za geodetske i imovinsko-pravne poslove na magnetnoj traci kopiju podataka o parcelama i nosiocima i obimu prava na zemljištu i objektima upisanim u katastarskom operatu, sa stanjem na dan 31. decembra svake godine, radi arhiviranja.
Član 88
Katastarskoknjižni uložak sačinjavaju upisni listovi koji sadrže:
Član 89
Katastarskoknjižni uložak sadrži jednu katastarskoknjižnu cjelinu koja obuhvata nekretnine (zemljište, zgrade i druge objekte) istog vlasnika odnosno korisnika, a nalazi se u jednoj katastarskoj opštini.
Ako na zemljištu u društvenoj svojini, koje se nalazi u jednoj katastarskoj opštini, postoje različita prava čiji nosioci nisu isti, katastarskoknjižni uložak se određuje, odnosno formira prema vlasniku zgrade odnosno nosiocu prava korišćenja neizgrađenog građevinskog zemljišta.
Član 90
Nekretnine u opštoj upotrebi prema njihovoj namjeni upisuju se u posebne katastarskoknjižne uloške.
Katastarskoknjižni uložak iz prethodnog stava sastoji se od upisnih listova koji sadrže popis zemljišta (A list), podatke o zgradama i drugim objektima (A1 list), i podatke o društveno-pravnom licu kojem su nekretnine povjerene na upravljanje (B odnosno B1 list).
Član 91
Lice koje je istovremeno vlasnik i posjednik nekretnina, upisaće se samo kao vlasnik.
Ako lice koje je vlasnik nekretnina nije istovremeno i posjednik tih nekretnina, pored vlasnika upisaće se i posjednik nekretnina.
Član 92
Bližim propisima koje donosi direktor Republičke uprave za geodetske i imovinsko-pravne poslove regulisaće se sadržaj, oblik i način vođenja obrazaca katastarskog operata.
Član 93
Zbirka isprava je sastavni dio katastra nekretnina i sastoji se iz originala ili ovjerenih prepisa isprave na osnovu kojih su izvršeni upisi u katastar nekretnina.
Zbirka isprava se vodi po godinama za sve katastarske opštine na području opštine i čuva se trajno.
Isprave se upisuju po brojevima dnevnika prispjeća pismena.
Član 94
Republička uprava za geodetske i imovinsko-pravne poslove rješenjem utvrđuje da je katastar nekretnina izrađen u skladu sa propisima i određuje dan stupanja na snagu katastra nekretnina.
Rješenje iz prethodnog stava objavljuje se u "Službenom listu SRBiH".
Član 95
Katastar nekretnina dostavlja se opštinskoj upravi za geodetske poslove i katastar nekretnina na korišćenje.
Uz katastar nekretnina predaje se: zapisnik o opisu granice katastarske opštine, originalni elaborat poligonske i linijske mreže i snimanja detalja sa računanjima, skice detalja, radni original osnovne karte, podatke o trigonometrijskim i veznim tačkama i reperima, spisak uglednih zemljišta, elaborat izlaganja podataka (popisni listovi sa svom pratećom dokumentacijom) i indikacione skice, kao i zbirka isprava.
Član 96
Izvodi, uvjerenja, kopije i drugi podaci iz katastra nekretnina imaju značaj javne isprave.
Glava IV
UPIS PRAVA NA NEKRETNINAMA
Član 97
U katastar nekretnina upisuju se ova prava:
Član 98
Pravo svojine može se upisati na cijeloj katastarskoknjižnoj cjelini nekretnina ili njenom idealnom dijelu.
Pravo svojine ne može se upisati na idealnom dijelu nekretnine, ako taj idealni dio nekretnine u naravi predstavlja samostalnu i odvojenu cjelinu.
Član 99
Suvlasništvo na nekretninama, koje propadaju jednom katastarskoknjižnom ulošku nekretnina, upisuje se po idealnim dijelovima na svakog suvlasnika srazmjerno cjelini.
Ako suvlasnički dijelovi nisu određeni pretpostavlja se da su jednaki i upisuju se na jednake dijelove.
Član 100
Zajednička svojina na nekretninama upisuje se bez označavanja udjela.
Član 101
Kada se upisuje zgrada na kojoj postoji pravo svojine, koja je izgrađena na zemljištu u društvenoj svojini, upisuje se pravo korišćenja zemljišta na kome je zgrada podignuta i zemljišta koje služi za redovnu upotrebu zgrade dok ona postoji, u korist vlasnika te zgrade.
Član 102
Vlasnik posebnog dijala zgrade, odnosno nosilac prava raspolaganja posebnim dijelom zgrade, može se upisati na pojedinom posebnom dijelu, na više posebnih dijelova ili na svim posebnim dijelovima te zgrade koji mogu biti predmet etažne svojine.
Član 103
Na zajedničkim dijelovima zgrada koji služe zgradi kao cjelini ili njenim posebnim dijelovima, u katastru nekretnina upisuje se, da etažni vlasnici imaju:
- zajedničko pravo korišćenja, ako je zgrada u društvenoj svojini;
- zajedničko pravo svojine, ako zgrada nije u društvenoj svojini.
Član 104
Na nekretninama u društvenoj svojini upisuje se u katastru nekretnina društvena svojina, pravo raspolaganja, odnosno pravo korišćenja i nosilac tog prava.
Kao nosilac prava raspolaganja na nekretninama u društvenoj svojini može se uknjižiti društveno-politička zajednica, mjesna zajednica, preduzeća i druga pravna lica koja su stekla pravo na nekretnine.
Kao nosilac prava raspolaganja na nekretninama u društvenoj svojini koje koriste vojne jedinice i ustanove uknjižiće se Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija - Savezni sekretarijat za narodnu odbranu.
Član 105
Na građevinskom zemljištu u društvenoj svojini upisuje se u katastru nekretnina, pored društvene svojine i opštine kao nosioca prava raspolaganja i nosilac prava korišćenja iz člana 97. tač. 3. do 6. ovog zakona.
Član 106
Na nekretninama na kojima se nosilac prava svojine jednostranom izjavom odrekao prava svojine u korist društvene zajednice upisuje se društvena svojina, a kao nosilac prava raspolaganja opština na čijem se području nekretnine nalaze.
Član 107
Kod stambenih zgrada i stanova u društvenoj svojini, čiji je nosilac prava raspolaganja društveno-politička zajednica, pored upisa društveno-političke zajednice, označiće se i davalac stana na korišćenje.
Član 108
Nekretnine u opštoj upotrebi upisaće se kao dobra u opštoj upotrebi uz naznačenje društvenog pravnog lica kome su ove nekretnine povjerene na upravljanje.
Član 109
Kod upisivanja prava služnosti i stvarnih tereta, sadržaj i obim prava mora se opisati i prostorno odrediti.
Član 110
Hipoteka se može upisati na sve nekretnine ili na dio nekretnina koje sadrži jedan katastarskoknjižni uložak, a ako je vlasništvo na tim nekretninama upisano na više lica, onda se hipoteka može upisati na sve ili na pojedine suvlasničke dijelove.
Član 111
Zajednička hipoteka upisuje se na dvije ili više katastarskoknjižnih cijelina od kojih se jedna katastarskoknjižna cjelina odnosno katastarskoknjižni uložak označava kao glavni katastarskoknjižni uložak, a ostali katastarskoknjižni ulošci kao sporedni.
Katastarskoknjižni uložak u koji se upisuje sadržaj i obim zajedničke hipoteke je glavni katastarskoknjižni uložak, a ostali katastarskoknjižni ulošci, na koje se odnosi zajednička hipoteka, su sporedni katastarskoknjižni ulošci.
Član 112
Upisi prenosa i sticanja hipotekarnog potraživanja i sticanja podzaložnog prava, dopušteni su u pogledu cijelog potraživanja kao i njegovog dijela.
Član 113
Hipoteka se upisuje u određenom novčanom iznosu.
Za potraživanja na koja se plaćaju kamate upisaće se i visina kamate.
Član 114
U katastar nekretnina upisuju se i ograničenja u raspolaganju nekretninama, kao i određeni lični odnosi i svojstva nosioca prava svojine, nosioca prava raspolaganja, odnosno prava korišćenja, te činjenice o određenim pravnim stanjima na nekretninama.
Član 115
Upis u katastar nekretnina su uknjižba, predbilježba (uslovni upis) i zabilježba.
Uknjižba je konačan upis prava na nekretninama.
Predbilježba je uslovni, privremeni upis prava na nekretninama kojom se sticanje, prenos, ograničenje ili prestanak prava postiže naknadnim opravdanjem.
Zabilježba je upis određenih okolnosti i činjenica koje su od uticaja na raspolaganje nekretninama (lični odnosi: maloljetnost, stavljanje pod starateljstvo, produženje roditeljskog prava, kao i otvaranje stečaja, postojanje spora, postupak eksproprijacije, prvenstveni red, prinudna uprava i dr.).
Član 116
Upis prava u katastar nekretnina vrši se na osnovu javnih i privatnih isprava.
Javne isprave izdaje nadležni organ u propisanom obliku.
Privatne isprave sastavljaju građani, udruženja građana i druga građanska pravna lica i društvena pravna lica.
Član 117
Javne isprave u smislu ovog zakona na osnovu kojih se može vršiti uknjižba su:
Ako se uknjižba vrši na osnovu isprave punomoćnika, punomoć treba da glasi na pravni posao na koji se isprava odnosi.
Član 118
Privatne isprave na osnovu kojih se vrši uknjižba moraju sadržavati izričit pristanak katastarskoknjižnog prethodnika o dozvoli upisa i ispunjavati ostale uslove propisane Zakonom o prometu nepokretnosti ("Službeni list SRBiH", br. 38/78 i 4/89).
Izričit pristanak katastarskoknjižnog prethodnika o dozvoli upisa može se dati i u posebnoj ispravi (izjava katastarskoknjižnog prethodnika ili u zahtjevu za upis).
Član 119
Sve isprave na osnovu kojih se stiču, prenose, ograničavaju ili prestaju prava na nekretninama moraju sadržavati valjan pravni osnov i podatke o nekretninama iz katastra nekretnina.
Član 120
Ako podnesena isprava ne odgovora svim propisanim uslovima za uknjižbu, može se dozvoliti predbilježba.
Član 121
Predbilježba radi sticanja hipoteke dozvoliće se samo ako su dokazani potraživanje i pravni osnov založnog prava.
Član 122
Predbilježba će se izvršiti:
Član 123
Predbilježba u svrhu brisanja ili prenosa hipotekarnog potraživanja na treća lica izvršiće se na osnovu dokaza da je treće lice kod suda položilo iznos hipotekarnog potraživanja.
Član 124
Opravdanje predbilježbe vrši se:
Član 125
Ako se opravdanje predbilježbe mora tražiti parničnim putem, tražilac predbilježbe može podići tužbu kod nadležnog suda u roku 15 dana od dana dostavljanja odluke o predbilježbi.
Član 126
Predbilježba se opravdava:
Član 127
Ako ne uslijedi opravdanje predbilježbe u određenom roku, nadležni organ će po službenoj dužnosti donijeti rješenje o brisanju predbilježbe.
Nadležni organ je dužan da rješenje iz prethodnog stava donese u roku od osam dana nakon isteka roka za opravdanje.
U opravdanim slučajevima nadležni organ, na zahtjev stranke, može produžiti rok za opravdanje predbilježbe najduže do 90 dana od dana isteka roka za opravdanje.
Član 128
Ako se u određenom roku predbilježba opravda, izvršiće se uknjižba prava na nekretninama.
Član 129
Ako je predbilježba nekog prava upisana protiv nosioca uknjiženog prava na nekretninama, dozvoliće se dalji upisi kako protiv uknjiženog tako i protiv predbilježnog nosioca tog prava, a pravno postojanje tih upisa zavisiće od toga da li će se predbilježba opravdati.
Ako se predbilježba opravda, po službenoj dužnosti istovremeno brisaće se i svi upisi koji su protiv uknjiženog nosioca prava bili izvršeni.
Ako predbilježba nekog prava bude brisana, po službenoj dužnosti brisaće se istovremeno i svi upisi koji su izvršeni povodom ove predbilježbe.
Brisanje hipoteke na kojoj postoji podzaložno pravo može se dozvoliti s tim da pravno dejstvo brisanja podzaložnog prava nastupa tek kada hipoteka bude brisana.
Član 130
Zabilježba i brisanje zabilježbe će se izvršiti:
- na osnovu odluke suda ili organa uprave;
- u drugim slučajevima određenim zakonom.
Zabilježba odnosa iz člana 115. stav 4. ovog zakona vrši se na osnovu isprava, po zahtjevu zainteresovanih stranaka ili po službenoj dužnosti kada je to zakonom određeno.
Član 131
Zabilježba prvenstvenog reda dozvoliće se na zahtjev nosioca prava radi upisa hipoteke ili drugih prava na nekretninama.
Zabilježba prvenstvenog reda, radi upisa hipoteke na zgradi, prestaje protekom roka od šest mjeseci od dana upisa zgrade u katastar nekretnina.
Član 132
Zahtjev za upis ili brisanje prava za koje je prvenstveni red zabilježen, podnosi se u roku šest mjeseci od dana zabilježbe prvenstvenog reda.
Ako se po zahtjevu dozvoli uknjižba ili predbilježba upis ima zabilježen prvenstveni red.
Član 133
Ako se zahtjev za upis ne podnese prije proteka određenog roka, zabilježba gubi dejstvo i brisaće se po službenoj dužnosti
Član 134
Ako se uknjižba osporava pred sudom i traži povraćaj u pređašnje stanje, ili ako se pokrene spor za utvrđivanje prava na nekretninama stečenim po samom zakonu, dozvoliće se zabilježba spora u katastru nekretnina, pod uslovom da se uz zahtjev podnese dokaz o pokretanju postupka pred sudom.
Zabilježba spora ima za posljedicu da presuda koja bude donesena, ima pravno dejstvo i protiv onih lica koja budu stekla knjižna prava poslije momenta kad je zahtjev za zabilježbu spora primljen u opštinskoj upravi za geodetske poslove i katastar nekretnina.
Član 135
Ako tužilac povuče tužbu ili se odrekne tužbenog zahtjeva ili ako bude pravnosnažnom odlukom odbijen, na zahtjev protivne stranke ili po službenoj dužnosti brisaće se zabilježba spora.
Ako osporena uknjižba bude pravnosnažnom odlukom ili poravnanjem ukinuta u cijelosti ili djelimično, na zahtjev tužioca dozvoliće se brisanje osporene uknjižbe na način i u obimu kako je to odlučeno u presudi ili poravnanju. Istovremeno će se narediti brisanje, kako zabilježbe spora tako i svih onih uknjižbi i predbilježbi koje se odnose na pravo koje se ima brisati, a zatraženih nakon podnesenog zahtjeva za zabilježbu spora.
Član 136
Zabilježba spora u slučaju podnošenja tužbe za utvrđivanje prava na nekretninama nema pravno dejstvo protiv trećih lica koja su, uzdajući se u podatke u katastru nekretnina kao javne knjige, ostvarila uknjižbu ili predbilježbu prije nego što je zahtjev za zabilježbu spora primljen u opštinskoj upravi za geodetske poslove i katastar nekretnina. Utvrđeno pravo ima prvenstveni red prije svih upisa koji su učinjeni poslije zabilježbe spora. Sva prava koja su u protivrječnosti sa utvrđenim pravima, a upisana su poslije zabilježbe spora, brisaće se po službenoj dužnosti.
Član 137
Prvenstveni red upisa računa se prema vremenu u kojem je podnesak stigao nadležnom organu.
Upisi koji budu izvršeni po podnescima koji su primljeni u isto vrijeme imaju isti red upisa ukoliko nije zakonom drukčije određeno.
Član 138
Uknjižbom ili predbilježbom ustupanja prvenstva može se promijeniti prvenstveni red upisanih prava.
Za ustupanje prvenstva potrebna je saglasnost nosilaca upisanih prava čiji se redosljed mijenja.
Ako je pravo koje se vraća nazad hipoteka, potreban je pristanak vlasnika.
Ustupanjem prvenstva ne dira se u obim i prvenstveni red ostalih uknjiženih prava.
Član 139
Promjene koje u katastru nekretnina nastanu u upisanim pravima na nekretninama provode se po službenoj dužnosti ili na zahtjev stranaka na način i po postupku propisanom ovim zakonom.
Upisi po službenoj dužnosti vrše se:
Član 140
Upis prava na nekretninama po zahtjevu stranaka vrši se i na osnovu ugovora o prenosu prava na nekretninama iz člana 9. stav 4. Zakona o prometu nepokretnosti i u drugim slučajevima kada je to zakonom određeno.
Član 141
Upisi prava u katastar nekretnina dozvoljeni su samo na nekretninama lica koje je, u vrijeme prijema odluke nadležnog organa ili isprave o pravnom poslu ili zahtjeva, upisano kao vlasnik nekretnina ili nosilac prava ili je u isto vrijeme kao takvo uknjiženo ili predbilježeno.
Član 142
Kod sporazumnog razvrgnuća imovinske zajednice (suvlasništvo, zajednička svojina) upis prava na nekretninama izvršiće se na osnovu sporazuma nosilaca prava na nekretninama, koja su upisana u katastar nekretnina, sačinjenog u pismenoj formi ili na osnovu pismene izjave date u opštinskoj upravi za geodetske poslove i katastar nekretnina.
Član 143
Zahtjev za upis prava u katastar nekretnina podnosi se opštinskoj upravi za geodetske poslove i katastar nekretnina koja održava katastar nekretnina na koje se upis odnosi.
Član 144
Zahtjev za upis zajedničkih prava u katastar nekretnina može podnijeti svaki nosilac zajedničkih prava.
Zahtjev za istovremeni upis međusobnih prava u katastar nekretnina zajednički podnose nosioci međusobnih prava.
Član 145
Zahtjev za upis prava u katastar nekretnina podnosi se u pismenom obliku i po pravilu na propisanom obrascu.
Zahtjev iz prethodnog stava, između ostalog, sadrži: naziv organa kome se zahtjev upućuje, ime i prezime, prebivalište sa oznakom ulice i kućnog broja podnosioca zahtjeva i svih lica koja treba obavijestiti o upisu.
U zahtjevu iz stava 1. ovog člana moraju se navesti topografske i druge oznake nekretnina upisane u katastar nekretnina, kao i vrsta i obim dosadašnjih prava i prava na nekretninama čiji se upis traži.
Član 146
Jednim zahtjevom može se tražiti i više upisa prava, kao i upis jednog prava u više katastarskoknjižnih uložaka, pod uslovom da se traženi upisi zasnivaju na istoj ispravi.
Član 147
Opštinska uprava za geodetske poslove i katastar nekretnina će utvrditi valjanost isprava i dozvoliće upis:
Upis prava na nekretninama o kome se odlučuje po službenoj dužnosti dozvoliće se ako se utvrdi da su ispunjeni uslovi iz tač. a) i c) prethodnog stava.
Upis prava na nekretninama na osnovu privatne isprave neće se dozvoliti ako isprava ne sadrži izričit pristanak katastarskoknjižnog prethodnika o dozvoli upisa, kao ni u slučaju kada je upis prava odložen rokom ili uslovom, sve dok ne protekne rok ili se ne ispuni uslov.
Član 148
Opštinska uprava za geodetske poslove i katastar nekretnina rješavajući o upisu prava na nekretninama po službenoj dužnosti ili po zahtjevu stranke može odlučiti da se upis:
U obrazloženju rješenja moraju se navesti razlozi zbog kojih nije dozvoljen upis.
Član 149
Opštinska uprava za geodetske poslove i katastar nekretnina odlučuje o u
