PRAVILNIK O DOZVOLAMA KONTROLORA VAZDUŠNOG SAOBRAĆAJA, ORGANIZACIJAMA ZA OBUKU I VAZDUHOPLOVNO-MEDICINSKIM CENTRIMA BIH 2019

PRAVILNIK O DOZVOLAMA KONTROLORA VAZDUŠNOG SAOBRAĆAJA, ORGANIZACIJAMA ZA OBUKU I VAZDUHOPLOVNO-MEDICINSKIM CENTRIMA

("Sl. glasnik BiH", br. 38/2017 i 77/2019)

Član 1

(Predmet)

(1) Ovim pravilnikom se utvrđuju:

a) uslovi za izdavanje, suspenziju i oduzimanje dozvola kontrolora vazdušnog saobraćaja i učenika kontrolora vazdušnog saobraćaja, pripadajućih ovlaštenja, dodatnih ovlaštenja, odobrenja uz ovlaštenje i posebnih ovlaštenja i privilegija i odgovornosti njihovih imalaca;
b) uslovi za izdavanje, ograničenje, suspenziju i oduzimanje uvjerenja o zdravstvenoj sposobnosti za kontrolore vazdušnog saobraćaja i učenike kontrolore vazdušnog saobraćaja i privilegija i odgovornosti njihovih imalaca;
c) uslovi za sertifikaciju vazduhoplovno-medicinskih ispitivača i vazduhoplovno-medicinskih centara za kontrolore vazdušnog saobraćaja i učenike kontrolore vazdušnog saobraćaja;
d) uslovi za sertifikaciju organizacija za obuku kontrolora vazdušnog saobraćaja;
e) uslovi za važenje, produženje, obnovu i korištenje ovih dozvola, ovlaštenja, dodatnih i posebnih ovlaštenja, odobrenja uz ovlaštenja i sertifikata.

(2) Ovaj pravilnik se primjenjuje na:

a) kontrolore vazdušnog saobraćaja i učenike kontrolore vazdušnog saobraćaja koji obavljaju svoje poslove utvrđene Pravilnikom o zajedničkim pravilima u području civilnog vazduhoplovstva i nadležnostima Evropske agencije za bezbjednost vazdušnog saobraćaja ("Službeni glasnik BiH", br. 45/10);
b) lica i organizacije koji su uključeni u licenciranje, obuku, testiranje, provjeru i zdravstveni pregled i procjenu zdravstvene sposobnosti kandidata u skladu sa ovim pravilnikom.

Član 2

(Usklađenost sa zahtjevima i postupcima)

(1) Učenici kontrolori vazdušnog saobraćaja, kontrolori vazdušnog saobraćaja i lica koja su uključena u licenciranje, obuku, testiranje, provjeru i zdravstveni pregled i procjenu zdravstvene sposobnosti kandidata, koji su navedeni u članu 1. stav (2) tač. a) i b), kvalifikovani su i licencirani u skladu sa odredbama Dodataka I, III i IV od strane nadležnog organa navedene u članu 6.

(2) Organizacije navedene u članu 1. stav (2). tačka (b) su kvalifikovane u skladu sa tehničkim zahtjevima i postupcima koji su utvrđeni u Aneksima I, III i IV i sertifikovane su od strane nadležnog organa navedenog u članu 6.

(3) Izdavanje uvjerenja o zdravstvenoj sposobnosti osobama navedenim u članu 1. stav (2). tač. (a) i (b) je usklađeno sa tehničkim zahtjevima i postupcima koji su utvrđeni u Dodacima III i IV.

(4) Kontrolori vazdušnog saobraćaja, zaposleni kod pružalaca usluga u vazdušnoj plovidbi koji pružaju usluge kontrole vazdušnog saobraćaja u vazdušnom prostoru teritorije na koju se primenjuje ECAA Sporazum i koji imaju matično mjesto operacija i registrovano predstavništvo, ukoliko postoji, izvan teritorije koja podliježe odredbama ECAA Sporazuma, licencirani u skladu sa stavom (1) ukoliko ispunjavaju oba sljedeća uslova:

a) imaju dozvolu kontrolora vazdušnog saobraćaja koju je izdala treća zemlja u skladu sa Aneksom 1 Čikaške konvencije;
b) dokazali su nadležnom organu člana 6. ovog pravilnika da su završili obuku i uspješno položili ispite i procjene koji odgovaraju onima koji se zahtijevaju u Dijelu ATCO, Poddio D, Odjeljci 1-4, koji su utvrđeni u Dodatku I.

(5) Zadaci i poslovi koji se dodjeljuju kontrolorima vazdušnog saobraćaja koji su navedeni u tački a) ovog stava ne smiju da prekorače privilegije iz dozvole koju je izdala treća zemlja.

(6) Instruktori praktične obuke i procjenjivači zaposleni kod organizacije za obuku, koja se nalazi izvan teritorije države potpisnice ECAA Sporazuma, kvalifikovani u skladu sa stavom (1) ukoliko ispunjavaju oba sljedeća uslova:

a) imaju dozvolu kontrolora vazdušnog saobraćaja koju je izdala treća zemlja u skladu sa Aneksom 1 Čikaške konvencije sa ovlaštenjem i, ukoliko je primjenljivo, dodatnim ovlaštenjem koje odgovara onome za koje su ovlašteni da sprovode obuku ili vrše procjenjivanje;
b) dokažu nadležnom organu, koji je naveden u članu 6, da su završili obuku i uspješno položili ispite i procjene ekvivalentne onima koji se zahtijevaju u Dijelu ATCO, Poddio D, Odjeljak 5, koji su utvrđeni u Dodatku I.

(7) Privilegije navedene u tački a) ovog stava su navedene u sertifikatu koji izdaje treća zemlja i ograničene su na sprovođenje obuke i procjenjivanje za organizacije za obuku koje se nalaze izvan teritorije država potpisnica ECAA Sporazuma.

Član 3

(Pružanje usluga kontrole vazdušnog saobraćaja)

(1) Usluge kontrole vazdušnog saobraćaja mogu da pružaju samo kontrolori vazdušnog saobraćaja koji su kvalifikovani i licencirani u skladu sa ovim pravilnikom.

(2) Shodno članu 1. stav (3) Dodatka I Pravilnika o zajedničkim pravilima u području civilnog vazduhoplovstva i nadležnostima Evropske agencije za bezbjednost vazdušnog saobraćaja, BHDCA obezbjeđuje, u mjeri u kojoj je to moguće, da usluge koje javnosti pruža ili stavlja na raspolaganje vojno osoblje, navedene u članu 1. stav (2) tačka c) Dodatka I Pravilnika o zajedničkim pravilima u području civilnog vazduhoplovstva i nadležnostima Evropske agencije za bezbjednost vazdušnog saobraćaja, pružaju nivo bezbjednosti, koji je barem jednak nivou koji se zahtijeva osnovnim zahtjevima, kako je definisano u Aneksu Vb Dodatka III Pravilnika o zajedničkim pravilima u području civilnog vazduhoplovstva i nadležnostima Evropske agencije za bezbjednost vazdušnog saobraćaja.

(3) Odredbe ovog pravilnika se mogu primjeniti na vojno osoblje koje pruža usluge javnosti.

Član 4

(Definicije)

(1) Za potrebe ovog pravilnika koriste se sljedeće definicije:

a) Alternativni načini usklađivanja: označavaju alternativu u odnosu na postojeći AMC ili nove načine za uspostavljanje usklađenosti sa Pravilnikom o zajedničkim pravilima u području civilnog vazduhoplovstva i nadležnostima Evropske agencije za bezbjednost vazdušnog saobraćaja, za koje nije usvojen prateći AMC EASA-e;
b) Cilj učinka: označava jasnu i nedvosmislenu izjavu o učinku koji se očekuje od polaznika obuke, uslove u kojima se učinak odvija i standarde koji bi polaznik obuke trebalo da ispuni;
c) Direkcija za civilno vazduhoplovstvo Bosne i Hercegovine(Bosnia and Herzegovina Directorate of Civil Aviation - BHDCA): Nadležni vazduhoplovni organ Bosne i Hercegovine;
d) Dodatno odobrenje za jedinicu: označava odobrenje uneseno u dozvolu, koje čini dio dozvole i koje označava ICAO lokacijski indikator i sektor, grupu sektora ili radna mjesta za koja je imalac dozvole stručan za rad;
e) Dozvola: označava dokument izdat i sa upisanim ovlaštenjima u skladu sa ovim pravilnikom, koji daje pravo njegovom zakonitom imaocu da koristi privilegije u skladu sa ovlaštenjima i odobrenjima uz ovlaštenje i posebnim ovlaštenjima sadržanim u njemu;
f) ECAA Sporazum(Multilateral Agreement on the Establishment of a European Common Aviation Area): Multilateralni sporazum između Evropske zajednice i njenih država članica, Republike Albanije, Bosne i Hercegovine, Republike Bugarske, Republike Hrvatske, Bivše Jugoslovenske Republike Makedonije, Republike Island, Republike Crne Gore, Kraljevine Norveške, Rumunije, Republike Srbije i Misije privremene uprave Ujedinjenih nacija na Kosovu (u skladu sa Rezolucijom Savjeta bezbjednosti UN 1244 od 10. juna 1999) o uspostavljanju Zajedničkog evropskog vazduhoplovnog područja;
g) ICAO lokacijski indikator: označava četvoroslovnu oznaku koja je formulisana u skladu sa pravilima koje je propisao ICAO u priručniku DOC 7910 u posljednjoj ažuriranoj verziji, a koja se dodjeljuje lokaciji fiksne vazduhoplovne stanice;
h) Ispit: označava formalan test na osnovu kog se sprovodi procjena znanja i razumijevanja lica;
i) Jedinica kontrole vazdušnog saobraćaja (ATC unit): označava opšti termin koji znači različito, centar oblasne kontrole vazdušnog saobraćaja, jedinicu prilazne kontrole vazdušnog saobraćaja ili aerodromsku kontrolu vazdušnog saobraćaja;
j) Kurs obuke: označava teorijsku i/ili praktičnu obuku koja je razvijena u strukturno utvrđenom okviru i koja se sprovodi u definisanom vremenskom periodu;
k) Nadležni organ: označava tijelo ili tijela koje je imenovala ili ustanovila Bosna i Hercegovina, kao svoja državna ovlaštena tijela u skladu sa Zakonom o vazduhoplovstvu Bosne i Hercegovine, član 16. stav (1), i Pravilnikom kojim se uspostavlja okvir za stvaranje jedinstvenog evropskog neba, član 5. stav (1) i članom 4. Uredbe (EZ) broj 549/2004, koja se nalazi u Dodatku I ovog pravilnika;
l) Neuobičajena situacija: označava okolnosti koje nisu ni rutinske ni svakidašnje i za koje kontrolor vazdušnog saobraćaja nije razvio automatske vještine, uključujući situacije degradacije;
m) Obnavljanje: označava postupak koji se preduzima nakon što ovlaštenje, dodatno i posebno ovlaštenje ili sertifikat istekne, kojim se obnavljaju privilegije vezane za ovlaštenje, dodatno i posebno ovlaštenje ili sertifikat za sljedeći navedeni vremenski period, shodno ispunjenju posebnih zahtjeva;
n) Obuka na radnom mjestu (On-the-job Training - OJT): označava fazu obuke u jedinici u toku koje se prethodno stečene rutine i vještine, povezane sa radnim mjestom, objedinjuju u praksi pod nadzorom kvalifikovanog instruktora za osposobljavanje na radnom mjestu u živom saobraćaju;
o) Odobrenje uz ovlaštenje: označava odobrenje uneseno u dozvolu koje čini njen dio i označava posebne uslove, privilegije ili ograničenja koja se odnose na odgovarajuće ovlaštenje;
p) Organizacija za obuku: označava organizaciju koju je nadležni organ sertifikovao da sprovodi jednu ili više vrsta obuka;
r) Prihvatljivi načini usklađivanja (Acceptable Means of Compliance - AMC): označavaju standarde koji nisu obavezujući, koje je usvojila EASA da bi ilustrovala načine za uspostavljanje usklađenosti sa Pravilnikom o zajedničkim pravilima u području civilnog vazduhoplovstva i nadležnostima Evropske agencije za bezbjednost vazdušnog saobraćaja;
s) Posebno ovlaštenje procjenjivača: označava odobrenje koje se unosi u dozvolu i čini dio dozvole, označavajući stručnost imaoca dozvole da sprovodi procjenu praktičnih vještina učenika kontrolora vazdušnog saobraćaja i kontrolora vazdušnog saobraćaja;
t) Posebno jezičko ovlaštenje: označava izjavu koja se unosi u dozvolu i čini njen dio i koja označava jezičko znanje imaoca dozvole;
u) Posebno ovlaštenje instruktora za osposobljavanje na radnom mjestu (On-the-job Training Instructor - OJTI): označava odobrenje uneseno u dozvolu, koje čini njen dio i označava stručnost imaoca da sprovodi obuku na radnom mjestu i obuku na uređajima za obuku;
v) Posebno ovlaštenje instruktora za rad na uređaju za obuku (Synthetic Training Device Instructor - STDI): označava odobrenje koje se unosi u dozvolu i čini dio dozvole, i označava stručnost imaoca da sprovodi obuku na uređajima za obuku;
z) Privremena nesposobnost: označava privremeno stanje u kom se imaocu dozvole ne dozvoljava korištenje privilegija iz dozvole kada ovlaštenja, odobrenja uz ovlaštenja i posebna ovlaštenja i/ili njegovo uverenje o zdravstvenoj sposobnosti važe;
aa) Pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi: Bilo koje pravno ili fizičko lice koje pruža usluge u vazdušnoj plovidbi za opšti vazdušni saobraćaj, uključujući i organizaciju koja je podnijela zahtjev za dobijanje sertifikata za pružanje tih usluga;
bb) Psihoaktivna supstanca: označava alkohol, opioide, kanabionide, sedative i hipnotička sredstva, kokain, ostale psihostimulanse, halucinogene i isparive rastvore, pri čemu se kofein i duvan isključuju;
cc) Procjenjivanje: označava evaluaciju praktičnih vještina čiji je rezultat izdavanje dozvole, ovlaštenja i/ili dodatnog i posebnog ovlaštenja i njihovo produženje i/ili obnovu, uključujući ponašanje i praktičnu primjenu znanja i razumijevanje koje pokaže lice koje je subjekat procjenjivanja;
dd) Produženje: označava postupak koji se preduzima u toku roka važenja ovlaštenja, odobrenja uz ovlaštenje i posebnog ovlaštenja ili sertifikata koji omogućava imaocu da nastavi da koristi privilegije vezane za ovlaštenje, odobrenje uz ovlaštenje i posebno ovlaštenje ili sertifikat u sljedećem navedenom vremenskom periodu, shodno ispunjenju posebnih zahtjeva;
ee) Provjera: označava proces na osnovu kog, kroz uspješno završen kurs obuke za dodatno odobrenje za jedinicu koje je povezano sa ovlaštenjem ili odobrenjem uz ovlaštenje, imalac dozvole može da započne da koristi privilegije na osnovu ovlaštenja ili odobrenja uz ovlaštenje;
ff) Sektor: označava dio kontrolisanog vazdušnog prostora i/ili dio oblasti informisanja u letu/gornje dijelove oblasti informisanja u letu;
gg) Simulator: označava uređaj za obuku koji predstavlja važne karakteristike realnih operativnih okruženja i reprodukuje operativne uslove u kojima polaznik obuke može direktno da uvježbava zadatke u realnom vremenu;
hh) Situacija u slučaju opasnosti: označava ozbiljnu i opasnu situaciju koja zahtijeva hitne mjere;
ii) Uređaj za obuku (Synthetic Training Device - STD): označava svaki tip uređaja kojim se simuliraju operativni uslovi, uključujući simulatore i trenažere za dio zadatka;
jj) Stres usljed kritične nezgode: označava manifestaciju neuobičajene i/ili ekstremne emotivne, fizičke reakcije i/ili ponašanja kod pojedinca nakon neočekivanog događaja, udesa, nezgode ili ozbiljne nezgode;
kk) Trenažer za dio zadatka (Part-task Trainer - PTT): označava uređaj za obuku na kom se sprovodi obuka za posebne i odabrane operativne zadatke, a da se ne zahtijeva od polaznika obuke da vježba sve zadatke koji su obično povezani sa potpuno operativnim okruženjem;
ll) Uputstvo (Guidance Material - GM): označava materijal koji nije obavezujući, koji je izradila EASA, a koji pomaže u ilustrovanju značenja zahtjeva ili specifikacije i koji se koristi kao podrška u tumačenju Pravilnika o zajedničkim pravilima u području civilnog vazduhoplovstva i nadležnostima Evropske agencije za bezbjednost vazdušnog saobraćaja i AMC;
mm) Usluga kontrole vazdušnog saobraćaja (ATC service): označava uslugu koja se pruža u svrhu:

1) sprečavanja sudara:

- između vazduhoplova, i

- na manevarskoj površini između vazduhoplova i prepreka; i

2) ubrzavanja i održavanja redovnog protoka vazdušnog saobraćaja;

nn) Vanredna situacija: označava ozbiljnu i opasnu situaciju koja zahtijeva hitne mjere;

(2) Skraćenice koje se primjenjuju u ovom pravilniku imaju sljedeće značenje:

a) ABES(Abnormal and Emergency Situations): Neuobičajene i vanredne situacije;
b) AeMC(Aero-Medical center): Vazduhoplovno-medicinski centar;
c) AFTN(Air Traffic Flow Management): Upravljanje tokom vazdušnog saobraćaja;
d) ALRS(Alerting Service): Usluga uzbunjivanja;
e) AME(Aero-medical Examiner): Vazduhoplovno-medicinski ispitivač;
f) ASM(Air Space Management): Upravljanje vazdušnim prostorom;
g) ATC(Air Traffic Control): Kontrola vazdušnog saobraćaja;
h) ATCO(Air Traffic Controller): Kontrolor vazdušnog saobraćaja;
i) EASA(European Aviation Safety Agency): Evropska agencija za bezbjednost u vazduhoplovstvu;
j) ECG(Electrocardiogram): Elektrokardiogram;
k) EEG(Electroencephalogram): Elektroencefalogram;
l) FIS (Flight Information Service): Informisanje vazduhoplova u letu;
m) GMP(General Medical Practitioners): Ljekar specijalista opšte medicine;
n) ICAO(International Civil Aviation Organisation): Međunarodna organizacija za civilno vazduhoplovstvo;
o) IFR(Instrument Flight Rules): Pravila za instrumentalno letenje;
p) PBN(Performance Based Navigation): Navigacija zasnovana na mogućnostima vazduhoplova;
r) Pre-OJT(Pre On-the-job Training): Početno osposobljavanje na radnom mjestu;
s) RTF(Radio Thelephony): Radio-telefonija;
t) TRM(Team Resource Management): Upravljanje timskim resursima;
u) VFR(Visual Flight Rules): Pravila vizuelnog letenja.

Član 5

(Nadležni organ)

(1) BHDCA je nadležni vazduhoplovni organ za licenciranje osoba i sertifikovanje organizacija za pružanje usluga obuke, čije se glavno sjedište rada i, ako imaju, registrovana kancelarija, nalazi u Bosni i Hercegovini, a koje su predmet ovog pravilnika.

(2) BHDCA je nadležni vazduhoplovni organ za stručni i inspekcijski nadzor osoba i sertifikovanih organizacija iz stava (1).

(3) U okviru funkcionalnog bloka vazdušnog prostora ili u slučaju prekograničnog pružanja usluga, nadležni organi se imenuju na osnovu sporazuma država članica na koje se taj blok ili slučaj odnosi.

(4) BHDCA je nezavisna od pružalaca usluga u vazdušnoj plovidbi i organizacija za obuku. Ova nezavisnost se ostvaruje kroz odgovarajuće razdvajanje, najmanje na funkcionalnom nivou, nadležnih organa, s jedne strane, i pružalaca usluga u vazdušnoj plovidbi i organizacija za obuku, s druge strane. BHDCA izvršava svoja ovlaštenja na nepristrasan i transparentan način.

(5) BHDCA obezbjeđuje neophodne sposobnosti za sprovođenje aktivnosti sertifikacije i stručnog i inspekcijskog nadzora koje obuhvata njen program sertifikacije i nadzora, uključujući dovoljne resurse da se ispune zahtjevi Dodatka II Dio ATCO.AR. BHDCA koristi procjene koje je uradila u skladu sa tačkom ATCO.AR.A.005(a) Dodatka II kako bi dokazala svoje sposobnosti.

(6) BHDCA obezbjeđuje da, u pogledu osoblja koje sprovodi aktivnosti nadzora i sertifikacije u skladu s ovim pravilnikom, ne postoji neposredno ili posredno sukob interesa, posebno kada se radi o porodičnim ili finansijskim interesima osoblja koje je u pitanju.

Član 6

(Nadležni organ za potrebe Dodataka I, III i IV)

(1) Za potrebe Dodatka I, nadležni organ je organ koji je imenovala ili uspostavila država potpisnica ECAA Sporazuma kojoj lice podnosi zahtjev za izdavanje dozvole.

(2) Za potrebe Dodatka III i za nadzor nad zahtjevima iz Dodatka I u pogledu pružalaca usluga u vazdušnoj plovidbi, nadležni organ je:

a) organ koji je imenovala ili uspostavila država potpisnica ECAA Sporazuma, kao njen nadležni organ za nadzor, gdje podnosilac zahtjeva ima svoje matično mjesto operacija i registrovano predstavništvo, ukoliko postoji, osim ako nije drugačije predviđeno u bilateralnim ili multilateralnim sporazumima između država potpisnica ECAA Sporazuma ili njihovih nadležnih organa;
b) EASA, ukoliko podnosilac zahtjeva ima svoje matično mjesto operacija i registrovano predstavništvo, ukoliko postoji, izvan teritorije država potpisnica ECAA Sporazuma.

(3) Za potrebe Aneksa IV, nadležni organ je:

a) za vazduhoplovno-medicinske centre:

1) organ koji je imenovala država potpisnica ECAA Sporazuma, u kojoj vazduhoplovno-medicinski centar ima svoje poslovno sjedište;

2) EASA, kada se vazduhoplovno-medicinski centar nalazi u trećoj zemlji;

b) za vazduhoplovno-medicinske ispitivače (AME):

1) organ koji je imenovala država potpisnica ECAA Sporazuma, u kojoj vazduhoplovno-medicinski ispitivač ima svoje sjedište rada;

2) ukoliko se sjedište rada vazduhoplovno-medicinskog ispitivača nalazi u trećoj zemlji, organ koji je imenovala država potpisnica ECAA Sporazuma kojoj podnosilac zahtjeva za vazduhoplovno-medicinskog ispitivača podnosi zahtjev za izdavanje ovlaštenja.

Član 7

(Prelazne odredbe)

(1) Dozvole, ovlaštenja i dodatna i posebna ovlaštenja i odobrenja uz ovlaštenja koja su izdata u skladu sa važećim odredbama Pravilnika o stručnom osposobljavanju, dozvolama i ovlaštenjima kontrolora vazdušnog saobraćaja, tretiraće se kao da su izdati u skladu sa ovim pravilnikom.

(2) Uvjerenja o zdravstvenoj sposobnosti i sertifikati za organizacije za obuku, vazduhoplovno-medicinske ispitivače i vazduhoplovno-medicinske centre, kao i odobrenja programa za stručno osposobljavanje u jedinici kontrole vazdušnog saobraćaja i programa za održavanje nivoa obučenosti u jedinici kontrole vazdušnog saobraćaja, koji su izdati u skladu sa važećim odredbama Pravilnika o stručnom osposobljavanju, dozvolama i ovlaštenjima kontrolora vazdušnog saobraćaja, tretiraće se kao da su izdati u skladu sa ovim pravilnikom.

Član 8

(Zamjena dozvola, prilagođavanje privilegija, kurseva obuke i programa za održavanje nivoa obučenosti u jedinicama kontrole vazdušnog saobraćaja)

(1) Svi imaoci dozvola su u obavezi da u roku od godinu dana od trenutka stupanja na snagu ovog pravilnika zamijene dozvole navedene u članu 7. stav (1) dozvolama koje su usklađene sa obrascem koji je utvrđen u Prilogu 1 Dodatka II ovog pravilnika.

(2) Svi imaoci sertifikata vazduhoplovno-medicinskih ispitivača i sertifikata vazduhoplovno-medicinskih centara koji su navedeni u članu 7. stav (3) su u obavezi da ih zamijene sertifikatima koji su usklađeni sa obrascima koji su utvrđeni u Prilogu 3 Dodatka II ovog pravilnika i u Dodatku V Priloga VI - Dio ARA Pravilnika o letačkom osoblju, u roku od godinu dana od trenutka stupanja na snagu ovog pravilnika.

(3) BHDCA će izvršiti konverziju privilegija ispitivača i procjenjivača za osnovno osposobljavanje (Initial training) i ispitivača stručnosti i procjenjivača stručnosti za obuku u jedinicama kontrole vazdušnog osposobljavanja i kontinuiranu obuku, koji su odobreni od strane BHDCA u skladu sa važećim odredbama Pravilnika o stručnom osposobljavanju, dozvolama i ovlaštenjima kontrolora vazdušnog saobraćaja u privilegije ovlaštenja procjenjivača u skladu sa ovim pravilnikom, ako je primenljivo, u roku od godinu dana od trenutka stupanja na snagu ovog pravilnika.

(4) BHDCA može da izvrši konverziju privilegija instruktora za obuku na simulatoru ili uređajima za obuku u privilegije posebnog ovlaštenja instruktora za obuku na uređaju u skladu sa ovim pravilnikom, ako je primenljivo, u roku od godinu dana od trenutka stupanja na snagu ovog pravilnika.

(5) Pružaoci usluga u vazdušnoj plovidbi će prilagoditi svoje programe za održavanje nivoa obučenosti u jedinici kontrole vazdušnog saobraćaja kako bi bili usklađeni sa zahtjevima ovog pravilnika odmah po njegovom stupanju na snagu.

(6) Organizacije za obuku kontrolora vazdušnog saobraćaja će prilagoditi svoje planove obuke kako bi bili usklađeni sa zahtjevima ovog pravilnika najkasnije u roku od šest mjeseci od njegovog stupanja na snagu.

(7) Sertifikati o završetku kurseva obuka koje su, prije stupanja na snagu ovog pravilnika, započete u skladu sa Pravilnikom o stručnom osposobljavanju, dozvolama i ovlaštenjima kontrolora vazdušnog saobraćaja, biće prihvaćeni za potrebe izdavanja relevantnih dozvola, ovlaštenja, dodatnih ovlaštenja i odobrenja uz ovlaštenja u skladu sa ovim pravilnikom, pod uslovom da su obuka i procjenjivanje završeni najkasnije godinu dana od trenutka stupanja na snagu ovog pravilnika.

Član 9

(Prestanak važenja propisa)

Stupanjem na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o stručnom osposobljavanju, dozvolama i ovlaštenjima kontrolora vazdušnog saobraćaja ("Službeni glasnik BiH", broj: 16/04 i 9/16) i Pravilnik o uslovima i načinu utvrđivanja zdravstvene sposobnosti vazduhoplovnog osoblja i uslovima koje mora da ispunjava zdravstvena ustanova i ovlašteni ljekar za obavljanje ljekarskih pregleda vazduhoplovnog osoblja ("Službeni glasnik BiH", broj: 56/10) u dijelu koji se odnosi na izdavanje kategorije 3 zdravstvene sposobnosti osoblju koje obavlja poslove kontrole vazdušnog saobraćaja.

Član 10

(Stupanje na snagu)

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku BiH".

DODATAK I

Dio ATCO

ZAHTJEVI ZA LICENCIRANjE KONTROLORA VAZDUŠNOG SAOBRAĆAJA

Poddio A

OPŠTI ZAHTJEVI

ATCO.A.001 Predmet i obim

Ovim dijelom, utvrđenim u ovom dodatku, uspostavljaju se zahtjevi za izdavanje, oduzimanje i suspenziju dozvola učenika kontrolora vazdušnog saobraćaja i dozvola kontrolora vazdušnog saobraćaja, pripadajućih ovlaštenja i dodatnih i posebnih ovlaštenja, kao i uslovi njihovog važenja i korištenja.

ATCO.A.005 Podnošenje zahtjeva za izdavanje dozvola, ovlaštenja, dodatnih i posebnih ovlaštenja

(a) Zahtjev za izdavanje dozvola, ovlaštenja i dodatnih i posebnih ovlaštenja se dostavlja BHDCA u skladu sa procedurom koju je uspostavila BHDCA.

(b) Zahtjev za izdavanje novih ovlaštenja ili dodatnih i posebnih ovlaštenja, za produženje ili obnovu dodatnih i posebnih ovlaštenja i za ponovno izdavanje dozvole se dostavlja BHDCA.

(c) Dozvola ostaje vlasništvo lica kojem je izdata, osim u slučaju kada je BHDCA dozvolu oduzela. Imalac dozvole potpisuje dozvolu.

Dozvola sadrži sve relevantne informacije koje se odnose na privilegije koje se daju dozvolom i usklađena je sa zahtjevima Priloga 1 Dodatka II.

ATCO.A.010 Zamjena dozvola

(a) Ako imalac dozvole treba da koristi privilegije iz dozvole u državi potpisnici ECAA Sporazuma u kojoj nadležni organ nije organ koji je izdao dozvolu, imalac dozvole podnosi zahtjev za zamjenu dozvole za dozvolu koju izdaje nadležni organ države potpisnice ECAA Sporazuma u kojoj treba da se koriste privilegije iz dozvole, u skladu sa procedurom koju je uspostavio taj organ, osim u slučaju kada je predviđeno drugačije u sporazumima koji su zaključeni između država potpisnica ECAA Sporazuma. U tu svrhu, dotični organi razmjenjuju sve relevantne informacije koje su neophodne, da bi se izvršila zamjena dozvola u skladu sa procedurama koje su navedene u ATCO.AR.B.001(c).

(b) U cilju zamjene dozvole i za korištenje privilegija iz dozvole u državi potpisnici ECAA Sporazuma, koja nije država koja je izdala dozvolu, imalac dozvole ispunjava jezičke zahtjeve koji su navedeni u ATCO.B.030, koje je uspostavila ta država.

(c) Nova dozvola sadrži ovlaštenja, dodatna ovlaštenja, posebna ovlaštenja, odobrenja uz ovlaštenja ili dodatna odobrenja za jedinicu, uključujući datum njihovog prvog izdavanja i datum isteka roka važenja, ukoliko je primjenljivo.

Nakon prijema nove dozvole, imalac dozvole podnosi zahtjev koji je naveden u ATCO.A.005 zajedno sa svojom dozvolom da bi dobio nova ovlaštenja, dodatna ovlaštenja, posebna ovlaštenja dozvole, odobrenja uz ovlaštenja ili dodatna odobrenja za jedinicu.

Nakon zamjene, prethodno izdata dozvola se vraća organu koji je izdao dozvolu.

ATCO.A.015 Korištenje privilegija iz dozvole i privremena nesposobnost

(a) Korištenje privilegija koje su date dozvolom zavisi od važenja ovlaštenja, dodatnih i posebnih ovlaštenja i uvjerenja o zdravstvenoj sposobnosti.

(b) Imaoci dozvole ne smiju da koriste privilegije iz dozvole ukoliko postoji sumnja u sposobnost bezbjednog korištenja privilegija iz dozvole i u takvim slučajevima odmah obavještavaju nadležnog pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi o privremenoj nesposobnosti za korištenje privilegija iz dozvole.

(c) Pružaoci usluga u vazdušnoj plovidbi mogu da proglase privremenu nesposobnost imaoca dozvole ukoliko sumnjaju u sposobnost imaoca dozvole da bezbjedno koristi privilegije iz dozvole.

Pružaoci usluga u vazdušnoj plovidbi izrađuju i primjenjuju objektivne, transparentne i nediskriminatorne procedure, kako bi omogućili imaocima dozvola, koji su dali izjavu o privremenoj nesposobnosti, da koriste privilegije iz dozvole u skladu sa tačkom (b), da proglase privremenu nesposobnost imaoca dozvole u skladu sa tačkom (c), upravljaju operativnim uticajem slučajeva privremene nesposobnosti i obavijeste BHDCA, kako je definisano u toj proceduri.

Procedure navedene u tački su sastavni dio Programa za održavanje nivoa obučenosti u skladu sa ATCO.B.025(a)(13).

ATCO.A.020 Oduzimanje i suspenzija dozvola, ovlaštenja i dodatnih i posebnih ovlaštenja

(a) BHDCA može da suspenduje ili oduzme dozvole, ovlaštenja i dodatna i posebna ovlaštenja u skladu sa ATCO.AR.D.005, ako imalac dozvole ne ispunjava zahtjeve ovog dijela.

(b) Ako je imaocu dozvole dozvola oduzeta, on odmah vraća dozvolu u BHDCA, u skladu sa procedurom koju je uspostavila BHDCA na osnovu ATCO.AR.D.005(a).

(c) Sa izdavanjem dozvole kontrolora vazdušnog saobraćaja, dozvola učenika kontrolora vazdušnog saobraćaja se oduzima i vraća nadležnom organu koji izdaje dozvolu kontrolora vazdušnog saobraćaja.

Poddio B

DOZVOLE, OVLAŠTENjA I DODATNA I POSEBNA OVLAŠTENjA

ATCO.B.001 Dozvola učenika kontrolora vazdušnog saobraćaja

(a) Imaoci dozvole učenika kontrolora vazdušnog saobraćaja su ovlašteni da pružaju usluge kontrole vazdušnog saobraćaja u skladu sa ovlaštenjem i dodatnim ovlaštenjem i odobrenjem uz ovlaštenje koja su sadržana u dozvoli pod nadzorom instruktora za stručno osposobljavanje na radnom mjestu i da se obučavaju za odobrenje uz ovlaštenje.

(b) Podnosioci zahtjeva za izdavanje dozvole učenika kontrolora vazdušnog saobraćaja moraju da:

(1) imaju najmanje 18 godina starosti;

(2) uspješno završe osnovno osposobljavanje (initial training) u organizaciji za obuku koja ispunjava zahtjeve utvrđene u Dodatku III (Dio ATCO.OR) koja je relevantna za ovlaštenje i, ukoliko je primjenljivo, za odobrenje uz ovlaštenje, kao što je utvrđeno u Dijelu ATCO, Poddio D, Odjeljak 2;

(3) imaju važeće uvjerenje o zdravstvenoj sposobnosti;

(4) dokažu odgovarajući nivo jezičkog znanja u skladu sa zahtjevima koji su propisani u ATCO.B.030.

(c) Dozvola učenika kontrolora vazdušnog saobraćaja sadrži posebno jezičko ovlaštenje, odnosno ovlaštenja i najmanje jedno ovlaštenje i, ukoliko je primjenljivo, i jedno odobrenje uz ovlaštenje.

Imalac dozvole učenika kontrolora vazdušnog saobraćaja, koji nije započeo da koristi privilegije iz te dozvole u roku od godinu dana od datuma njenog izdavanja ili koji je prekinuo korištenje privilegija iz dozvole u periodu dužem od godinu dana, može da započne ili nastavi osposobljavanje u jedinici kontrole vazdušnog saobraćaja (unit training) za to ovlaštenje tek nakon izvršene procjene njegove prethodne stručnosti, kako bi se utvrdilo da li ispunjava zahtjeve koji su relevantni za to ovlaštenje, koju sprovodi organizacija za obuku koja ispunjava uslove propisane u Dodatku III (Dio ATCO.OR) i koja je sertifikovana da sprovodi osnovno osposobljavanje (initial training) koje je relevantno za to ovlaštenje i nakon što ispuni zahtjeve za obukom koji proizađu iz ove procjene.

ATCO.B.005 Dozvola kontrolora vazdušnog saobraćaja

(a) Imaoci dozvole kontrolora vazdušnog saobraćaja su ovlašteni da pružaju usluge kontrole vazdušnog saobraćaja u skladu sa ovlaštenjima i odobrenjima uz ovlaštenja u dozvoli i da koriste privilegije na osnovu ovlaštenja sadržanih u njoj.

(b) Privilegije iz dozvole kontrolora vazdušnog saobraćaja obuhvataju privilegije iz dozvole učenika kontrolora vazdušnog saobraćaja, kako je utvrđeno u ATCO.B.001(a).

(1) imaju dozvolu učenika kontrolora vazdušnog saobraćaja;

(2) imaju završen kurs osposobljavanja za dodatno odobrenje za jedinicu i uspješno položene odgovarajuće ispite i izvršene procjene u skladu sa zahtjevima propisanim u Dijelu ATCO, Poddio D, Odjeljak 3;

(3) imaju važeće uvjerenje o zdravstvenoj sposobnosti;

(4) dokažu odgovarajući nivo jezičkog znanja u skladu sa zahtjevima koji su propisani u ATCO.B.030.

Potvrđivanje važenja dozvole kontrolora vazdušnog saobraćaja se vrši upisom jednog ili više ovlaštenja i relevantnog odobrenja uz ovlaštenje, dodatnog odobrenja za jedinicu i posebnog jezičkog ovlaštenja za koja je uspješno završena obuka.

Imalac dozvole kontrolora vazdušnog saobraćaja, koji nije započeo da koristi privilegije nekog od ovlaštenja u roku od godinu dana od datuma izdavanja, može da započne osposobljavanje u jedinici kontrole vazdušnog saobraćaja (unit training) za to ovlaštenje tek nakon izvršene procjene njegove prethodne stručnosti, kako bi se utvrdilo da li ispunjava zahtjeve relevantne za to ovlaštenje, koju sprovodi organizacija za obuku koja ispunjava uslove propisane u Dodatku III (Dio ATCO.OR) i koja je sertifikovana da sprovodi osnovno osposobljavanje (initial training) koje je relevantno za to ovlaštenje i nakon što ispuni zahtjeve za obukom koji proizađu iz ove procjene.

ATCO.B.010 Ovlaštenja kontrolora vazdušnog saobraćaja (Air Traffic Controller Ratings)

(a) Dozvole sadrže jedno ili više sljedećih ovlaštenja koja pokazuju vrstu usluge koju je imalac dozvole ovlašten da pruža:

(1) ovlaštenje Aerodromske vizuelne kontrole (Aerodrome Control Visual, ADV), koje označava da je imalac dozvole stručan da pruža uslugu kontrole vazdušnog saobraćaja aerodromskom saobraćaju na aerodromu koji nema objavljene navigacione postupke za instrumentalne dolaske i odlaske;

(2) ovlaštenje Aerodromske instrumentalne kontrole (Aerodrome Control Instrument, ADI), koje označava da je imalac dozvole stručan da pruža uslugu kontrole vazdušnog saobraćaja aerodromskom saobraćaju na aerodromu koji ima objavljene navigacione postupke za instrumentalne dolaske i odlaske i sadrži najmanje jedno odobrenje uz ovlaštenje koje je opisano u ATCO.B.015(a);

(3) ovlaštenje Prilazne proceduralne kontrole (Approach Control Procedural, APP), koje označava da je imalac dozvole stručan da pruža uslugu kontrole vazdušnog saobraćaja vazduhoplovima u dolasku, odlasku ili preletu bez korištenja opreme za nadzor vazdušnog saobraćaja;

(4) ovlaštenje Prilazne nadzorne kontrole (Approach Control Surveillance, APS), koje označava da je imalac dozvole stručan da pruža uslugu kontrole vazdušnog saobraćaja vazduhoplovima u dolasku, odlasku ili preletu uz korištenje opreme za nadzor vazdušnog saobraćaja;

(5) ovlaštenje Oblasne proceduralne kontrole (Area Control Procedural, ACP), koje označava da je imalac dozvole stručan da pruža uslugu kontrole vazdušnog saobraćaja vazduhoplovima bez korištenja opreme za nadzor vazdušnog saobraćaja;

(6) ovlaštenje Oblasne nadzorne kontrole (Area Control Surveillance, ACS), koje označava da je imalac dozvole stručan da pruža uslugu kontrole vazdušnog saobraćaja vazduhoplovima uz korištenje opreme za nadzor vazdušnog saobraćaja.

(b) Imalac ovlaštenja koji je prekinuo korištenje privilegija koje su date tim ovlaštenjem u periodu od četiri ili više uzastopnih godina, može da započne osposobljavanje u jedinici kontrole vazdušnog saobraćaja (unit training) za to ovlaštenje tek nakon izvršene procjene prethodne stručnosti, da bi se utvrdilo da li i dalje ispunjava uslove tog ovlaštenja, koju sprovodi organizacija za obuku koja ispunjava zahtjeve koji su propisani u Dodatku III (Dio ATCO.OR) i koja je sertifikovana da sprovodi obuku koja je relevantna za to ovlaštenje, i nakon što ispuni zahtjeve za obukom koji proizađu iz ove procjene.

ATCO.B.015 Odobrenja uz ovlaštenje (Rating Endorsements)

(a) Ovlaštenje aerodromske instrumentalne kontrole (ADI) sadrži najmanje jedno od sljedećih odobrenja uz ovlaštenje:

(1) odobrenje uz ovlaštenje Kontrole u vazduhu (Air Control, AIR), koje označava da je imalac dozvole stručan da pruža uslugu kontrole vazdušnog saobraćaja u blizini aerodroma i na poletno-sletnoj stazi;

(2) odobrenje uz ovlaštenje za Kontrolu kretanja po manevarskim površinama (Ground Movement Control, GMC), koje označava da je imalac dozvole stručan da pruža uslugu kontrole kretanja po manevarskim površinama;

(3) odobrenje uz ovlaštenje Toranjske kontrole (Tower Control, TWR), koje označava da je imalac stručan da pruža uslugu kontrole vazdušnog saobraćaja na aerodromu. Dodatno ovlaštenje/odobrenje uz ovlaštenje Toranjske kontrole (TWR) obuhvata privilegije dodatnog ovlaštenja/odobrenja uz ovlaštenje Kontrole u vazduhu (AIR) i dodatnog ovlaštenja/odobrenja uz ovlaštenje za Kontrolu kretanja po manevarskim površinama (GMC);

(4) odobrenje uz ovlaštenje nadzorne Kontrole kretanja po manevarskim površinama (Ground Movement Surveillance, GMS), koje se daje uz dodatno ovlaštenje/odobrenje uz ovlaštenje za Kontrolu kretanja po manevarskim površinama (GMC) ili dodatno ovlaštenje/odobrenje uz ovlaštenje Toranjske kontrole (TWR), koje označava da je imalac dozvole stručan da pruža uslugu kontrole kretanja po manevarskim površinama uz pomoć sistema za vođenje po manevarskim površinama;

(5) odobrenje uz ovlaštenje Aerodromske radarske kontrole (Aerodrome Radar Control, RAD), koje se izdaje uz dodatno ovlaštenje/odobrenje uz ovlaštenje Kontrole u vazduhu (AIR) ili dodatno ovlaštenje/odobrenje uz ovlaštenje Toranjske kontrole (TWR), i koje označava da je imalac dozvole stručan da pruža uslugu aerodromske kontrole vazdušnog saobraćaja uz korištenje nadzornog radara.

(b) Ovlaštenje prilazne nadzorne kontrole (APS) može da sadrži najmanje jedno od sljedećih odobrenja uz ovlaštenje:

(1) odobrenje uz ovlaštenje za Precizni prilazni radar (Precision Approach Radar, PAR), koje označava da je imalac dozvole stručan da pruža uslugu preciznih prilaza kontrolisanih sa zemlje vazduhoplovu u završnom prilazu na poletno-sletnu stazu uz korištenje preciznog prilaznog radara;

(2) odobrenje uz ovlaštenje za Nadzorni prilazni radar (Surveillance Radar Approach, SRA), koje označava da je imalac dozvole stručan da pruža uslugu nepreciznih prilaza kontrolisanih sa zemlje za vazduhoplove u završnom prilazu na poletno-sletnu stazu uz korištenje nadzornog radara;

(3) odobrenje uz ovlaštenje za Terminalnu kontrolu (Terminal Control, TCL), koje označava da je imalac dozvole stručan da pruža usluge kontrole vazdušnog saobraćaja uz korištenje bilo kog nadzornog uređaja za vazduhoplove koji vrše operacije u završnoj kontrolisanoj oblasti i/ili susjednim sektorima.

(c) Ovlaštenje Oblasne proceduralne kontrole (ACP) može da sadrži odobrenje uz ovlaštenje za Okeansku kontrolu (Oceanic Control, OCN), koje označava da je imalac stručan da pruža usluge kontrole vazdušnog saobraćaja vazduhoplovima koji vrše operacije u oblasti okeanske kontrole.

Ovlaštenje Oblasne nadzorne kontrole (ACS) može da sadrži jedno od sljedećih odobrenja uz ovlaštenje:

(1) odobrenje uz ovlaštenje za Terminalnu kontrolu (TCL), koje označava da je imalac dozvole stručan da pruža usluge kontrole vazdušnog saobraćaja uz korištenje bilo kog nadzornog uređaja za vazduhoplove koji vrše operacije u završnoj kontrolisanoj oblasti i/ili susjednim sektorima;

(2) odobrenje uz ovlaštenje za Okeansku kontrolu (OCN), koje označava da je imalac dozvole stručan da pruža usluge kontrole vazdušnog saobraćaja vazduhoplovima koji vrše operacije u oblasti okeanske kontrole.

ATCO.B.020 Dodatna odobrenja za jedinicu (Unit Endorsements)

(a) Na osnovu dodatnog odobrenja za jedinicu imalac dozvole ima privilegiju da pruža usluge kontrole vazdušnog saobraćaja na određenom sektoru, grupi sektora i/ili radnim mjestima za koje je odgovorna jedinica kontrole vazdušnog saobraćaja koja pruža usluge u vazdušnom saobraćaju.

(b) Podnosioci zahtjeva za posebno dodatno odobrenje za jedinicu imaju uspješno završen kurs osposobljavanja za dodatno odobrenje za jedinicu, u skladu sa zahtjevima koji su utvrđeni u Dijelu ATCO, Poddio D, Odjeljak 3.

(c) Podnosioci zahtjeva za dodatno odobrenje za jedinicu nakon zamjene dozvole koja je navedena u ATCO.A.010, u skladu sa zahtjevima koji su utvrđeni u tački (b), ispunjavaju zahtjeve iz ATCO.D.060.

Za kontrolore vazdušnog saobraćaja koji pružaju usluge kontrole vazdušnog saobraćaja vazduhoplovima koji obavljaju probne letove, BHDCA može, uz zahtjeve koji su utvrđeni u tački (b), utvrditi dodatne zahtjeve koje moraju ispuniti.

Dodatna odobrenja za jedinicu važe za period koji je definisan u Programima za održavanje nivoa obučenosti. Ovaj period važenja ne smije da traje duže od tri godine.

Period važenja dodatnih odobrenja za jedinicu kod prvog izdavanja i obnove započinje najkasnije 30 dana od datuma uspješno završene procjene stručnosti.

(g) Dodatna odobrenja za jedinicu će biti produžena ukoliko je:

(1) podnosilac zahtjeva koristio privilegije iz dozvole u minimalnom broju časova koji je definisan u Programu za održavanje nivoa obučenosti;

(2) podnosilac zahtjeva završio obuku osvježavanja znanja u toku važenja dodatnog odobrenja za jedinicu, u skladu sa Programom za održavanje nivoa obučenosti;

(3) stručnost podnosioca zahtjeva procijenjena u skladu sa Programom za održavanje nivoa obučenosti najranije tri mjeseca prije datuma isteka dodatnog odobrenja za jedinicu.

(h) Ukoliko je podnijet zahtjev za produženje i pod uslovom da su ispunjeni zahtjevi utvrđeni u tački (g), dodatna odobrenja za jedinicu se mogu produžiti u periodu od tri meseca prije datuma isteka važenja. U ovakvim slučajevima period važenja se računa od datuma isteka dodatnog odobrenja za jedinicu.

(i) Ukoliko se dodatno odobrenje za jedinicu produži prije roka koji je dat u tački (h), njegov period važenja započinje najkasnije 30 dana od datuma uspješno izvršene procjene, pod uslovom da su takođe ispunjeni i zahtjevi u tački (g)(1) i (g)(2).

(j) Ukoliko period važenja dodatnog odobrenja za jedinicu istekne, za obnavljanje tog dodatnog odobrenja imalac dozvole mora uspješno završiti kurs osposobljavanja za dodatno odobrenje za jedinicu, u skladu sa zahtjevima koji su utvrđeni u Dijelu ATCO, Poddio D, Odjeljak 3.

ATCO.B.025 Program za održavanje nivoa obučenosti u jedinicama kontrole vazdušnog saobraćaja

(a) Pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi uspostavlja Programe za održavanje nivoa obučenosti u jedinicama kontrole vazdušnog saobraćaja, koje odobrava BHDCA. Ti programi obuhvataju najmanje sljedeće elemente:

(1) period važenja dodatnog odobrenja za jedinicu u skladu sa ATCO.B.020;

(2) maksimalan kontinuiran period u kom privilegije vezane za dodatno odobrenje za jedinicu nisu korištene u toku njegovog važenja. Ovaj period ne smije biti duži od 90 kalendarskih dana;

(3) minimalan broj časova rada za korištenje privilegija vezanih za dodatno odobrenje za jedinicu u definisanom periodu, koji ne smije biti duži od 12 mjeseci, za potrebe zahtjeva u ATCO.B.020(g)(1). Za instruktore za stručno osposobljavanje na radnom mjestu (OJTI), koji koriste privilegije posebnog ovlaštenja OJTI, vrijeme sprovođenja osposobljavanja priznaje se do maksimalno 50% časova koji su potrebni za produženje dodatnog odobrenja za jedinicu;

(4) procedure za slučajeve kada imalac dozvole ne ispunjava zahtjeve propisane u tač. (a)(2) i (3);

(5) postupke za procjenu stručnosti, uključujući procjenu iz predmeta obuke za osvježavanje znanja u skladu sa ATCO.D.080(6);

(6) postupke za sprovođenje ispita iz teorijskog znanja i razumijevanja, koje je neophodno za korištenje privilegija na osnovu ovlaštenja, dodatnih i posebnih ovlaštenja i odobrenja;

(7) postupke za utvrđivanje tema i podtema, ciljeva i metoda kontinuiranog osposobljavanja;

(8) minimalno trajanje i učestalost obuke za osvježavanje znanja;

(9) postupke za sprovođenje ispita iz teorijskog znanja i/ili procjene praktičnih vještina, stečenih tokom konverzijske obuke, uključujući prolazne ocjene za ispite;

(10) postupke u slučaju neuspješnog rezultata na ispitu ili u toku procjene, uključujući postupke podnošenja žalbe;

(11) kvalifikacije, uloge i odgovornosti osoblja za osposobljavanje;

(12) procedure kojima se obezbjeđuje da su instruktori praktične obuke vježbali tehnike osposobljavanja iz procedura iz kojih namjeravaju da sprovode obuku, u skladu sa ATCO.C.10.(b)(3) i ATCO.C.030.(b)(3);

(13) procedure za proglašavanje i upravljanje slučajevima privremene nesposobnosti za korištenje privilegija iz dozvole, kao i za obavještavanje BHDCA u skladu sa ATCO.A.015;

(14) prepoznavanje/identifikacija podataka koji treba da se čuvaju u evidenciji, a koji se naročito odnose na kontinuiranu obuku i procjene, u skladu sa ATCO.AR.B.015;

(15) postupak i razloge za preispitivanje i izmjene i dopune Programa za održavanje nivoa obučenosti u jedinicama kontrole vazdušnog saobraćaja i njihovo dostavljanje u BHDCA. Preispitivanje Programa za održavanje nivoa obučenosti u jedinicama kontrole vazdušnog saobraćaja se sprovodi najmanje jednom svake tri godine.

(b) Da bi bili usklađeni sa zahtjevima koji su propisani u tački (a)(3), pružaoci usluga u vazdušnoj plovidbi vode evidenciju o broju časova korištenja privilegija svakog imaoca dozvole po osnovu dodatnog odobrenja za jedinicu radeći na sektorima, grupi sektora i/ili radnim mjestima u ATC jedinicama i na zahtjev dostavljaju podatke u BHDCA i imaocu dozvole.

(c) Kod uspostavljanja procedura navedenih u tač. (a)(4) i (13), pružaoci usluga u vazdušnoj plovidbi obezbjeđuju primjenu mehanizama koji garantuju pravedan tretman imaoca dozvola u slučajevima kada se važenje njihovih posebnih ovlaštenja / dodatnih odobrenja ne može produžiti.

ATCO.B.030 Posebno jezičko ovlaštenje

(a) Kontrolori vazdušnog saobraćaja i učenici kontrolori vazdušnog saobraćaja ne smiju koristiti privilegije iz dozvole ako nemaju važeće posebno jezičko ovlašćenje iz engleskog jezika i ako to u određenim ATC jedinicama iz razloga bezbjednosti zahtijeva BHDCA ili pružalac usluga u vazdušnom saobraćaju, iz jednog od jezika u službenoj upotrebi u Bosni i Hercegovini, kao što je objavljeno u Zborniku vazduhoplovnih informacija Bosne i Hercegovine. U posebnom jezičkom ovlašćenju se navodi jezik ili jezici, nivo ili nivoi jezičke stručnosti i rok ili rokovi važenja.

(b) Nivo jezičkog znanja se utvrđuje u skladu sa skalom za procjenu koja je utvrđena u Prilogu 1 Dodatka I.

(c) Podnosilac zahtjeva za upis bilo kog posebnog jezičkog ovlaštenja dokazuje u skladu sa skalom za procjenu koja je navedena u tački (b) najmanje operativni nivo (nivo četiri) jezičkog znanja. U tu svrhu, podnosilac zahtjeva mora da:

(1) efektivno komunicira u isključivo govornoj (telefonskoj/radio-telefonskoj) komunikaciji i komunikaciji licem u lice;

(2) precizno i jasno komunicira o uobičajenim, konkretnim temama i temama vezanim za posao;

(3) koristi odgovarajuće komunikacione strategije za razmjenu poruka i da prepoznaje i razrješava nesporazume u opštem kontekstu ili kontekstu vezanom za posao;

(4) uspješno i sa relativnom lakoćom savladava jezičke izazove nastale pojavom poteškoća ili neočekivanim obrtom događaja koji se pojavljuju u okviru rutinskih radnih situacija ili komunikacionog zadatka sa kojim je na drugi način upoznat; i

(5) koristi dijalekt ili akcenat koji je razumljiv za vazduhoplovnu zajednicu.

Izuzetno od tačke (c), pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi može da zahtijeva napredni nivo (nivo pet) skale za procjenu jezičkog znanja koja je propisana u Prilogu 1 Dodatka I, u slučaju kada operativne okolnosti pojedinačnog ovlaštenja ili dodatnog i posebnog ovlaštenja i odobrenja zahtijevaju viši nivo jezičkog znanja iz razloga bezbjednosti. Ovakav zahtjev je nediskriminatoran, proporcionalan, transparentan i objektivno opravdan od strane pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi, koji želi da primijeni viši nivo jezičkog znanja i odobrava ga BHDCA.

Jezičko znanje se dokazuje sertifikatom koji potvrđuje rezultat procjene.

Izuzetno od tačke (b), nivo jezičkog znanja iz jednog od jezika u službenoj upotrebi u Bosni i Hercegovini se utvrđuje kao ekspertski nivo (nivo šest), pod uslovom da su ispunjeni zahtjevi utvrđeni u tački (g).

(g) Izuzetno od tačke , jezičko znanje iz jednog od jezika u službenoj upotrebi u Bosni i Hercegovini se dokazuje diplomom/uvjerenjem o završenoj srednjoj školi, pod uslovom da se nastava odvijala na jednom od jezika u službenoj upotrebi u Bosni i Hercegovini.

ATCO.B.035 Važenje posebnog jezičkog ovlaštenja

(a) Period važenja posebnog jezičkog ovlaštenja, u zavisnosti od nivoa koji je utvrđen u skladu sa Prilogom 1 Dodatka I, je:

(1) za operativni nivo (nivo četiri), tri godine od datuma procjene; ili

(2) za napredni nivo (nivo pet), šest godina od datuma procjene;

(3) za ekspertski nivo (nivo šest):

(i) devet godina od datuma procjene, za engleski jezik;

(ii) neograničeno, za svaki drugi jezik koji je naveden u ATCO.B.030(a).

(b) Period važenja posebnih jezičkih ovlaštenja kod prvog izdavanja i obnove započinje najkasnije 30 dana od datuma kada je sprovedena uspješna procjena jezičkog znanja.

(c) Posebna jezička ovlaštenja se mogu produžiti nakon uspješno završene procjene jezičkog znanja, koja se sprovodi u periodu od tri mjeseca prije isteka roka važenja. U ovakvim slučajevima rok važenja se računa od datuma isteka važenja.

Ukoliko se posebno jezičko ovlaštenje produži prije perioda koji je naveden u tački (c), period važenja počinje najkasnije 30 dana od dana kada je sprovedena uspješna procjena jezičkog znanja.

Ukoliko rok važenja posebnog jezičkog ovlaštenja istekne, imalac dozvole mora uspješno završiti procjenu jezičkog znanja da bi obnovio to ovlaštenje.

ATCO.B.040 Procjena jezičkog znanja

(a) Dokazivanje jezičkog znanja se vrši kroz metod procjene odobren od BHDCA, koji sadrži:

(1) proces na osnovu kog se vrši procjena;

(2) kvalifikaciju procjenjivača;

(3) proceduru podnošenja žalbi.

(b) Tijela za procjenu jezičke stručnosti su usklađena sa zahtjevima koje je utvrdila BHDCA u skladu sa ATCO.AR.A.010.

ATCO.B.045 Jezičko osposobljavanje

(a) Za održavanje potrebnog nivoa jezičkog znanja kontrolora vazdušnog saobraćaja, pružaoci usluga u vazdušnoj plovidbi obezbjeđuju jezičko osposobljavanje za:

(1) imaoce posebnog jezičkog ovlaštenja na operativnom nivou (nivo četiri);

(2) imaoce dozvole koji nemaju mogućnost da redovno primjenjuju svoje vještine kako bi održavali svoje jezičke vještine.

(b) Jezičko osposobljavanje takođe se može sprovoditi u obliku kontinuirane obuke.

Poddio C

ZAHTJEVI ZA INSTRUKTORE I PROCJENjIVAČE

ODJELjAK 1

Instruktori

ATCO.C.001 Instruktori za teorijsku obuku

(a) Teorijsku obuku sprovode samo odgovarajuće kvalifikovani instruktori.

(b) Instruktor za teorijsku obuku je odgovarajuće kvalifikovan ako:

(1) ima dozvolu kontrolora vazdušnog saobraćaja i/ili ima profesionalne kvalifikacije koje odgovaraju predmetu koji predaje i/ili je dokazao da ima odgovarajuće znanje i iskustvo organizaciji za obuku;

(2) je organizaciji za obuku dokazao da posjeduje vještine za sprovođenje teorijskog osposobljavanja.

ATCO.C.005 Instruktori za praktično osposobljavanje

Lice može da sprovodi praktično osposobljavanje samo ako ima dozvolu kontrolora vazdušnog saobraćaja sa posebnim ovlaštenjem instruktora za stručno osposobljavanje na radnom mjestu (u daljem tekstu: OJTI) ili posebnim ovlaštenjem instruktora za sprovođenje osposobljavanja na uređaju za obuku (u daljem tekstu: STDI).

ATCO.C.010 Privilegije instruktora za stručno osposobljavanje na radnom mjestu (OJTI)

(a) Imaoci posebnog ovlaštenja OJTI imaju privilegiju da sprovode praktično osposobljavanje i nadzor nad operativnim radnim mjestima za koje imaju važeće dodatno odobrenje za jedinicu i na uređaju za obuku u ovlaštenjima koja imaju.

(b) Imaoci posebnog ovlaštenja OJTI mogu da koriste privilegije na osnovu posebnog ovlaštenja samo ukoliko su:

(1) koristili privilegije po osnovu ovlaštenja u kom će sprovoditi osposobljavanje najmanje dvije godine;

(2) najmanje šest mjeseci neposredno prije sprovođenja osposobljavanja koristili privilegije važećeg dodatnog odobrenja za jedinicu, po osnovu kog će sprovoditi osposobljavanje;

(3) vježbali vještine sprovođenja osposobljavanja iz procedura iz kojih treba da sprovode osposobljavanje.

(c) Period od dvije godine, koji je naveden u tački (b)(1), BHDCA može skratiti na period ne kraći od jedne godine kada to zahtijeva organizacija za obuku.

ATCO.C.015 Podnošenje zahtjeva za posebno ovlaštenje instruktora za stručno osposobljavanje na radnom mjestu

Podnosioci zahtjeva za izdavanje posebnog ovlaštenja OJTI moraju:

(a) da imaju dozvolu kontrolora vazdušnog saobraćaja sa važećim dodatnim odobrenjem za jedinicu;

(b) da su koristili privilegije iz dozvole kontrolora vazdušnog saobraćaja najmanje dvije godine neposredno prije podnošenja zahtjeva. BHDCA može skratiti na period ne kraći od jedne godine kada to zahtijeva organizacija za obuku; i

(c) da su, u toku godine koja prethodi podnošenju zahtjeva, završili kurs osposobljavanja iz tehnika praktične obuke, u toku kojeg se predavalo i na odgovarajući način procjenjivalo potrebno znanje i pedagoške vještine.

ATCO.C.020 Važenje posebnog ovlaštenja instruktora za stručno osposobljavanje na radnom mjestu

(a) Posebno ovlaštenje OJTI važi tri godine.

(b) Posebno ovlašćenje OJTI se može produžiti nakon uspješno završene obuke osvježavanja znanja iz praktičnih vještina osposobljavanja u toku važenja posebnog ovlaštenja OJTI, pod uslovom da su ispunjeni zahtjevi ATCO.C.015(a) i (b).

(1) završene obuke osvježavanja znanja iz vještina praktičnog osposobljavanja; i

(2) uspješno završene procjene stručnosti instruktora za praktično osposobljavanje;

u godini koja prethodi podnošenju zahtjeva za obnovu, pod uslovom da su ispunjeni zahtjevi ATCO.C.015(a) i (b).

U slučaju prvog izdavanja i obnove, period važenja posebnog ovlaštenja OJTI počinje najkasnije 30 dana od datuma uspješno završene procjene.

Ako zahtjevi ATCO.C.015(a) i (b) nisu ispunjeni, posebno ovlaštenje OJTI se može zamijeniti posebnim ovlaštenjem STDI, pod uslovom da je obezbijeđena usklađenost sa zahtjevima ATCO.C.040(b) i (c).

ATCO.C.025 Privremeno OJTI ovlaštenje

(a) Kada nije moguće postići usklađenost sa zahtjevima utvrđenim u ATCO.A.010(b)(2), BHDCA može izdati privremeno OJTI ovlaštenje, na osnovu analize bezbjednosti dostavljene od strane pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi.

(b) Privremeno OJTI ovlaštenje iz tačke (a) može se izdati imaocu važećeg posebnog ovlaštenja OJTI, koje je izdato u skladu sa ATCO.C.015.

(c) Privremeno OJTI ovlaštenje iz tačke (a) se ograničava na obuku koja treba da obuhvati posebne situacije i njeno važenje ne smije prekoračiti godinu dana ili rok važenja posebnog ovlaštenja OJTI koje je izdato u skladu sa ATCO.C.015, u zavisnosti od toga šta prije ističe.

ATCO.C.030 Privilegije instruktora za sprovođenje osposobljavanja na uređaju za obuku (STDI)

(a) Imaoci posebnog ovlaštenja STDI ovlašteni su da sprovode praktično osposobljavanje na uređajima za obuku:

(1) za predmete praktične prirode u toku osnovnog osposobljavanja (initial training);

(2) za osposobljavanje u jedinici kontrole vazdušnog saobraćaja (unit training) koje nije OJT; i

(3) za kontinuirano osposobljavanje.

Ako imalac posebnog ovlaštenja STDI sprovodi početno osposobljavanje na radnom mjestu (pre-OJT), ima ili je ranije imao odgovarajuće dodatno odobrenje za jedinicu.

(b) Imaoci posebnog ovlaštenja STDI mogu koristiti privilegije tog ovlaštenja samo ukoliko:

(1) imaju najmanje dvije godine iskustva u ovlaštenju za koje će sprovoditi osposobljavanje;

(2) su dokazali znanje iz postojeće operativne prakse;

(3) su vježbali tehnike osposobljavanja iz procedura iz kojih namjeravaju da sprovode obuku.

(1) za potrebu osnovne obuke (basic training) svako ovlaštenje se smatra odgovarajućim;

(2) za potrebu osposobljavanja za ovlaštenje, osposobljavanje za posebne i odabrane operativne zadatke može da sprovodi STDI koji ima ovlaštenje koje je relevantno za taj poseban i odabran operativni zadatak.

ATCO.C.035 Podnošenje zahtjeva za posebno ovlaštenje instruktora za osposobljavanje na uređaju za obuku

Podnosioci zahtjeva za izdavanje posebnog ovlaštenja STDI moraju:

(a) najmanje dvije godine koristiti privilegije iz dozvole kontrolora vazdušnog saobraćaja za bilo koje ovlaštenje; i

(b) da, u toku godine koja prethodi podnošenju zahtjeva, uspješno završe osposobljavanja iz tehnika praktičnog osposobljavanja, u toku koga su uz korištenje teorijskih i praktičnih metoda predavani i odgovarajuće procijenjeni potrebno znanje i pedagoške vještine.

ATCO.C.040 Važenje posebnog ovlaštenja instruktora za osposobljavanje na uređaju za obuku

(a) Posebno ovlaštenje STDI važi tri godine.

(b) Posebno ovlaštenje STDI se može produžiti nakon uspješno završene obuke osvježavanja znanja iz praktičnih vještina osposobljavanja i postojeće operativne prakse u toku važenja posebnog ovlaštenja STDI.

(1) završene obuke osvježavanja znanja iz vještina praktičnog osposobljavanja i postojeće operativne prakse; i

(2) uspješno završene procjene stručnosti instruktora za praktično osposobljavanje

u godini koja prethodi podnošenju zahtjeva za obnovu.

U slučaju prvog izdavanja i obnove, period važenja posebnog ovlaštenja STDI počinje najkasnije 30 dana od datuma uspješno završene procjene.

ODJELjAK 2.

Procjenjivači (Assessors)

ATCO.C.045 Privilegije procjenjivača

(a) Procjenu vrši isključivo lice koje ima posebno ovlaštenje procjenjivača.

(b) Imaoci posebnog ovlaštenja procjenjivača su ovlašteni da sprovode procjenu:

(1) u toku osnovnog osposobljavanja (initial training) za izdavanje dozvole učenika kontrolora vazdušnog saobraćaja ili za izdavanje novog ovlaštenja i/ili odobrenja uz ovlaštenje, prema potrebi;

(2) prethodne stručnosti za potrebe ATCO.B.001 i ATCO.B.010(b);

(3) učenika kontrolora vazdušnog saobraćaja za izdavanje dodatnog odobrenja za jedinicu i odobrenja uz ovlaštenje, prema potrebi;

(4) kontrolora vazdušnog saobraćaja za izdavanje dodatnog odobrenja za jedinicu i odobrenja uz ovlaštenje, ukoliko je primjenljivo, kao i za produženje i obnovu dodatnog odobrenja za jedinicu;

(5) podnosilaca zahtjeva za instruktora praktičnog osposobljavanja ili podnosilaca zahtjeva za procjenjivače kada je obezbijeđena ispunjenost zahtjeva iz tačaka (2) do (4).

(1) imaju najmanje dvije godine iskustva u ovlaštenju i odobrenju uz ovlaštenje(a) za koja će vršiti procjenu; i

(2) su dokazali znanje postojeće operativne prakse.

Uz zahtjeve koji su propisani u tački (c), imaoci posebnog ovlaštenja procjenjivača koriste privilegije tog ovlaštenja samo:

(1) za procjene na osnovu kojih se izdaje, produžava i obnavlja dodatno odobrenje za jedinicu, ukoliko su takođe imali dodatno odobrenje za jedinicu koje je povezano sa procjenom, u prethodnom periodu od najmanje godinu dana.

(2) za procjene stručnosti podnosioca zahtjeva za izdavanje ili obnovu posebnog ovlaštenja STDI, ukoliko imaju posebno ovlaštenje STDI ili OJTI i ukoliko su koristili privilegije na osnovu tog ovlaštenja najmanje tri godine.

(3) za procjene stručnosti podnosioca zahtjeva za izdavanje ili obnovu posebnog ovlaštenja OJTI, ukoliko imaju posebno ovlaštenje OJTI i ukoliko su koristili privilegije date tim ovlaštenjem najmanje tri godine.

(4) za procjene stručnosti podnosioca zahtjeva za izdavanje ili obnovu posebnog ovlaštenja procjenjivača, ukoliko su koristili privilegije posebnog ovlaštenja procjenjivača najmanje tri godine.

Kada vrši procjenu za potrebe izdavanja i obnove dodatnog odobrenja za jedinicu, i za obezbjeđenje nadzora na operativnom radnom mjestu, procjenjivač bi trebalo da ima posebno ovlaštenje OJTI, ili mora da bude prisutan OJTI koji ima važeće dodatno odobrenje za jedinicu, koje je povezano sa procjenom.

ATCO.C.050 Lični interesi / Sukob interesa

Procjenjivači ne smiju da vrše procjenu ako njihova objektivnost može biti dovedena u pitanje.

ATCO.C.055 Podnošenje zahtjeva za posebno ovlaštenje procjenjivača

Podnosioci zahtjeva za izdavanje posebnog ovlaštenja procjenjivača moraju:

(a) koristiti privilegije iz dozvole kontrolora vazdušnog saobraćaja najmanje dvije godine;

(b) u toku godine koja prethodi podnošenju zahtjeva uspješno završiti kurs obuke za procjenjivača, u toku kog se predavalo i na odgovarajući način procjenjivalo potrebno

Posted by in BiH-Upravno pravo on March 22 2024 at 10:19 AM · Public cloud_download 0 remove_red_eye 149

This document has been released into the public domain.

thumb_up 0

thumb_down 0

0 people liked this

Comments (0)

Search Content

Document tags

Feature Document

Popular Document

Top Like Document

PRAVILNIK O DOZVOLAMA KONTROLORA VAZDUŠNOG SAOBRAĆAJA, ORGANIZACIJAMA ZA OBUKU I VAZDUHOPLOVNO-MEDICINSKIM CENTRIMA BIH 2019